درمان خانگی انگل روده ـ با روش‌های خانگی و دارویی + ۵ روش پیشگیری
انگل روده یکی از مشکلات شایع گوارشی است که می‌تواند باعث علائم ناخوشایندی مانند درد شکم، اسهال، نفخ، کاهش وزن و ضعف عمومی شود. انگل‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله کرم‌های نواری، کرم‌های گرد، کرم قلاب‌دار و انگل‌های میکروسکوپی مانند ژیاردیا. درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم و پاکسازی بدن از برخی انگل‌ها کمک کنند، اما در موارد شدید یا طولانی مدت مراجعه به پزشک و استفاده از داروهای ضد انگل ضروری است. در ادامه بیشتر در مورد روش‌های درمان خانگی انگل روده توضیح خواهیم داد.
فهرست مطالب
انگل روده چیست؟
انگل روده موجودات زنده‌ای هستند که در دستگاه گوارش انسان یا حیوانات زندگی می‌کنند و از مواد غذایی میزبان تغذیه می‌کنند. این انگل‌ها می‌توانند شامل کرم‌های گرد، کرم‌های نواری، کرم قلاب‌دار و انگل‌های میکروسکوپی مانند ژیاردیا باشند. وجود انگل روده معمولاً باعث علائمی مانند درد شکم، نفخ، اسهال، کاهش وزن، ضعف عمومی و گاهی خارش اطراف مقعد می‌شود و در صورتی که درمان نشود، می‌تواند منجر به کم‌خونی و مشکلات تغذیه‌ای شود.
بیشتر بخوانید: قوی‌ترین داروهای گیاهی برای اسهال - معرفی ۸ درمان سریع و مؤثر
دلایل به وجود آمدن انگل روده
دلایل به وجود آمدن انگل روده متعدد هستند و معمولاً به عواملی مرتبط با بهداشت، تغذیه و محیط زندگی برمی‌گردند. مهم‌ترین دلایل عبارتند از:
۱. مصرف آب و غذای آلوده: خوردن سبزیجات و میوه‌های نشسته در آب آلوده یا گوشت و ماهی خام یا نیم‌پز می‌تواند باعث ورود تخم یا لارو انگل‌ها به بدن شود.
۲. بهداشت شخصی ضعیف: عدم شستشوی دست‌ها بعد از توالت یا قبل از غذا خوردن، تماس با محیط آلوده یا خاک حاوی تخم انگل‌ها، شایع‌ترین راه انتقال است.
۳. تماس با افراد یا حیوانات آلوده: انگل‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم با فرد یا حیوان مبتلا منتقل شوند.
۴. شرایط محیطی نامناسب: زندگی در مناطقی با آب و خاک آلوده، نبود امکانات بهداشتی و تراکم بالای جمعیت، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
۵. ضعف سیستم ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض رشد و تکثیر انگل‌ها هستند.
بیشتر بخوانید: درمان سریع مسمومیت غذایی بزرگسالان | ۱۵ روش خانگی و دارویی
روش‌های درمان خانگی انگل‌های مقعدی
بعضی از موسسه‌ترین روش‌های درمان خانگی انگل روده عبارت است از:
سیر برای انگل روده
سیر یکی از قوی‌ترین مواد طبیعی ضد انگل است. ترکیبات گوگردی موجود در سیر باعث از بین رفتن بسیاری از کرم‌ها و باکتری‌ها می‌شود. می‌توانید سیر تازه را به صورت خام یا همراه با غذا مصرف کنید یا آن را به شکل عصاره رقیق شده در آب بنوشید.
تخم کدو برای انگل روده
تخم کدو حاوی ترکیباتی است که باعث فلج کردن انگل‌ها در روده می‌شوند و دفع آن‌ها را تسهیل می‌کنند. روزانه ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری تخم کدو را بجوید یا با کمی عسل میل کنید.
روغن کرچک برای انگل روده
روغن کرچک باعث تحریک حرکات روده و دفع انگل‌ها می‌شود. مصرف مقدار کم (یک تا دو قاشق غذاخوری) به صورت ناشتا می‌تواند در پاکسازی روده موثر باشد. توجه کنید که مصرف زیاد می‌تواند باعث اسهال شدید شود.
آناناس و پاپایا برای انگل روده
میوه‌های آناناس و پاپایا حاوی آنزیم‌هایی مانند بروملین و پاپائین هستند که در هضم پروتئین‌ها و از بین بردن انگل‌ها موثرند. مصرف این میوه‌ها به صورت تازه یا آبمیوه طبیعی می‌تواند مفید باشد.
عسل و دارچین برای انگل روده
ترکیب عسل و دارچین خواص ضد باکتری و ضد انگل دارد. می‌توانید روزانه یک قاشق عسل را با نصف قاشق چای‌خوری دارچین مخلوط کرده و مصرف کنید.
آبلیمو و سرکه سیب برای انگل روده
اسیدیته طبیعی آبلیمو و سرکه سیب می‌تواند محیط روده را برای انگل‌ها نامطلوب کند. نوشیدن یک لیوان آب ولرم با یک قاشق غذاخوری آبلیمو یا سرکه سیب در صبحگاه می‌تواند به دفع انگل‌ها کمک کند.
زردچوبه برای انگل روده
زردچوبه یکی از گیاهان دارویی معروف در طب سنتی است که خواص ضدالتهابی و ضد میکروبی قوی دارد و می‌تواند در درمان انگل روده موثر باشد. ترکیب فعال آن، کورکومین، با مهار رشد برخی انگل‌ها و کاهش التهاب روده، به بهبود علائم مانند درد شکم و نفخ کمک می‌کند. برای استفاده، می‌توان زردچوبه را به صورت پودر در غذا، همراه با شیر گرم یا به شکل دمنوش مصرف کرد، البته باید توجه داشت که مصرف بیش از حد ممکن است باعث تحریک معده شود، بنابراین رعایت تعادل در میزان مصرف اهمیت دارد.
میخک برای انگل روده
میخک یکی از گیاهان دارویی قوی با خواص ضد انگل و ضد میکروبی است که در طب سنتی برای درمان انگل روده مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیبات فعال موجود در میخک، به ویژه اوژنول، می‌توانند تخم‌ها و لاروهای انگل را از بین ببرند و محیط روده را برای رشد انگل‌ها نامطلوب کنند. برای بهره‌گیری از خواص میخک، معمولاً آن را به صورت پودر شده در دمنوش یا همراه با غذا مصرف می‌کنند، اما باید در مصرف آن تعادل رعایت شود، زیرا مصرف زیاد می‌تواند باعث تحریک معده یا ناراحتی گوارشی شود.
پروبیوتیک‌ها برای انگل روده
مصرف ماست، کفیر و سایر منابع پروبیوتیک باعث تقویت میکروفلور روده می‌شود و انگل‌ها را از طریق افزایش رقابت با باکتری‌های مفید کاهش می‌دهد.
پوست انار برای انگل روده
پوست انار یکی از روش‌های سنتی موثر در درمان انگل روده محسوب می‌شود و به دلیل دارا بودن ترکیبات ضد انگل و ضد باکتری طبیعی شناخته شده است. تانن‌ها و فلاونوئیدهای موجود در پوست انار باعث فلج شدن و دفع کرم‌ها و تخم‌های انگل از روده می‌شوند. برای استفاده، معمولاً پوست انار را خشک کرده و به صورت دمنوش یا جوشانده مصرف می‌کنند؛ نوشیدن این دمنوش به پاکسازی روده و کاهش علائم ناشی از انگل مانند نفخ، درد شکم و اسهال کمک می‌کند، اما باید در مصرف آن تعادل رعایت شود تا از تحریک معده جلوگیری شود.
بهبود بهداشت شخصی
شستشوی مکرر دست‌ها، استفاده از آب سالم و شستن میوه و سبزیجات قبل از مصرف، از انتقال انگل‌ها جلوگیری می‌کند.
غذاهای ممنوع در طول درمان انگل روده
در درمان انگل روده، برخی غذاها می‌توانند رشد و تکثیر انگل‌ها را تسهیل کنند یا فرآیند درمان را کند کنند، بنابراین بهتر است مصرف آن‌ها محدود یا حذف شود. مهم‌ترین این موارد عبارتند از:
1. قندها و شیرینی‌ها: شکر، آب‌نبات، کیک، شیرینی و نوشابه‌های گازدار باعث تغذیه انگل‌ها می‌شوند و سرعت پاکسازی روده را کاهش می‌دهند.
2. غذاهای فرآوری‌شده و کنسروی: این دسته از غذاها معمولاً حاوی مواد نگهدارنده و افزودنی هستند که می‌توانند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و روند درمان را کند کنند.
3. کربوهیدرات‌های ساده: نان سفید، برنج سفید و ماکارونی فرآوری‌شده می‌توانند باعث تغذیه انگل‌ها و افزایش نفخ شوند.
4. الکل و نوشیدنی‌های محرک: مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند روده را تحریک کرده و علائم را تشدید کند.
5. غذاهای چرب و سرخ‌کردنی: این غذاها هضم را سخت می‌کنند و می‌توانند باعث بدتر شدن نفخ و اسهال در افراد مبتلا به انگل روده شوند.
در عوض، بهتر است روی غذاهای ضد انگل و تقویت‌کننده سیستم ایمنی مانند سیر، تخم کدو، آناناس، پروبیوتیک‌ها و سبزیجات تازه تمرکز شود تا روند پاکسازی روده سریع‌تر و مؤثرتر باشد.
درمان انگل روده در طب سنتی
در طب سنتی، درمان انگل روده معمولاً بر پایه استفاده از گیاهان دارویی و تغییر سبک زندگی استوار است. از جمله روش‌های رایج می‌توان به مصرف سیر خام، تخم کدو، پاپایا، زردچوبه و بابونه اشاره کرد که خواص ضد انگل و ضد التهابی دارند. همچنین نوشیدن دمنوش‌هایی مانند نعناع، آویشن و بابونه به هضم بهتر غذا و کاهش علائم نفخ و درد شکم کمک می‌کند. رعایت بهداشت فردی، شستشوی میوه و سبزیجات، پرهیز از غذاهای قندی و فرآوری‌شده و مصرف مایعات کافی نیز از اصول مهم طب سنتی در پاکسازی روده و پیشگیری از عفونت‌های انگلی به شمار می‌رود.
پیشگیری از انگل روده
با رعایت نکات ساده زیر می‌توانید به میزان زیادی از ابتلا به انگل روده جلوگیری کنید:
- شستشوی مداوم دست‌ها به ویژه بعد از استفاده از توالت
- اجتناب از مصرف آب و غذاهای آلوده
- نگهداری مناسب مواد غذایی و پختن کامل گوشت
- شستشوی میوه‌ها و سبزیجات با آب سالم
- تمیز نگه داشتن محیط خانه و سرویس‌های بهداشتی
تفاوت درمان انگل روده در کودکان و بزرگسالان
تفاوت درمان انگل روده در کودکان و بزرگسالان بیشتر مربوط به دوز داروها، روش‌های خانگی و حساسیت‌های بدن است:
- دوز دارویی: کودکان به دلیل وزن کمتر و حساسیت بالاتر، نیاز به دوز کمتر داروهای ضد انگل دارند و مصرف دارو باید دقیقاً مطابق دستور پزشک باشد. در بزرگسالان معمولاً دوز کامل دارو تجویز می‌شود.
- انتخاب روش‌های خانگی: برخی درمان‌های خانگی مانند مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال ممنوع است، یا مقدار سیر و تخم کدو باید کاهش یابد، در حالی که بزرگسالان می‌توانند از دوز کامل این مواد بهره‌مند شوند.
- نحوه پایش و پیگیری: در کودکان لازم است علائم و وزن کودک به دقت بررسی شود تا از عوارض سوء تغذیه یا کم‌خونی جلوگیری شود، اما در بزرگسالان معمولاً نیاز به پیگیری کمتر شدید است مگر در موارد طولانی یا شدید.
- علائم و شدت ابتلا: کودکان ممکن است علائم شدیدتری مانند کاهش رشد، بی‌اشتهایی و خستگی مزمن نشان دهند، بنابراین درمان باید سریع و کامل باشد، در حالی که بزرگسالان معمولاً علائم خفیف‌تر دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر موارد، انگل روده با درمان‌های خانگی و دارویی ساده قابل کنترل است، اما در شرایط زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
1. اسهال طولانی یا شدید: اگر اسهال بیش از چند روز ادامه پیدا کند یا همراه با خون باشد.
2. کاهش وزن سریع و بی‌دلیل: کاهش وزن ناگهانی یا ضعف شدید بدن می‌تواند نشانه پیشرفت عفونت باشد.
3. تب بالا یا عفونت شدید: وجود تب، حالت تهوع شدید یا استفراغ مداوم نشان‌دهنده عفونت گسترده است.
4. خارش شدید اطراف مقعد یا علائم طولانی‌مدت: مخصوصاً در کودکان که کرمک شایع است و باعث اختلال در خواب می‌شود.
5. کم‌خونی یا علائم سوء تغذیه: بی‌حالی، رنگ‌پریدگی یا کاهش رشد در کودکان می‌تواند ناشی از سوء تغذیه ناشی از انگل باشد.
6. عدم بهبود با درمان خانگی: اگر پس از چند روز رعایت بهداشت و مصرف روش‌های خانگی، علائم همچنان ادامه داشته باشد.
در این موارد، پزشک ممکن است آزمایش مدفوع برای شناسایی نوع انگل انجام دهد و درمان دارویی مناسب را تجویز کند.
روش‌های دارویی درمان انگل روده
روش‌های دارویی درمان انگل روده به طور کلی شامل مصرف داروهای ضد کرم و ضد انگل است که با توجه به نوع انگل و شدت عفونت تجویز می‌شوند. مهم‌ترین داروهای مورد استفاده عبارتند از:
- آلبندازول (Albendazole)
دارویی گسترده‌اثر که علیه کرم‌های گرد، کرم قلاب‌دار و کرم نواری موثر است. معمولاً به صورت یک دوز تک یا چند روزه تجویز می‌شود. - مِبندازول (Mebendazole)
مشابه آلبندازول عمل می‌کند و برای کرم‌های گرد، کرم‌های نواری و کرم قلاب‌دار کاربرد دارد. در کودکان و بزرگسالان قابل استفاده است و معمولاً دوره درمان کوتاه است. - پیرانتل پاموات (Pyrantel Pamoate)
دارویی کم‌خطر و موثر مخصوصاً برای کرم‌های گرد و کرمک‌ها. این دارو معمولاً به صورت یک دوز تک مصرف می‌شود و برای کودکان مناسب است. - پرازیکوانتل (Praziquantel)
داروی انتخابی برای کرم‌های نواری و برخی انگل‌های خاص مانند شیستوزوما است. دوز و مدت مصرف بسته به نوع انگل متفاوت است. - مترو نیدازول و تینیدازول (Metronidazole / Tinidazole)
این داروها برای انگل‌های میکروسکوپی مانند ژیاردیا و آمیبا استفاده می‌شوند و معمولاً چند روز مصرف می‌شوند. - داروهای کمکی و مکمل
گاهی پزشک برای کاهش علائم مانند اسهال، درد شکم یا کم‌خونی، داروهای کمکی و مکمل‌های غذایی مانند آهن و ویتامین‌ها تجویز می‌کند.
نکات مهم:
- قبل از مصرف دارو، تشخیص دقیق نوع انگل ضروری است.
- در موارد خفیف و اولیه، داروهای خانگی می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما درمان دارویی اغلب موثرتر و سریع‌تر است.
- مصرف داروها باید طبق دستور پزشک انجام شود، به خصوص در کودکان، زنان باردار و افراد با بیماری‌های کبدی.
سخن پایانی
انگل روده یکی از مشکلات شایع گوارشی است که می‌تواند سلامت جسمانی و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. رعایت بهداشت فردی، مصرف آب و غذای سالم و پیروی از روش‌های پیشگیری ساده، نقش مهمی در کاهش ابتلا به انگل‌ها دارد. درمان‌های خانگی مانند سیر، تخم کدو، آناناس و پروبیوتیک‌ها می‌توانند در موارد خفیف و اولیه مفید باشند، اما در صورت شدت علائم یا طولانی شدن مشکل، درمان دارویی تحت نظر پزشک ضروری است. توجه به تفاوت‌های سنی، پیگیری دقیق علائم و ترکیب روش‌های پیشگیری و درمان، بهترین راه برای پاکسازی روده و حفظ سلامت دستگاه گوارش است.
