کیست تخمدان در دختران جوان: علل و درمان

کیست تخمدان در دختران جوان، مشکلی شایع است که بیشتر اوقات مساله خاصی ایجاد نمی‌کند. در این مقاله با درمان کیست تخمدان در دختران جوان آشنا می‌شوید.

در این مقاله می‌خوانید: 

• کیست تخمدان در دختران جوان
• علائم کیست تخمدان در دختران جوان
• چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
• علت کیست تخمدان در دختران جوان
• کیست های عملکردی
• سایر انواع کیست تخمدان در دختران جوان
• عوامل خطر کیست تخمدان 
• عوارض کیست تخمدان 
• پیشگیری از کیست تخمدان در دختران جوان
• تشخیص کیست تخمدان
• درمان کیست تخمدان در دختران جوان
• خلاصه

کیست تخمدان در دختران جوان

کیست‌های تخمدان، کیسه‌هایی معمولا پر از مایع در تخمدان یا سطح آن هستند. هر تخمدان به اندازه و شکل یک بادام است. تخمک‌ها در داخل تخمدان‌ها رشد می‌کنند و بالغ می‌شوند. 

کیست تخمدان، یک مشکل شایع است که در بیشتر مواقع، ناراحتی کمی ایجاد می‌کند یا اصلا ناراحتی ایجاد نمی‌کند و بی‌ضرر است. اکثر کیست‌ها بدون درمان در عرض چند ماه از بین می‌روند. اما گاهی اوقات کیست تخمدان ممکن است پیچ بخورد یا پاره شود که این اتفاق، علائمی جدی ایجاد می‌کند. برای مراقبت از سلامتی خود، معاینات منظم لگن انجام دهید و علائمی را که می‌تواند نشان‌دهنده مشکل جدی باشد، بشناسید.

علائم کیست تخمدان در دختران جوان

کیست تخمدان در دختران جوان اکثر اوقات هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و خود به خود از بین می‌رود، اما یک کیست تخمدان بزرگ می‌تواند باعث به وجود آمدن عوارض شود که عبارتند از: 

• درد لگن که ممکن است بیاید و برود. این درد ممکن است دردی مبهم یا درد شدید در ناحیه زیر شکم به سمت یک طرف باشد
• پری، فشار یا سنگینی در شکم
• نفخ

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

کیست تخمدان در دختران جوان در صورت داشتن موارد زیر به کمک پزشکی نیاز دارد:

• درد ناگهانی و شدید شکم یا لگن
• درد همراه با تب یا استفراغ
• علائم شوک مانند پوست سرد و نرم، تنفس سریع، و سبکی سر یا ضعف

علت کیست تخمدان در دختران جوان

اکثر کیست‌های تخمدان در نتیجه چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند که به آن‌ها کیست‌های عملکردی می‌گویند. انواع دیگر کیست‌ها کمتر رایج هستند.

کیست های عملکردی

در تخمدان‌های شما هر ماه کیست‌هایی کوچک به نام فولیکول رشد می‌کنند که باعث تولید فولیکول‌ها هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌شوند و در هنگام تخمک‌گذاری، تخمک آزاد می‌کنند.

یک فولیکول ماهانه که به رشد خود ادامه می‌دهد با عنوان کیست عملکردی شناخته می‌شود. دو نوع کیست عملکردی وجود دارد:

• کیست فولیکولار: در حدود نیمی از چرخه قاعدگی، یک تخمک از فولیکول خود می‌ترکد. سپس تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند. کیست فولیکولی زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول پاره نشود، تخمک خود را آزاد نکند و به رشد خود ادامه بدهد.
• کیست جسم زرد: پس از اینکه فولیکول، تخمک خود را آزاد می‌کند، کوچک می‌شود و شروع به تولید استروژن و پروژسترون می‌کند. این هورمون‌ها برای لقاح لازم هستند. در این مرحله فولیکول، «جسم زرد» نامیده می‌شود. گاهی اوقات، دهانه‌ای که تخمک از آنجا آمده، مسدود و باعث ایجاد کیست می‌شود.

کیست‌های عملکردی معمولا بی‌ضرر هستند. آن‌ها به ندرت باعث درد می‌شوند و اغلب در طی 2 تا 3 سیکل قاعدگی به شکل خود به خود ناپدید می‌شوند.

بیشتر بخوانید: پولیپ رحم، علل و روش های درمان

سایر انواع کیست تخمدان در دختران جوان

انواع دیگری از کیست‌ها وجود دارند که مربوط به چرخه‌های قاعدگی نیستند:

• کیست درموئید: این کیست که «تراتوم» نیز نامیده می‌شود، از سلول‌های تولید مثلی تشکیل می‌شود که در تخمدان باعث تولید تخمک می‌شوند. کیست می‌تواند شامل بافت‌هایی مانند مو، پوست یا دندان باشد. این نوع کیست به ندرت سرطانی است.
• سیستادنوما: این نوع کیست از سلول‌های سطح تخمدان ایجاد می‌شود و ممکن است با مواد آبکی یا مخاطی پر شود. سیستادنوما می‌تواند بسیار بزرگ شود.
• اندومتریوما: آندومتریوز وضعیتی است که باعث می‌شود سلول‌های مشابه سلول‌هایی که در داخل رحم قرار دارند، در خارج از رحم رشد کنند. برخی از بافت‌ها می‌توانند به تخمدان بچسبند و کیست تشکیل دهند که به آن اندومتریوما می‌گویند.

کیست‌های درموئید و سیستادنوما می‌توانند بزرگ شوند و تخمدان را از موقعیت خارج کنند. این اتفاق، احتمال پیچ خوردگی دردناک تخمدان را افزایش می‌دهد. پیچ‌خوردگی تخمدان ممکن است باعث کاهش یا توقف جریان خون به تخمدان شود.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز سونوگرافی

عوامل خطر کیست تخمدان 

خطر ابتلا کیست تخمدان عبارتند از:

• مشکلات هورمونی: این مشکلات با مصرف یک داروی باروری مثل کلومیفن یا لتروزول است که باعث تخمک‌گذاری می‌شود، از بین می‌رود.
• بارداری: گاهی اوقات، فولیکولی که هنگام تخمک‌گذاری تشکیل می‌شود در طول بارداری روی تخمدان باقی می‌ماند و گاهی اوقات می‌تواند بزرگ‌تر شود.
• اندومتریوز: برخی از بافت‌ها می‌توانند به تخمدان بچسبند و کیست تشکیل دهند.
• عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان‌ها سرایت کند، باعث ایجاد کیست می‌شود.
• کیست‌های قبلی تخمدان: اگر یک کیست تخمدان داشته‌اید، احتمالا بیشتر دچار کیست خواهید شد.

عوارض کیست تخمدان 

کیست‌های تخمدان معمولا عوارض شدید ندارند، اما عوارض احتمالی عبارتند از:  

• پیچ‌خوردگی تخمدان: کیست‌هایی که بزرگ می‌شوند می‌توانند باعث حرکت تخمدان شوند که احتمال پیچ‌خوردگی دردناک تخمدان را افزایش می‌دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است درد ناگهانی و شدید لگن و حالت تهوع و استفراغ داشته باشید. پیچ‌خوردگی تخمدان می‌تواند جریان خون به تخمدان را کاهش دهد یا متوقف کند.
• پارگی کیست: کیستی که باز (پاره) می‌شود می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی در داخل لگن شود. هر چه کیست بزرگ‌تر باشد، خطر پارگی بیشتر است. فعالیت شدیدی که بر لگن تاثیر می‌گذارد، مانند رابطه جنسی واژینال نیز خطر پارگی را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: ضخیم شدن دیواره رحم چه عوارضی دارد؟

پیشگیری از کیست تخمدان در دختران جوان

هیچ راهی برای پیشگیری از اکثر کیست‌های تخمدان وجود ندارد. اما، معاینات منظم لگن کمک می‌کند تا تغییرات تخمدان‌ها در سریع‌ترین زمان تشخیص داده شود. مراقب تغییرات در چرخه ماهانه خود باشید. علائم غیرعادی قاعدگی به ویژه علائمی را که بیش از چند دوره ادامه دارند یادداشت کنید. 

تشخیص کیست تخمدان

کیست تخمدان ممکن است در طول معاینه لگن یا در آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی لگن پیدا شود. بسته به اندازه کیست و پر شدن آن از مایع یا جامد، پزشک احتمالا آزمایشاتی را برای تعیین نوع و درمان آن توصیه می‌کند.

آزمایشات احتمالی عبارتند از:

• تست بارداری: آزمایش مثبت ممکن است حاملگی زودرس را نشان دهد. مشاهده کیست جسم زرد در دوران بارداری طبیعی است.
• سونوگرافی لگن: در این آزمایش، یک مبدل، امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می‌کند تا تصویری از رحم و تخمدان‌ها ایجاد شود. از این تصویر برای تایید وجود کیست، دیدن محل آن و تعیین اینکه آیا جامد است یا پر از مایع، استفاده می‌شود.

• لاپاراسکوپی: یک ابزار باریک به نام لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک به شکم بیمار وارد می‌شود و پزشک با استفاده از آن می‌تواند تخمدان‌ها و کیست‌ها را ببیند. در صورت یافتن کیست، درمان معمولا طی همین روش انجام می‌شود. لاپاراسکوپی، یک روش جراحی است که نیاز به بیهوشی دارد.
• آزمایشات نشانگر تومور: سطح خونی پروتئینی به نام آنتی‌ژن سرطانی در سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. اگر کیست جامد به نظر برسد و بیمار در معرض خطر بالای سرطان تخمدان باشد، ممکن است پزشک آزمایش آنتی‌ژن سرطانی ۱۲۵ (CA ۱۲۵) یا سایر آزمایشات خون را تجویز کند. سطح CA ۱۲۵ همچنین ممکن است در شرایط غیر سرطانی مانند آندومتریوز و بیماری التهابی لگن افزایش یابد.

گاهی اوقات، انواع کمتر رایج کیست‌ها ایجاد می‌شوند که پزشک آن‌ها را در طول معاینه لگن پیدا می‌کند. کیست‌های تخمدان جامد که بعد از یائسگی ایجاد می‌شوند ممکن است سرطانی باشند. به همین دلیل انجام معاینات منظم لگن اهمیت بسیاری دارد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز آزمایشگاه

درمان کیست تخمدان در دختران جوان

درمان کیست تخمدان به سن، علائم، نوع و اندازه کیست بستگی دارد. پزشک ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:

• انتظار و مراقبت: در بسیاری از موارد پزشک از شما می‌خواهد تا منتظر و مراقب بمانید تا ببینید آیا کیست پس از چند ماه از بین می‌رود یا نه. 
• مصرف دارو: داروهای ضد بارداری هورمونی، مانند قرص‌های ضد بارداری، شما را از تخمک‌گذاری باز می‌دارند. بنابراین مصرف دارو ممکن است از ایجاد کیست جدید جلوگیری کند، اما در اندازه کیست‌های موجود، تاثیری ندارد.  

• عمل جراحی: پزشک ممکن است پیشنهاد کند کیستی را که بزرگ یا شبیه کیست عملکردی نیست، در حال رشد است یا درد ایجاد می‌کند، بردارید. برخی از کیست‌ها را می‌توان بدون برداشتن تخمدان و با سیستکتومی برداشت، اما در برخی موارد، تخمدان و کیست با هم برداشته می‌شود که به آن اووفورکتومی می‌گویند.

جراحی اغلب می‌تواند با استفاده از جراحی کم‌تهاجمی مثل لاپاراسکوپی انجام شود. اگر کیست بزرگ باشد یا سرطان نگران‌کننده باشد، ممکن است از جراحی باز استفاده کرد. 

کیست تخمدانی که بعد از یائسگی ایجاد می‌شود گاهی سرطان است. در این صورت ممکن است نیاز باشد که به متخصص سرطان زنان مراجعه کنید. ممکن است برای برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیاز به جراحی داشته و شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشید.

بیشتر بخوانید: پولیپ رحم، علل و روش های درمان

خلاصه

کیست تخمدان، یک مشکل شایع است و درمان کیست تخمدان در دختران جوان، با روش‌هایی مانند انتظار و مراقبت، مصرف دارو، یا جراحی صورت می‌گیرد. روشی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود ندارد. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.