سفید شدن موی نوزاد خطرناکه؟
سفید شدن موی نوزاد یکی از مواردی است که می‌تواند باعث نگرانی والدین شود، به ویژه زمانی که این تغییر رنگ مو به صورت زود هنگام یا غیر منتظره بروز می‌کند. در این مقاله، بیشتر درباره آن صحبت خواهیم رد.
دلایل سفید شدن موی نوزاد چیست؟
دیدن موهای سفید یا نقره‌ای رنگ روی سر یک نوزاد ممکن است برای والدین تعجب‌آور یا حتی نگران کننده باشد. در حالی که موهای سفید در سنین بالا پدیده‌ای طبیعی است، بروز آن در دوران نوزادی می‌تواند نشانه‌ای از یک عامل زمینه‌ای باشد. در اغلب موارد، این تغییر رنگ بی‌خطر است و به مرور از بین می‌رود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد. در این بخش، به دلایل اصلی سفید شدن موی نوزاد و زمان‌هایی که نیاز به بررسی بیشتر است، می‌پردازیم.
۱. کمبود ویتامین B12
یکی از شایع‌ترین علل سفید شدن مو در نوزادان، کمبود ویتامین B12 است. این ویتامین برای عملکرد طبیعی سلول‌ها، رشد مناسب و خون‌سازی ضروری است. اگر مادر در دوران بارداری یا شیردهی دچار کمبود B12 باشد، ممکن است نوزاد نیز دچار کمبود شده و یکی از نشانه‌های آن سفیدی زودرس مو باشد.
منابع B12:
- گوشت قرمز
- تخم‌مرغ
- لبنیات
- مکمل‌های ویتامینی (در صورت تجویز پزشک)
۲. عوامل ژنتیکی
در برخی موارد، سفید شدن مو ممکن است زمینه ژنتیکی داشته باشد. اگر سابقه خانوادگی در مورد سفید شدن زودرس مو وجود داشته باشد، احتمال اینکه نوزاد نیز با چنین حالتی متولد شود بیشتر است. در این موارد معمولاً جای نگرانی وجود ندارد.
۳. اختلال در عملکرد تیروئید
کم کاری یا پر کاری تیروئید در نوزادان می‌تواند باعث اختلال در تولید رنگ‌دانه‌های مو شود. به‌ویژه در پرکاری تیروئید، کاهش فعالیت ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولیدکننده رنگ مو) ممکن است منجر به روشن شدن یا سفید شدن مو شود.
علائم همراه:
- بی‌قراری یا خواب زیاد
- تغییر در رشد یا اشتها
- پوست خشک یا زردی
در صورت مشاهده این علائم، باید با پزشک مشورت شود و آزمایش تیروئید انجام شود.
۴. اختلالات رنگ‌دانه‌ای یا بیماری‌های پوستی
برخی بیماری‌های نادر مانند ویتیلیگو (لک و پیس) یا پیه‌بالدیسم ممکن است باعث سفید شدن تکه‌ای از موهای نوزاد شوند. این وضعیت‌ها معمولاً با تغییر رنگ پوست نیز همراه هستند و به‌صورت منطقه‌ای بروز می‌کنند.
۵. کمبود سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی
علاوه بر B12، کمبود ویتامین‌های زیر نیز می‌تواند بر رنگ مو اثر بگذارد:
- ویتامین B۵
- اسیدفولیک
- ویتامین A و C
- مس و روی
در صورت تغذیه نامناسب مادر یا نوزاد، به ویژه در رژیم‌های گیاه‌خواری بدون مکمل، احتمال کمبود این مواد افزایش می‌یابد.
۶. استرس اکسیداتیو
اگرچه استرس اکسیداتیو بیشتر در بزرگسالان شناخته شده است، در برخی از نوزادان با مشکلات متابولیکی یا ژنتیکی نیز می‌تواند موجب اختلال در تولید ملانین شده و باعث سفید شدن مو شود.
۷. رشد طبیعی و موقتی
در برخی نوزادان، سفیدی مو کاملاً موقتی است و بخشی از روند طبیعی رشد آن‌ها محسوب می‌شود. موهای اولیه یا «موی جنینی» که نازک‌تر و روشن‌تر هستند، ممکن است بعد از چند ماه بریزند و با موهای پررنگ‌تری جایگزین شوند.
آیا سفید شدن موی نوزاد خطرناک است؟
در بیشتر موارد، سفید شدن موی نوزاد خطرناک نیست و به دلایلی مانند کمبود ویتامین B12، عوامل ژنتیکی یا روند طبیعی رشد مو رخ می‌دهد. گاهی موهای نوزاد در ماه‌های اول زندگی نازک، روشن یا سفید به نظر می‌رسند و بعدها با موهای دائمی‌تر و پررنگ‌تر جایگزین می‌شوند.
با این حال، اگر سفید شدن مو:
- به صورت ناگهانی یا تکه‌ای ظاهر شود
- همراه با تغییر رنگ پوست، ضعف، یا علائم کم‌خونی باشد
- یا در خانواده سابقه بیماری‌های ژنتیکی یا رنگ‌دانه‌ای وجود داشته باشد
بهتر است برای اطمینان با پزشک متخصص مشورت شود. در صورت لزوم، آزمایش‌هایی برای بررسی وضعیت تغذیه‌ای، تیروئید و ژنتیکی انجام خواهد شد. در مجموع، سفید شدن موی نوزاد به تنهایی جای نگرانی ندارد، مگر آن‌که با علائم غیرعادی دیگر همراه باشد.
اختلالات موی کودک
موی کودک ممکن است تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، تغذیه‌ای یا محیطی دچار تغییرات یا اختلالاتی شود. در این بخش، شایع‌ترین اختلالات مو در نوزادان و کودکان بررسی می‌شود.
۱. تغییر رنگدانه مو
تغییرات رنگ مو از بدو تولد ممکن است مشاهده شود:
- در بیماری پیه‌بالدیسم، یک ناحیه‌ی سفید مو دیده می‌شود که در نوزادانی با موی تیره، بیشتر جلب توجه می‌کند.
- در خال مادرزادی ملانوسیتیک، ناحیه‌ای تیره با موهای بلندتر از اطراف دیده می‌شود.
۲. اختلالات ساقه مو
- مونیلتریکس (Monilethrix): یک اختلال کروموزومی که از شیرخوارگی آغاز می‌شود. موها خشک، زبر و شکننده هستند و پوست سر، صورت و اندام‌ها نیز ممکن است درگیر شوند.
- عفونت‌های قارچی پوست سر: این عفونت‌ها موجب ریزش موهای تکه‌ای یا شکستگی موها در سطح پوست می‌شوند. تشخیص اولیه با معاینه و استفاده از لامپ وود انجام می‌شود و نیازی به بیوپسی نیست. درمان با داروی ضدقارچ خوراکی به مدت ۸ هفته و شامپوی نیزورال ۲ تا ۳ بار در هفته انجام می‌شود.
- آلوپسی آره‌آتا: حدود ۱ در ۱۰۰۰ کودک ممکن است به این بیماری دچار شوند. با درمان مناسب، بسیاری از بیماران طی یک سال رشد مجدد مو را تجربه می‌کنند.
- آسیب فیزیکی به مو: بستن موها با کشش زیاد، به‌ویژه در دختران، باعث آسیب به تنه‌ی مو و ریزش می‌شود.
- نشانگان آناژن: این اختلال بین ۶ ماهگی تا ۶ سالگی آغاز می‌شود. موها به راحتی و بدون درد کنده می‌شوند، اما با افزایش سن بهبود می‌یابد.
- موی پشمی یا خشن: از بدو تولد ظاهر می‌شود و بخشی از پوست سر با سایر نواحی تفاوت دارد. در نوع شدید، با ناهنجاری‌های چشمی و قلبی‌عروقی همراه است.
- نشانگان موی شانه‌نشدنی: بین ۳ ماهگی تا ۱۲ سالگی بروز می‌کند. موها از نظر مقدار و طول طبیعی هستند اما شکل آن‌ها مانع شانه شدن می‌شود. گاهی هنگام شانه زدن می‌شکنند. رنگ مو غالباً بلوند نقره‌ای و ابرو و مژه طبیعی است. با گذر زمان بهبود می‌یابد.
۳. پرمویی
پرمویی ممکن است در ناحیه‌ای خاص به‌صورت خال دیده شود و گاهی با اختلالات ژنتیکی همراه است. همچنین استفاده‌ی مادر از برخی داروها مانند ماینوکسیدیل یا دیازوکسید در دوران بارداری می‌تواند منجر به پرمویی نوزاد شود.
مراقبت از موی کودک
- شست‌وشو با شامپوهای مناسب کودکان: شامپوهای کودکان دارای قدرت شویندگی پایین، pH خنثی و بدون خاصیت تحریک چشم هستند. استفاده از صابون یا شامپوهای بزرگسالان توصیه نمی‌شود چون باعث خشکی و شکنندگی مو می‌شوند.
- عوارض استفاده از شامپوهای بزرگسال: شامپوهای معمولی با pH بالا موجب خشکی شدید مو، شکنندگی و آسیب به موهای کودک می‌شوند، زیرا پوست سر کودک چربی‌سازی محدودی دارد.
استفاده از شامپوی بچه تا چه سنی؟
استفاده از شامپوهای کودک تا پیش از بلوغ توصیه می‌شود. پس از بروز نشانه‌های بلوغ جنسی در ۱۲ تا ۱۳ سالگی می‌توان از شامپوی بزرگسالان استفاده کرد.
تعداد دفعات شست‌وشو در هفته
- کودکانی که تعریق زیادی دارند، باید روزانه حمام بروند.
- کودکان با فعالیت بدنی کمتر را می‌توان یک روز در میان یا هر دو روز یک بار حمام برد.
- مگر در صورت خشکی پوست، شست‌وشوی روزانه توصیه می‌شود.
میزان مصرف شامپو
- حمام روزانه: یک بار شامپو کافی است.
- یک روز در میان: دو بار شامپو.
- سه روز یک‌بار: سه بار شامپو.
شامپو باید فقط به پوست سر زده شود؛ شستن ساقه مو باعث خشکی و شکنندگی آن می‌شود.
توصیه‌های ایمنی هنگام خرید شامپوی کودک
- بطری شامپو نباید لبه تیز داشته باشد.
- قطعات ریز جداشونده نباید در طراحی شامپو وجود داشته باشد.
- تیله‌های تزئینی داخل بطری ممکن است برای کودک خطر خفگی ایجاد کنند.
- در شامپو را محکم ببندید و از تماس مستقیم شامپو با دهان کودک جلوگیری کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر سفید شدن مو:
-
به صورت ناگهانی ظاهر شده
-
همراه با علائم دیگری مانند ضعف، بی‌قراری، اختلال رشد یا تغییرات پوستی باشد
-
تنها در یک ناحیه از سر بروز کند
بهتر است با متخصص اطفال یا پوست مشورت شود تا علت دقیق بررسی شود و در صورت نیاز، آزمایش‌های لازم انجام گیرد.
پرسش و پاسخ
سوال مخاطب نی‌نی‌بان: نوزاد پسری دارم که چهار ماه و هفده روز دارد که یکی دو روز پیش متوجه یک تار موی سفید در پشت سرش شدم و بسیار نگرانم کرد. آیا نیاز به پیگیری دارد و خطرناک است؟
پاسخ دکتر فاطمه هدی فلاح، متخصص کودکان:
اگر نوزاد شما بور باشد، مقداری از تغییر رنگ در موی سر می تواند طبیعی باشد اما اگر نوزاد شما مو و ابروی تیره ای دارد و به اصطلاح سبزه است، در این مواقع مشکل سندرم ژنتیکی است که منجر به سفید شدن موی سر او شده است که شما باید حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید تا نوزاد شما از نظر رنگ پوست، ناخن و مشکلات ناخن، نازکی تار مو و زمان دندان درآوردن بررسی شود. همچنین اگر در خانواده شما فردی باشد که زودتر موقع موهای سرش سفید شده است، می تواند زمینه ارثی هم داشته باشد. اگر سابقه چنین مشکلاتی در نوزاد شما وجود دارد باید خیلی زودتر به متخصص اطفال مراجعه کنید وعلت دقیق سفید شدن موی سرش بررسی شود.
نتیجه‌گیری
در بیشتر مواقع، سفید شدن موی نوزاد دلیل جدی و خطرناکی ندارد و با رشد کودک یا اصلاح تغذیه از بین می‌رود. با این حال، اگر این تغییر رنگ با علائم دیگری همراه باشد، بررسی پزشکی توصیه می‌شود تا اطمینان حاصل شود که زمینه خاصی وجود ندارد و سلامت کودک در خطر نیست.