آیا کیست بارتولن خطرناک است؟

کیست بارتولون زمانی روی می‌دهد که غدد بارتولن در واژن مسدود می‌شوند. این انسداد توده‌ای ایجاد کرده که موقع راه رفتن، نشستن یا رابطه جنسی دردناک و آزاردهنده خواهد بود. کیست‌های بارتولن به مرور زمان خودبه‌خود خوب می‌شوند. اما در صورت ایجاد عفونت، برای درمان باید به پزشک مراجعه کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با کیست بارتولن و نشانه‌ها و علایم این بیماری آشنا شوید.

کیست بارتولن چیست؟

کیست بارتولن (Bartholin cyst) نوعی کیست واژینال است که در دو طرف دهانه ورودی واژن (لب‌های واژینال) ایجاد می‌شود. نام این کیست از روی خود غدد بارتولن برداشته شده که دو غده کوچک هستند که مایع مخاطی برای کمک به روان‌سازی واژن تولید می‌کنند. لابیا و غدد بارتولن بخشی از آلت تناسلی زنانه محسوب می‌شوند.

بیشتر بخوانید: کیست بارتولن در زنان چیست؟

وقتی ورودی یکی از این غدد مسدود شود مخاط و ترشحات به داخل غدد بازگشته و توده‌ای ایجاد می‌شود که نتیجه آن چیزی به‌جز ایجاد کیست بارتولن نخواهد بود. معمولا کیست بارتولن یکی از همین دو غده بارتولن را درگیر می‌کند. بعضی کیست‌های بارتولن کوچک هستند و دردی ندارند. اما اگر در صورت عفونی شدن امکان تشکیل آبسه وجود دارد. کیست‌های بارتولن عفونی دردناک شده و نیازمند درمان و مداخله پزشکی هستند.

کیست بارتولن چه شکلی است؟

کیست‌های بارتولن شبیه توده‌های گرد کوچکی هستند که زیر پوست لب‌های واژن (لابیا) ظاهر می‌شوند و اغلب اوقات درد ندارند. عفونت باعث قرمز، ملتهب و حساس شدن کیست‌ها می‌شود. بعضی کیست‌ها هم مثل تاول متورم شده و انگار پر از مایع یا چرک هستند.

این کیست‌ها می‌توانند به اندازه یک نخود کوچک باشند یا به اندازه یک توپ گلف بزرگ شوند. ظاهر شدن این توده‌ها روی لابیا باعث می‌شود که یک سمت لابیا بزرگ‌تر یا کج به‌نظر برسد.

علل کیست بارتولن

هنوز علل کیست بارتولن مشخص نیست، اما به‌طورکلی برخی علل شایع ابتلا به اآن عبارتند از:

• آسیب، تحریک یا رشد اضافی پوست در اطراف واژن
• بیماری کلامیدیا که بیماری تناسلی شبیه سوزاک است
• بیماری سوزاک یا سایر عفونت‌های مقا ربتی
• عفونت‌های باکتریایی مثل اشریشیا کلی (Escherichia)

نشانه‌های کیست بارتولن

بیشتر آبسه‌های بارتولن کوچک هستند و علایم دیگری به‌جز تحریک جزیی ایجاد نمی‌کنند. اما نشانه‌های رایج این توده‌ها معمولا بعد از عفونت باکتریایی ظاهر می‌شوند که عبارتند از:

• درد و ناراحتی حین رابطه جنسی، راه رفتن، نشستن یا حین استفاده از تامپون یا خشک کردن واژن بعد از دستشویی
• تورم و حساسیت در ناحیه اندام جنسی
• تب و لرز
• قرمزی
• ترشح از کیست‌ها
• بزرگ شدن کیست‌ها

احتمال سرایت کیست بارتولن

کیست‌های بارتولن غیرعفونی که خود به خود درمان می‌شوند مسری نیستند و از طریق تماس پوستی منتقل نخواهند شد. اما در رابطه با آبسه‌هایی که عفونی می‌شوند احتمال سرایت وجود دارد. به عبارتی کیست‌های بارتولن عفونی مسری هستند که از طریق عفونت‌های مقاربتی منتقل می‌شوند.

تشخیص و آزمایش

پزشک برای تشخیص کیست بارتولن با معاینه بدنی بیمار، اندازه کیست‌ها را بررسی می‌کند و به‌دنبال علایم عفونت می‌گردد. اگر کیست‌ها ترشح داشته باشند پزشک باید نمونه ترشحات را برای وجود بیماری‌های مقاربتی یا سایر عفونت‌های باکتریایی به آزمایشگاه بدهد.

برای تشخیص کیست بارتولن در زنان بالای 40 سال از آزمایش بیوپسی یا نمونه‌برداری استفاده می شود. در طول آزمایش پزشک نمونه کوچکی از بافت آبسه را برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. اگر احتمال سرطانی بودن آبسه باشد پزشک باید با عمل جراحی کیست غده بارتولن را بردارد. هرچندکه سرطان غدد بارتولن بسیار نادر است اما در خانم‌های بالای 60 سال شیوع بیشتری دارد.

بیشتر بخوانید: درمان کیست واژن، راهکارهای طبیعی

درمان کیست بارتولن

درمان بیماری کیست بارتولن به علایم و نشانه‌های این بیماری بستگی دارد. در کیست‌های کوچک بدون درد که ظاهرا عفونی هم نیستند نیازی به درمان نخواهد بود و کیست‌ها بعد از مدتی خود به خود برطرف می‌شوند. قرص مسکن هم تاثیرگذار است.

اما اگر علایم همچنان به قوت خود باقی بمانند یا کیست‌ها بزرگ‌تر شوند، احتمال عفونت زیاد می‌شود. در موارد شدیدتر بیماری شاید لازم باشد که آبسه‌ها با عمل جراحی تخلیه شوند. انواع روش‌های درمان کیست بارتولن عبارتند از:

نشستن در تشت آب (Sitz baths)

در این روش بیمار باید روزی چند بار به‌مدت چند روز در تشت آب گرم (نه آب داغ) بشیند. بخار آب باعث راحتی و بهبودی می‌شود. به‌علاوه اینکه کمک می‌کند کیست عفونی باز شده و چرک آن خالی شود.

آنتی بیوتیک

اگر کسیت‌های بارتولن عفونی شوند یا نتایج آزمایش حاکی از ابتلای فرد به عفونت مقاربتی باشند، پزشک دستور مصرف آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند.

تخلیه کیست از طریق جراحی

پزشک در مواردی که کیست بزرگ و عفونی می‌شود برای تخلیه از عمل جراحی کمک می‌گیرد. برای این کار لوله کوچکی به‌ اسم کاتتر را چند هفته داخل کیست می‌گذارند تا تمام ترشحات عفونی داخل کیست تخلیه شوند.

کیسه سازی (Marsupialization)

در این روش کیست را با عمل جراحی باز کرده و تخلیه می‌کنند. بعد جراح لبه‌های دیواره کیست را به شکل کیسه یا جیب سر بازی بخیه می‌زند تا ترشحات امکان تخلیه داشته باشند. این روش به‌خصوص برای کیست‌های بارتولن عودکننده مناسب است.

برداشتن غدد بارتولن

در موارد بسیار نادر که درمان جواب نمی‌دهد، تنها راه چاره برداشتن غدد بارتولن است که جراح متخصص با عمل جراحی این کار را انجام می‌دهد.

هیچ‌وقت اقدام به تخلیه یا فشار دادن کیست‌ها نکنید چرا که با این کار احتمال عفونی شدن کیست را بیشتر می‌کنید و علایم‌تان تشدید می‌شوند.

درمان کیست بارتولن باید مستقیما زیر نظر پزشک متخصص باشد. حتی برای درمان کیست‌های غیرعفونی در خانه هم بهتر است ابتدا با پزشک متخصص مشورت کنید.

آیا کیست‌های بارتولن خطرناک هستند؟

معمولا کیست بارتولن کوچک و غیرعفونی علایم و نشانه‌ای ندارد. اما اگر کیست بزرگ شود بیمار احساس می‌کند که نوده‌ای نزدیک واژن درآمده است. در بیشتر موارد، کیست‌های بارتولن درد ندارند.

خطرناک بودن کیست‌ها بارتولن به اندازه کیست، دردناک بودن و عفونی شدن آن‌ها بستگی دارد. افزون براینکه، باید احتمال عود آبسه‌ها و روش‌های مختلف تشخیص را هم درنظر بگیرید تا بهترین روش درمانی را انجام دهید. موارد شدید عفونت کیست بارتولن طی چند روز شدت پیدا می‌کنند و آنوقت است که کیست‌های بارتولن خطرناک می‌شوند. این آبسه‌ها معمولا فقط روی یک طرف اندام جنسی ایجاد می‌شوند. اگر توده دردناک اطراف واژن، 2 تا 3 روز بعد رعایت و مراقبت بهتر نشود، باید حتما به متخصص مراجعه کنید.

پیشگیری

تا به امروز علل اصلی بیشتر کیست‌های بارتولن مشخص نیست بنابراین پیشگیری از ابتلای به این کیست‌ها هم معمولا امکان‌پذیر نخواهد بود. اما با رعایت بهداشت و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توان ریسک ابتلا به این کیست‌ها را پایین آورد؛ مثلا برای پیشگیری از ابتلا به کیست‌های ناشی از عفونت‌های مقاربتی بهترین کار استفاده از کاندوم حین رابطه جنسی است.

سوالات متداول

آیا کیست‌های بارتولن خود به خود خوب می‌شوند؟

معمولا این کیست‌ها با نشستن در تشت آب گرم تخلیه شده و خشک می‌شوند.

کیست بارتولن تا چند روز باقی می‌ماند؟

طول مدت ماندگاری این کیست‌ها بسته به اندازه و احتمال عفونی شدن کیست‌ها فرق می‌کند. معمولا کیست‌ها طی دو سه هفته به‌صورت کامل خوب می‌شوند. پزشک بعد از معاینه می‌تواند مدت زمان ماندگاری علایم بیماری را تخمین بزند.

بعد از باز شدن کیست چه چیزی از آن خارج می‌شود؟

کیست بارتولن از چرک، مخاط، باکتری، خون یا مایعات دیگری تشکیل شده است. مایعی که بعد از باز شدن یا ترکیدن آبسه خارج می‌شود غلیظ و به رنگ زرد روشن متمایل به قهوه‌ای یا قرمز است. کیست‌های بارتولن عفونی بعد از سرباز کردن بوی بدی دارند.

آیا می‌توانم کیست بارتولین را بیرون بیاورم؟

به‌هیچ وجه خودتان با دست یا اجسام نوک تیزی مثل سوزن اقدام به فشار دادن یا بازکردن کیست نکنید. با این کار نه تنها به خودتان آسیب می‌رسانید بلکه باعث انتقال و انتشار عفونت می‌شوید.

ممکن است کیست بارتولن عود کند؟

بله، در برخی خانم‌ها شاهد عود و بازگشت کیست‌های بارتولن هستیم. علت عود نامعلوم است.

اختلال هورمونی علت بروز کیست بارتولن است؟

تغییرات هورمونی و برهم خوردن تعادل هورمونی در دوران پریودی باعث خشکی واژن و علایم دیگری می‌شوند. البته هنوز مشخص نیست که اختلال هورمونی می‌تواند علت بروز کیست بارتولن باشد.

اندومتریوز باعث ایجاد کیست بارتولن می‌شود؟

اندومتریوز علت کیست‌های بارتولن نیست.

استرس می‌تواند باعث کیست بارتولن شود؟

هنوز مشخص نیست که استرس عامل ایجاد کیست‌های بارتولن است یا خیر. عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های مقاربتی یا زخم ناحیه واژن از علل اصلی ایجاد کیست‌های بارتولن محسوب می‌شوند.

کلام آخر

کیست بارتولن به‌خاطر انسداد غدد بارتولن در ناحیه اندام جنسی ایجاد می‌شود. کیست‌های بارتولن معمولا خطرناک نیستند و کیست‌های معمولی طی چند روز برطرف می‌شوند و علایم خاصی ندارند. اما عدم رعایت بهداشت ناحیه جنسی ممکن است باعث عفونت شود. برای درمان کیست‌های بارتولن عفونی باید به پزشک مراجعه کرد. برای مشاوره به کلینیک نی نی بان سر بزنید.

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به آبسه بارتولن رعایت بهداشت ناحیه جنسی، خشک و تمیز نگه داشتن آن و استفاده از کاندوم حین رابطه جنسی است.