عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان چیست؟

کیست‌های تخمدان، در تخمدان شکل می‌گیرند و کیسه‌هایی پر شده از مایع هستند که غشای نازکی آن‌ها را پوشانده است. این کیست‌ها به طور معمول به اندازه فندوق هستند و خود به خود طی پروسه‌ای در بدن و دستگاه تناسلی زنان از بین می‌روند. این کیست‌ها دردی خفیف تا شدید و اختلال در پریود ماهانه را با خود به همراه دارند. در مواردی حادتر کیست‌های تخمدان که بزرگتر از حدمعمول هستند و داخل آن نیز از چربی و مو و مواد جامد دیگر نیز پر شده باشد. وجود این کیست‌ها در صورت بزرگتر بودن از حد معمول و دردناک بودنشان موجب مشکلات شدید و جدی برای فرد خواهد بود و تنها با عمل لاپاراسکوپی تخمدان قابل درمان است. این عمل یکی از روش‌های رایج درمانی برای کیست تخمدان و کم تهاجم است. در این مطلب راجع به این عمل درمانی پرداخته شده است. 

کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان کیسه‌هایی با غشای نازک و پر از مایع یا جامد هستند که درون تخمدان یک زن رشد می‌کنند. اندازه این کیست‌ها در موارد مختلف، متفاوت است و هم انواع بسیار کوچک و هم بزرگ دارند. اما چیزی که در همه انواع آن مشترک است، درگیر کردن اندام تناسلی زن، دردناک بودن و ایجاد کننده مشکلاتی از قبیل بی‌نظمی در سیکل قاعدگی است. کیست تخمدان یکی از بیماری‌های شایع در بین زنان بوده و عموما خطرناک نیستند و با دارو درمانی به از بین بردن آنها کمک می‌شود، اما در موارد نادری هم احتمال سرطانی شدن این کیست‌ها وجود دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود که زنان با مشاهده اولین علائم، یعنی احساس درد، بی‌نظمی در پریود و حتی خونریزی غیر عادی، به پزشک زنان مراجعه کنند. در نهایت باید گفت که کیست‌هایی که در تخمدان ایجاد می‌شود نه تنها به لحاظ اندازه، که از نظر ماهیت نیز دارای انواع مختلفی هستند. همچنین برای درمان کیست در صورتیکه دارو درمانی تاثیرگذار نبود، از روش جراحی برای خارج کردن آنها استفاده می‌شود.

چه روش‌هایی برای تشخیص کیست تخمدان وجود دارد؟

برای تشخیص کیست تخمدان راه‌هایی وجود دارد که پزشک متخصص توسط آن‌ها می‌تواند در مورد وجود یا عدم وجود آن به قطعیت برسد و شرایط کیست را بررسی کند. این روش‌های تشخیصی در ادامه شرح داده شده‌اند:

روش بالینی

ابتدایی‌ترین روش تشخیص کیست تخمدان، روش بالینی است. در این روش ناحیه لگن، شکم معاینه شده و در صورت هر گونه شکی به وجود کیست در تخمدان پزشک بیمار را برای انجام سونوگرافی و آزمایش خون ارجاع می‌دهد. معاینه بالینی برای تشخیص کیست تخمدان دهانه رحم، مثانه و تخمدان‌ها از دهانه واژن و رکتوم بررسی می‌شوند.

تست حاملگی

از تست حاملگی علاوه بر سنجش بتای خون زنان باردار برای تشخیص وجود کیست در تخمدان نیز استفاده می‌شود. بنابراین ممکن است پزشک متخصص برای دختران مجرد و کسانی که رابطه جنسی منظم ندارند نیز این تست را تجویز کند. از طریق این تست تشخیص داده می‌شود اختلال در دوره ماهانه فردی که پریود نمی‌شود و هیچ یک از علائم بارداری را نیز ندارد به دلیل وجود کیست است. 

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی آخرین روش برای تشخیص این بیماری است. از این روش در شرایطی استفاده می‌شود که پزشک درصد قابل توجهی به قطعیت رسیده است و با روش‌های دارویی کیست تخمدان‌ها از بین نرفته‌اند. در چنین شرایطی نیاز به انجام عملی کم تهاجم و کاربردی است که به پزشک کمک می‌کند با داشتن میدان دیدی مناسب توسط برش‌های کوچکی که روی شکم ایجاد کرده و دستگاه مخصوص کوچکی که به داخل تخمدان‌ها وارد کرده است کیست‌ها را پیدا کرده و از بدن بیمار خارج کند.

عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان چگونه انجام می شود؟

در این عمل، اول از همه به شما بیهوشی عمومی تزریق می‌شود. سپس جراح از طریق یک سوزن به حفره داخل شکم شما گاز دی اکسید کربن یا اکسید نیتروژن وارد می‌کند. این کار باعث می‌شود که محوطه شکم متسع شده و جراح بتواند اعضای داخل شکم را به آسانی ببینید.

در مرحله بعد، جراح یک برش کوچک زیر ناف شما ایجاد می‌کند و لاپاراسکوپ از این طریق با دوربین ویدئویی خود وارد می‌شود و داخل شکم شما را کاملاً نشان می‌دهد. البته از دو برش دیگر در طرفین شکم هم می‌توان وارد شد که تعداد این سوراخ‌ها را جراح شما تعیین می‌کند. در خود پروسه جراحی نیز جراح شما با استفاده از لیزر یا سایر ابزارها، کیست‌های داخل تخمدان را برمی‌دارد و به این ترتیب، با میزان تهاجم حداقل، شما را از شر این ضایعات خلاص می‌کند.

عمل لاپاراسکوپی برای درمان کدام کیست‌ها کاربرد دارد؟

کیست‌های تشکیل شده در تخمدان انواع مختلفی دارند که هر کدام درد و عوارض خاص خود  را دارند و برای درمان و رفع آن‌ها از عمل لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. در ادامه با این کیست‌ها و نحوه به وجود آمدنشان آشنا می‌شویم:

کیست فولیکولار

کیست فولیکولار، رایج‌ترین کیست تخمدان است. فولیکول، حاوی تخمک بارور است که هنگام تخمک‌گذاری پاره می‌شود. در صورت عدم تخمک‌گذاری به هر دلیلی، فولیکول پاره نشده تبدیل به کیست فوکولی یا فولیکولار می‌شود اما در اکثر مواقع پس از گذشت چند ماه خود به خود از بین می‌رود. ولی در مواقع دیگر ممکن است این کیست در تخمدان باقی مانده و حتی رشد کند. این کیست‌ها خوش خیم و غیر سرطانی هستند و معمولا با دارو درمانی هم از بین می‌روند، اما در غیر این صورت برای خارج کردن آنها از عمل لاپاراسکوپی استفاده می‌شود.

 کیست جسم زرد

کیست کورپوس لوتئوم یا کیست جسم زرد یک توده طبیعی و بی‌خطر است که پر از مایع بوده و در تخمدان تشکیل می‌شود. ایجاد این کیست در دوره بارداری شایع است زیرا از بقایای فولیکولی ایجاد شده که تخمک آزاده کرده اما فرد باردار بوده‌ است. نحوه ایجاد این کیست به این صورت است که در صورتی که فولیکول پاره شده و تخمک‌گذاری نیز انجام شود، فولیکول خالی منقبض شده و نوعی توده سلولی ایجاد می‌کند که کورپوس لوتئم یا جسم زرد نام دارد. این توده با ترشح هورمون استروژن و پروژسترون رحم را برای بارداری آماده می‌کند. عوارض این کیست در دوران بارداری خطر آفرین است و باید به کمک لاپاراسکوپی از بدن خارج شود.

 کیست لوتین تکا

به طور طبیعی سلول‌های اطراف تخمدان در لایه تکال همواره در حال رشد هستند. گاهی این سلول‌ها در اثر زیاد بودن هورمون HCG، به کیست تبدیل می‌شوند. این کیست‌ها ممکن است در هر دو تخمدان هم ایجاد شوند و موجب بروز پیچیدگی‌هایی در تخمدان شوند. خصوصا اگر در دوره بارداری ایجاد شوند ممکن است کمی نگران کننده باشند. گفته می‌شود که این نوع کیست‌ها تنها با خارج شدن از بدن توسط لاپاراسکوپی قابل درمان هستند.

مزایای عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان

این عمل با کمترین تهاجم و عوارض از جمله عمل‌های درمانی است که مزایای قابل توجهی دارد آنقدر که هر پزشکی را متقاعد می‌کند در صورتی که با روش‌های درمانی و دارویی نتوانست مشکل بیمار را حل کند با خیال راحت از این روش برای درمان قطعی بهره ببرد. مزایای این روش عبارتند از:

کم تهاجمی بودن جراحی

با وجود این که این جراحی با بیهوشی همراه است اما چون نیازی به شکافتن وسیع بدن نیست در دسته جراحی‌های کم‌تهاجمی قرار دارد.  چرا که در این عمل جراحی میزان آسیبی که به بافت‌های درگیر جراحی وارد می‌شود بسیار کم است و در مدت کوتاهی ترمیم می‌شوند. نکته توضیح داده شده همچنین موجب می‌شود پس از عمل میزان چسبندگی رحم بسیار کم و ناچیز باشد.

کم ترین آسیب به بافت ها

به دلیل بریدگی بسیار کوچکی که روی موضع مورد عمل ایجاد می‌شود آسیب بسیار کمی به بافت‌ها وارد می‌شود. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که محل برش‌های ایجاد شده روی ناحیه حساسی است که اعضای حساسی از بدن را در خود جای داده است. در صورت وارد شدن هر گونه آسیبی به بافت‌های این ناحیه بیمار دچار مشکلات بیشتری خواهد شد. بنابراین وارد شدن کمترین آسیب به بافت‌ها در هر عمل یک مزیت خیلی مهم محسوب می‌شود.

کاهش عفونت

 از آنجایی که این جراحی کم‌تهاجم است و بریدگی کوچکی روی شکم ایجاد می‌شود میزان عفونت احتمالی به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. بسیاری از بیمارانی که عمل‌های سنگین و باز انجام می‌دهند به دلیل میزان گستردگی برش‌های ایجاد شده در ناحیه عمل به عفونت‌های بیمارستانی و زخم‌های عمیقی مبتلا شده‌اند که پروسه ترمیم بافت را نیز بسیار سخت و طولانی کرده‌اند. بنابراین می‌توان به راحتی نتیجه گرفت در عمل‌هایی مانند لاپاراسکوپی تخمدان نیاز پزشک به برش‌های کوچک برای جراحی و کاهش عفونت در این گونه عمل‌ها یک امتیاز مثبت چشمگیر  است.

کاهش خطر خونریزی

این مورد هم کاملاً وابسته به مورد اول است. چرا که هر چقدر برش کوچکتری در بدن ایجاد شود خطر خونریزی نیز کمتر می‌شود. در واقع هر چقدر بافت‌های بدن کمتر در تماس با ابزارهای جراحی قرار گیرند کمتر آسیب می‌بینند و دوره نقاهت بیمار نیز کوتاه‌تر خواهد بود.

بهبودی سریع‌تر

با توجه به کم‌تهاجمی بودن، خونریزی و عفونت کمتر این روش بدیهی است که سرعت بهبودی نیز بیشتر است. در واقع تمام امتیازات بالا به این معنی است که بیمار پس از جراحی به دوره استراحت کوتاهی نیاز دارد و پس از یک نقاهت کوتاه می‌تواند به زندگی روزمره خود بازگردد.

کاهش احتمال چسبندگی

به دلیل آسیب کمی که به بافت‌های درگیر جراحی وارد می‌شود احتمال چسبندگی در نواحی داخلی کم می‌گردد. در صورتی که این عمل غیراصولی و توسط فردی غیرمتخصص و فاقد مهارت‌های لازم انجام شود احتمال دارد بیمار پس از عمل جراحی با مشکل چسبندگی رحم مواجه شود.

بیشترین دقت در تشخیص

در این روش دو برش کوچک روی شکم ایجاد و دو ابزار باریک و کوچک وارد بدن شده و پزشک با وضوح و دقت بالا می‌تواند تخمدان‌ها را بررسی و در صورت وجود کیست آن‌ها را خارج کند. این دو دستگاه کوچک ابزارهای دقیقی هستند که با در اختیار قرار دادن میدان دیدی مناسب به جراح این امکان را می‌دهند که با دقت بالا و تسلط بر ناحیه عمل با وارد آمدن کمترین آسیب به بافت‌های اطراف کیست‌ها را تشخیص داده و تخمدان خارج کند.

عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان با چه هدفی انجام می‌شود؟

هدف از عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان، برداشتن کیست‌هایی است که یا علائم اذیت کننده دارند و یا سرطانی هستند. در نتیجه، برخی از مزایا و دلایل انجام این عمل عبارتند از:

تسکین علائمی مانند درد و نفخ و خونریزی

برخی از کیست‌ها می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی بین قاعدگی شوند. برداشتن کیست می‌تواند این مشکل را نیز برطرف کند. کیست‌های بزرگ می‌توانند به روده‌ها فشار وارد کرده و باعث نفخ و احساس پری شوند. با برداشتن کیست، این فشار از روی روده‌ها برداشته شده و مشکل نفخ برطرف می‌شود. همچنین  یکی از شایع‌ترین علائم کیست تخمدان، درد در ناحیه لگن است. این درد ممکن است مداوم یا متناوب باشد و با فعالیت بدنی تشدید شود. با برداشتن کیست، منبع اصلی درد برطرف شده و درد به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

کمک به پیشگیری یا درمان سرطان

لاپاراسکوپی، به عنوان یک روش جراحی کم‌تهاجمی، در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است و کاربردهای متنوعی در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف پیدا کرده است. یکی از کاربردهای مهم لاپاراسکوپی، در زمینه سرطان است. این روش به دلیل مزایایی که دارد، در بسیاری از موارد به عنوان یک ابزار ارزشمند برای پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برداشتن کیست با برش‌های کوچک‌تر

یکی از مهم‌ترین دلایل انجام عمل لاپاراسکوپی برای برداشتن کیست، ایجاد برش‌های بسیار کوچک‌تر نسبت به جراحی‌های باز است. این برش‌های کوچک به اندازه چند میلی‌متر بوده و به اصطلاح "جراحی سوراخ کلید" نامیده می‌شود.  به دلیل کوچک بودن برش‌ها، درد پس از عمل بسیار کمتر بوده و بیمار سریع‌تر می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

اقدامات قبل از عمل کیست تخمدان با لاپاراسکوپی

عمل لاپاراسکوپی با هدف برداشتن کیست تخمدان‌ها، عملی حساس است که باید با دقت انجام شود تا به نتیجه برسد اما قبل از آن اقداماتی لازم است که حتما باید انجام شوند. این اقدامات عبارتند از:

• مشاوره کامل با پزشک و پرسش سایر سوالات خود

• بررسی داروهای مصرفی با پزشک

• دوش گرفتن شب قبل از جراحی برای پیشگیری از عفونت بعد از عمل

• عدم مصرف الکل و سیگار حداقل یک روز قبل از جراحی لاپاراسکوپی کیست تخمدان

• احساس آرامش و نداشتن استرس

عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان چقدر طول میکشد؟

یکی از مزایای انجام عمل جراحی با روش لاپاراسکوپی کوتاه‌تر شدن زمان انجام عمل جراحی است. در مورد عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان باید گفت که این عمل در حدود 1 تا 2 ساعت به طول می‌انجامد، که البته زمان دقیق انجام این عمل به تعداد کیست‌ها یا ضایعات داخل تخمدان‌ها و دیگر شرایط بیمار بستگی دارد. مواردی همچون شرایط عمومی بیمار، میزان درگیری تخمدان به کیست، درگیر بودن یک تخمدان یا هر دوی آنها، میزان مهارت و سرعت عمل پزشک جراح، و موارد دیگر در طول زمان عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان موثر است. اما اگر در طی این جراحی همه چیز در حالت نرمال و بدون مشکل خاصی اتفاق بیوفتد، زمان آن بیش از 2 ساعت طول نخواهد کشید.

• عفونت

• درد غیرقابل کنترل

• آسیب به روده یا مثانه

• آسیب به تخمدان و تاثیر منفی بر باروری

• خونریزی بعد از عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان

• مشکلات مربوط به ماده بیهوشی مانند افت فشار خون

• ایجاد بافت اسکار در محل جراحی، روی تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ یا در لگن

چه کسانی نمی‌توانند عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان انجام دهند؟

برخی از شرایط پزشکی و عوامل دیگر می‌توانند فرد را نامزد مناسبی برای این عمل نکنند. چه کسانی نمی‌توانند لاپاراسکوپی کیست تخمدان انجام دهند؟

• افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
• افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی
• افراد دارای عفونت
• افراد دارای اضافه وزن شدید
• افراد مبتلا به اختلالات خونریزی
• افرادی که قبلاً در ناحیه لگن جراحی انجام داده‌اند
• افرادی که کیست‌های بسیار بزرگ یا پیچیده دارند
• زنان باردار
• زنان مسن یا یائسه

مراقبت‌های بعد از عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان

افراد معمولاً می‌توانند مدت کوتاهی پس از جراحی لاپاراسکوپی بیمارستان را ترک کنند و بعد از گذشت یک هفته، به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهند. با این حال، بهتر است که همه تا ۲۴ ساعت پس از جراحی فقط و فقط استراحت کنند. پس از این مدت نیز دیگر هیچ محدودیتی جز منع مصرف مواد مخدر وجود ندارد. لازم به ذکر است که در صورت مصرف نارکوتیک‌ها (به دلیل خواب آور بودن آن‌ها) باید از رانندگی، ورزش یا استفاده از وسایل سنگین خودداری کنید. علائم دوران نقاهت لاپاراسکوپی نیز عبارتند از:

• سرگیجه

• حالت تهوع

• درد شانه

• گرفتگی شکم

• احساس گاز گرفتگی یا نفخ

• گلودرد (در صورت استفاده از لوله تنفسی در حین عمل)

هزینه عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان

هزینه عمل لاپاراسکوپی به موارد بسیار زیادی بستگی دارد و متاسفانه نمی‌توان نرخ دقیق و مطمئنی برای آن تعیین کرد. از جمله عوامل که در هزینه نهایی این عمل موثرند این موارد است: نوع کیست، تعداد کیست، اندازه آن، پیچیدگی شرایط بیمار و کیست، دستمزد پزشک، هزینه بیمارستان یا کلینیک، شهر و محل درمان.  اما در کل، هزینه این عمل در سال 1404 می‌تواند چیزی حدود 20 تا 50 میلیون تومان باشد. این بازه عددی تقریبی بوده و ممکن به دلایل مختلف از این مبلغ بیشتر یا کمتر باشد به همین دلیل بهتر است برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد قیمت به مطب پزشک مراجعه کنید و یا تماس بگیرید.