اعتماد به نفس کودکان، شما نقش اول هستید
در این مقاله می خواهیم به این سئوال پاسخ دهیم : چگونه و از چه راههایی می توان اعتماد بنفس فرزندان را تقویت کرد؟
تبیان: چرا فرزندان ما دچار ناآرامی و ناسازگاری، ناتوانی در ارتباط موثر والدین و اطرافیان می شوند؟ چرا عده ای از نوجوانان در دام گروههای بزهکار و دام اعتیاد گرفتار شده و ذهن و زندگی خود را تباه می کنند؟ چرا برخی از دانش آموزان نوجوان ما افت تحصیلی، افسردگی، ناتوانی در استفاده صحیح از رسانه های مدرن نظیر اینترنت، ماهواره، موبایل و … رنجشان می دهد؟
پاسخ همه این چراها، یک جمله کوتاه است: دچار ضعف نفس یا احساس حقارت شده اند و راهکار مقابله با همه آسیب ها و آفت های مذکور فیزیک جمله کوتاه است: تقویت اعتماد بنفس.
در نوشتار حاضر و پی پاسخگویی به این سئوال هستیم. چگونه و از چه راههایی می توان اعتماد بنفس فرزندان را تقویت کرد؟
قبل از پرداختن به این مهم بجاست تعریف مجملی از اعتماد بنفس را با هم مرور کنیم:
تعریف اعتماد بنفس
اعتماد بنفس، همان ارزیابی مثبت از خود و یا خود ارزشمندی است. به عبارتی دیگر، اعتماد بنفس به معنای نگرش، ادراک و برداشتی است که شخصی از خود در حوزه های مختلف جنسی - سنی، خانوادگی، مذهبی، علمی، اقتصادی و اجتماعی دارد.خلاصه اینکه در مورد ویژگیهای شخصی و شخصیتی درک و نگرش مثبتی داشته باشد.
فرق اعتماد بنفس و غرور
کم نیستند کسانی که اعتماد بنفس و تکیه بر قابلیت ها و توانایی های خود و مفید دانستن خود در عرصه های مختلف زندگی را با تکبر و غرور و خودخواهی مترادف داشته و وجوه تمایز آنها را تشخیص نمی دهند لذا بجاست بطور اجمال تفاوت این دو را بدانیم.شخصی که اعتماد بنفس دارد همه دانسته های و توانایی های خود را نه از جانب خود که از جانب خدا دانسته و همه توانایی های مادی و غیرمادی خود را در بستر جلب رضایت خالق خود صرف می کند. هر چه بر قدرتش افزوده می شود بر تواضع و خداخواهی اش افزوده می شود. به خود و به دیگران عشق می ورزد. نباید نسبت به جسم و جنسیت خود احساس بدی داشته باشد. اینکه پایین شهری با بالای شهری هستند. کارگر یا کشاورز و… هستند اینها نباید ملاک ارزش گذاری باشد. آنچه مهم است اصالت فرهنگی، تأکید بر اخلاق و اعتقادات می باشد.
اما شخص خودخواه بدون تکیه و توکّل به خدا و بدون توجه به معیارهای دینی و اخلاقی براساس امیال و غرایز خود عمل نموده و ثروت و قدرت و زیبایی اش را در بستر ارضاء نیازهای خود به کار می گیرد. برای رسیدن به اهدافش حاضر به شکستن و خُرد کردن شخصیت دیگران و زیر پا گذاشتن خواست دیگران است.
اعتماد بنفس و خودخواهی در یکجا جمع نمی شوند. اساساً شخصی که دچار ضعف نفس می شود یا مغرور و متکبر می شود و یا در گرداب خود کم بینی و احساس حقارت گرفتار می شود. در هر دو صورت در دام معصیت و گناه فرو می افتد.
نشانه ها و علائم رشد نایافتگی و ضعف نفس.
از کجا می توان به ضعف نفس خود و دیگران پی برد؟ خصوصیات رفتاری و روانی افرادی که دچار عدم اعتماد بنفس هستند از این قرار است:
وابستگی به دیگران و عدم استقلال در تصمیم گیرید.
عدم مراجعه به مشاور، خودسر عمل کردن - انسان خردمند و رشد یافته از تخصص و توان عقلی و علمی دیگران در عرصه های مختلف زندگی بهره می گیرد.
همه چیز را برای خودش می خواهد و خودمحوری و عدم توجه به خواست دیگران.
مسئولیت ناپذیری از دیگر خصوصیات افرادی است که دچار ضعف نفس شده اند. بیشتر شبیه افراد عقب مانده کارهایش را دیگران انجام می دهند.
عدم میانه روی و اعتدال - مثل بچه های ۲، ۳ ساله، یا بشدت می خندند و یا بشدت می گیرند. همواره دچار افراط و تفریط اند.
غریزه و نه عقیده را معیار سنجش و تعیین امور دانستن.
خودنما و خودآرا بودن، و نظر دیگران در طرز پوشش و آراستگی و معیشت را بر نظر عالمان و عاقلان و عارفان ترجیح دادن - کم نیستند افرادی که در خلوت و خانه و خانواده چهره ای عبوس و کلامی خشن و رفتاری آزاردهنده علیه زن و فرزندان دارند امّا در بیرون از منزل رفتاری مهربان و اجتماعی و مسئولیت پذیر دارند.
خود را ارزشمند ندانستن و احساس حقارت پیامدهای بسیار تلخ و آزار دهنده ای دارد که فهرست و تبیین آنها خود کتابی مستقل و مفصل خواهد شد. لذا جهت اختصار، چند نمونه محوری را مرور کنیم:
وقت و عمر را نه طلا که کمتر از حلبی دانستن - کسی که خود را ارزشمند نداند و زندگی را در خوردن و خوابیدن و تولیدمثل محدود نماید - از عمر، این ارزشمندترین نعمت و موهبت الهی بهره ای جز گذران روز و شب بهره ای نمی گیرد. عمر را مثل زباله می سوزاند. کودکان و نوجوانانی که عمر خود را با ارزش ندانند به راحتی در دام گروههای فاسد خیابانی و گرداب اعتیاد و بیکاری فرو می غلتند.
اگر فرزندان ما بیاموزند که در برابر انتقاد دیگران احساس حقارت نکنند، بلکه آنرا همچون هدیه ای گرانبها بپذیرند همواره احساس ارزشمندی و مفید بودن خواهند بود
تسلیم پذیری - در مقابل دعوت کنندگان به بیهودگی و ولنگاری و مدگرایی و خودنمایی و خودآرایی، کمترین مقاومت و اراده ای از خود نشان نمی دهند. بردگانی رام و مطیع خواهند بود.
اضطراب و استرس در مجالس و مجامع مختلف و ناتوانی در ایجاد تعاملی سالم و هدفمند با اطرافیان
عدم توانایی در استفاده از رسانه های مدرن، کودکان و نوجوانانی که احساس حقارت کنند. نه مثل پروانه که بر روی خوبی ها و زیبایی ها می نشیند، که همچون مگس بر روی آلودگیها و عفونت های رسانه ها مدرن (ماهواره - اینترنت - موبایل - فیلم ها و نشریات) می نشیند و بدیها را جلب و جذب می کنند.
چه عواملی موجب می شود که فرزندان ما احساس، اعتماد بنفس و خود ارزشمندی بنمایند؟
تحقیقات و داده های پژوهش های رواشناختی نشان می دهد همه ما بویژه کودکان و نوجوانان بوسیله ۵ عامل مهم به سکوی بلند اعتماد بنفس می رسند و می رسیم:
الف- واکنش دیگران : ارزشی که دیگران به فرزندان ما قائل می شوند تأثیر بسیار شگرفی را در خود ارزشمندی آنان دارد. اینکه دیگران بویژه والدین، معلمان و دوستان فرزندان را با چه القاب و صفاتی می خوانند: با هوش، با محبت، مسئولیت پذیر و با نشاط و… آنان (فرزندان) نیز خود را با همان صفات خواهند پنداشت.
ب- تجربیات همراه با موفقیت یا شکست: نیز نقش بسیار مهمی در چگونگی ارزیابی فرزندان از قابلیت ها و توانایی های خود خواهد داشت، کودکان و نوجوانان با کسب موفقیت ها، احساس خود ارزشمندی بالایی خواهند داشت.
ج- تعریف از موفقیت و شکست: چه خوب گفته اند که واژه شکست را از فرهنگنامه خانوادگی بردارید و به جای آن نتیجه و تجربه را بنویسید. به عبارتی هر به اصطلاح شکست و ناکامی اگر توأم با کسب تجربه و گرفتن عبرت همراه باشد دیگر شکست نیست. تجربه و عبرت است.
ارتباط اجتماعی خوب با دیگران باعث تقویت اعتماد بنفس فرزندان و این نیز باعث ارتباط اجتماعی مطلوب با دیگران می شود و این دور سازنده ادامه می یابد.
د- نحوه ی برخورد با انتقاد گران و باز خورد افعال خود: اگر فرزندان ما بیاموزند که در برابر انتقاد دیگران احساس حقارت نکنند، بلکه آنرا همچون هدیه ای گرانبها بپذیرند همواره احساس ارزشمندی و مفید بودن خواهند بود.
ه - همانند سازی : کودکان و نوجوانان بشدت تحت تأثیر الگوهای قابل دسترس بوده و اگر الگوهای آنان از اعتماد بنفس بالایی برخوردار باشند. در فرآیند همانند سازی خود نیز به مقام بالای اعتماد بنفس خواهند رسید.
توصیه های عملی در فرآیند تقویت اعتماد بنفس فرزندان
آشنا نمودن با احکام و معارف دینی : از همان آغاز تولد با انتخاب نام نیک و تأمین نیازهای عاطفی، جسمی فرزندان و خواندن اذان و اقامه در گوش راست و چپ آنان اولین پایه های توحید و تقویت اعتماد بنفس در فرزندان را طراحی کنید. خود شما (والدین) الگویی عملی در حوزه دینداری باشید.
ارتباط و معاشرت با افراد متدین و با فرهنگ و رشد یافته: تأثیر فوق العاده ای در تقویت اعتماد بنفس فرزندان ما دارد. امام علی(ع) فرموده است: به اندازه تقوای افراد با آنان برادری و مراوده داشته باشید. طبع انسان دزد است خوبی ها و بدیها را از دیگران می رباید و از آن خود می کند. بدیهی است والدین و معاشران هر صفت و شخصیتی داشته باشند در روح و روان فرزندان تأثیرگذار خواهند بود. لذا اولاً خود والدین باید دارای اعتماد بنفس لازم باشند ثانیاً با کسانی معاشرت کنند که از کرامت نفس بالایی برخوردار باشند.
از همه مهمتر والدین باید خود از اعتماد بنفس بالایی برخوردار باشند: تا بتوانند مدل و الگویی عینی و مورد علاقه و احترام فرزندان باشند. اگر فرزندان به والدین علاقه داشته باشند حتماً از آنها الگوبرداری می کنند. فراموش نکنید فرزندان موفق و دارای اعتماد بنفس والدینی موفق، متدین و آگاه دارند.
کسب مهارتهای رفتاری و گفتاری بدون مدل و الگو کاری بسیاری دشوار و گاهی غیرممکن می باشد. پس بیایید پیش از پرداختن به فرزندان به تقویت توانایی های اخلاقی و رفتاری خود بپردازیم، تا الگویی قابل اعتماد و احترام برای فرزندانمان باشیم.
انجام وظایف و تکالیف شرعی: احساس خوشایندی را در فرزندان ایجاد می کند لذا زمینه های انجام تکالیف شرعی را برای آنان فراهم کنید. و در این راه خود پیشرو باشید تا آنان پیرو باشند.
ارتقاء سطح آگاهی و اطلاعات عمومی فرزندان در تقویت اعتماد بنفس آنان نقش بسیار مهم و موثری دارد: لذا ایجاد فضا و فرصت مناسب برای علاقمندی آنان به مطالعه کتب مناسب بویژه در حوزه مسائل دینی و اخلاقی و داستان زندگی انسان های موفق را فراموش نکنید.
تشویق کنید به دیگران در چارچوب شرع و عرف احترام بگذارند.
به آنان مسئولیت بدهید: (خرید نیازمندیهای منزل به آشپزی - خیاطی - شستن خودرو - آموزش کوچکترها بوسیله بزرگترها و…)
وسایل مستقل برایش تهیه کنید - کمد لباس - سطل زباله - ساعت …
به دوستانش احترام بگذارید.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼