واریکوسل یا واریس بیضه، باید در موردش نگران بود؟
واریکوسل عارضهای شبیه به واریس وریدی است اما به جای پا در اطراف بیضه‌ها بروز میکند.
واریکوسل عارضهای شبیه به واریس وریدی است اما به جای پا در اطراف بیضه‌ها بروز میکند. واریکوسل‌ها معمولاً باعث بروز مشکلات جدی نمیشوند اما میتوانند بر باروری مردان تأثیر منفی بگذارند.
واریکوسل زمانی بروز میکند که برخی وریدها در کیسۀ بیضه به علت سوء عملکرد موجود در برخی دریچههای درگیر در پمپاژ خون بزرگ میشوند. واریکوسل مبتلابۀ ۱۵ درصد مردان است و در آن گرایشی به بروز در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال به چشم میخورد.
واریکوسل‌ها معمولاً دچار یک بیضه میشوند و بیضۀ چپ در این مورد آسیب‌پذیرتر است.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل بزرگ شدن وریدها در کیسۀ بیضه است، که بیضه‌ها درون آن جای گرفتهاند. واریکوسل‌ها شبیه به وریدهای واریسی هستند که در پا بروز می‌کنند.
واریکوسل‌ها به وریدی موسوم به شبکۀ پمپینیفورم آسیب میزنند.
شبکۀ پمپینیفورم در طناب بیضه‌ای یا نطفه‌ای یافت میشود. این طناب در عین حال مجرای واس را نگه میدارد، لولهای که اسپرم و شریان بیضه‌ای (انتقال دهندۀ خون به بیضه‌ها را حمل میکند.
بیشترین میزان قابلیت تولید اسپرم در دمای 34.5 درجه سلسیوس بروز میکند، حال آنکه دمای استاندارد بدن 37 درجۀ سلسیوس است. یکی از دلایل جدا بودن بیضه‌ها از مابقی ساختار فیزیکی بدن و آویخته بودن آنها همین موضوع است.
نقش اصلی شبکه پمپینیفورم خنک کردن خون شریانی پیش از رسیدن آن به اسپرم است. شبکه پمپینیفورم این مهم را از طریق یک ساز و کار "تبادل حرارتی" انجام میدهد.
واریکوسل‌ها میتوانند در این سیستم خنک کننده اختلال ایجاد کنند. این اختلال میتواند مانع از تولید اسپرم با کیفیت خوب گردد.
درمان
به طور معمول نیازی به درمان واریکوسل نیست مگر اینکه موارد زیر مطرح باشند:
- درد و ناراحتی
- کاهش تعداد اسپرم
- ناباروری ادامه یافته به مدت دستکم دو سال که قابل توجیه بر مبنای عوامل دیگر نباشد.
در برخی از موارد امکان توصیۀ انجام عمل جراحی برای واریکوسل وجود دارد.
جراحی
گزینههای جراحی شامل موارد زیر است:
واریکوسلکتومی. این جراحی به صورت باز و تحت بیهوشی موضعی یا بیهوشی عمومی (جنرال) انجام میشود. جراح از طریق کشالۀ ران به ناحیۀ مورد نظر دسترسی ایجاد میکند یا با شیوع کمتر این کار را از طریق شکم یا بالای ران انجام میدهد. با استفاده از اولتراسوند و میکروسکپ‌های جراحی، جراح نواحی آسیب دیده وریدها را از طریق رگهای سالمتر برای تجدید مسیر جریان خون میبندد. درد پس از عمل به طور معمول در کمترین حد است و فرد قرار گرفته تحت عمل میتواند خیلی زود فعالیتهای روزمرۀ زندگی را از نو آغاز کند.
جراحی لاپاراسکپیک. جراح شکاف باریکی در ناحیۀ شکم ایجاد میکند و یک ابزار باریک جراحی را از طریق سوراخ ایجاد شده برای انجام عمل عبور میدهد.
امبولیزاسیون پریکوتانئوس. رادیولوژیست یک لوله یا کاتتر را از طریق کشاله ران وارد بدن میکند. ابزار عمل از طریق کاتتر وارد میشود و جراح با استفاده از فنر مخصوص یا مواد شیمیایی با ایجاد جراحت در وریدها آنها را مسدود میکند. این عمل با حداقل تهاجم همراه است. عمل مزبور را میتوان به شکل سرپایی انجام داد و زمان بهبود در این عمل نسبتاً کوتاه است.
ریسکهای جراحی
اقدامات تشریح شده نسبتاً ایمن هستند اما همانند هر جراحی دیگری برخی ریسکها نیز مطرح است. این ریسکها موارد زیر را شامل میشوند:
- آسیب دیدن شریان
- آتروفی یا کوچک شدن بیشتر بیضه
- عفونت
- کبودی، تورم یا تجمع مایع در ناحیۀ مورد عمل
- درد ناحیۀ شکم
در موارد نادر امکان بروز ترومبوز ورید کلیوی وجود دارد. این اختلال به کلیه آسیب میزند و خود نیازمند انجام عمل جراحی دیگری است.
برخی از اوقات وریدهایی که خون از آنها عبور می‌کنند نیز ممکن است بزرگ شوند. احتمال نیاز به درمان در این موارد نیز وجود دارد.
علایم
واریکوسل‌ها به ندرت سبب ایجاد درد میشوند اما اگر در این مورد درد ایجاد گردد احتمالاً دارای مشخصات زیر خواهد بود:
- در طول ایستادن یا در زمان انجام فعالیت جسمانی تشدید میشود
- درد مزبور از درد تیز و تند تا درد خفقانآور متفاوت است
- درد در هنگام خم شدن به پشت کاهش پیدا میکند
- درد در هنگام غروب آفتاب و در طول شب تشدید میشود
واریکوسل‌ها اغلب اوقات نادیده گرفته میشوند اما پزشک ممکن است در طول معاینات پزشکی متوجه وجود آنها شود.
به هر جهت در صورت مواجهه با موارد زیر ضروری است که فرد به پزشک مراجعه کند:
- بروز هر گونه تغییر در اندازه، شکل، یا نمای ظاهری بیضه‌ها
-بروز توده روی بیضه
- مواجهه با مشکلات باروری
- تورم کیسۀ بیضه
- وریدهایی که به صورت نامعمول بزرگ یا دارای پیچ و خم به نظر میرسند
عوارض
در برخی از موارد واریکوسل میتواند عوارضی در پی داشته باشد.
ناباروری
ناباروری جدیترین عارضهای است که میتواند بر اثر واریکوسل ایجاد شود. بروز ناباروری در این مورد احتملاً ناشی از آن است که افزایش مقدار خون در ناحیۀ بیضه باعث افزایش دمای بیضه‌ها میشود.
بین 35 تا 44 درصد مردان دچار ناباروری اولیه به واریکوسل مبتلا هستند. ناباروری اولیه هنگامی مطرح است که زن و مرد علیرغم 12 ماه تلاش بدون استفاده از وسایل پیشگیری موفق به تشکیل نطفه نشده باشند.
واریکوسل مبتلابه 45 تا 81 درصد مردان دچار ناباروری ثانویه است. ناباروری ثانویه زمانی مطرح است که زن و مرد دستکم یک بار موفق به ایجاد نطفه شدهاند اما کوشش آنان در موارد بعدی با ناکامی همراه بوده است.
تحقیق منتشر شده در سال 2016 پی برده است که از جمع 7035 مرد جوان مورد نظرسنجی در فاصلۀ سالهای 1990 تا 2010، 15.7 درصد آنان دچار واریکوسل بودهاند. افراد دچار واریکوسل در عین حال دارای منی با کیفیت پایینتر بودند.
تولید اسپرم زمانی در بالاترین کیفیت خود صورت میگیرد که حرارت محیط تولید آن کمتر از دمای بدن باشد.
کوچک شدن بیضه
واریکوسل میتواند سبب آتروفی بیضه یا کوچک شدن آن گردد. لولههای کوچک تولید اسپرم حجم بیضه را تشکیل میدهند. اگر این لولهها دچار آسیب شوند، بیضه ممکن است کوچکتر و نرمتر شود.
عدم تعادل هورمونی
از آنجا که سلولها به افزایش فشار واکنش نشان میدهند نتیجۀ امر میتواند بروز تغییر در هورمونها باشد. احتمل افزایش سطح هورمون لوتینزه کننده وجود دارد. این هورمون هم در مردان و هم در زنان یافت میشود اما میزان آن در زنان بیشتر است. در عین حال امکان تحدید تستوسترون به مقادیر نرمال به زیر نرمال مطرح است.
علل
یک توضیح برای علت واریکوسل این است که دریچههای داخل طنابهای اسپرمی، که خون را به بیضه‌ها وارد و از آن خارج می‌کنند، کارآیی کامل خود را از دست میدهند.
علت بروز این اختلال به طور دقیق روشن نیست، اما فرآیند بروز آن شبیه به همان فرآیندی است که در مورد واریس پا رخ میدهد.
دریچههای یک طرفۀ وریدها باید همیشه این امکان را ایجاد کنند که خون به سمت قلب جریان یابد. دریچههای معیوب باعث ایجاد اختلال در جریان خون میشوند. در نتیجه خون به جای آنکه به نرمی راه خود را ادامه دهد به حالت آب جمع شده در برکه درمیآید. این تجمع خون سبب میشود تا رگها گشاد یا متسع شوند.
همانند هر دستگاه دیگری در بدن، اختلال در جریان خون مآلاً خون را از ایفاء نقش کامل خود بازمیدارد.
واریکوسل‌ها را میتوان بر مبنای زیر طبقهبندی کرد:
نوع فشاری: وریدهای اسپرمی یا نطفه‌ای پر از خون میشوند که احتمال ایجاد واریکوسل نوع ۱ را افزایش میدهد.
نوع شنت (شانت): تجمع شدید سبب آسیب دیدن وریدهای اسپرمی و دیگر وریدها میشود، و به بروز واریکوسل بزرگتر انواع ۲ یا ۳ منجر میگردد.
احتمال آسیب دیدن بیضه چپ بیشتر است. به هر جهت، حتی اگر یک بیضه دچار واریکوسل باشد این اختلال میتواند به فرآیند تولید اسپرم در هر دو بیضه آسیب برساند.
ریسک فاکتورها
هیچ ریسک فاکتور شناخته شدهای برای واریکوسل‌ها وجود ندارد، اما احتمال بروز آنها در دوران بلوغ بیش از دیگر دورههای زندگی و شرایط دیگر است. داشتن اضافه وزن ممکن است ریسک مزبور را کاهش دهد در حالی که چنین به نظر میرسد که بلندی قد ریسک مزبور را افزایش میدهد.
پیشتر گمان میرفت که وقتی مردی صاحب بچه میشود احتمال ناباوری در دورههای بعد زندگی برای وی وجود ندارد، اما در سال 1993 محققان به این جمعبندی رسیدند که این باور احتمالاً درست نیست. در عوض، آنها عنوان کردند که ریسک ناباروی میتواند به مرور زمان افزایش یابد.
اگر واریکوسل در مردی در سنین بالای چهل سال بروز کند، احتمال آنکه این اختلال ناشی از انسداد یک ورید بزرگتر در ناحیۀ شکم - احتمالاً در نتیجۀ تومور کلیه - باشد، بیشتر است.
درمان طبیعی
اگر مورد واریکوسل ایجاد شده آنقدر جدی نباشد که نیاز به جراحی مطرح شود، استفاده از لباس زیر حمایتی میتواند به کاهش درد کمک کند.
انواع درمانهای جایگزین برای درمان کمبود تعداد اسپرم در دسترس است اما بهترین کار این است که فرد پیش از استفاده از این درمانها با پزشک مشورت کند.
تشخیص
سه گرید واریکوسل وجود دارد:
- واریکوسل گرید 1: کوچک‌ترین نوع آن بوده و قابل رویت نیست، اما پزشک میتواند وجود آن را با استفاده از مانور والسالوا تشخیص دهد.
- واریکوسل گرید 2: این نوع نیز قابل رویت نیست اما امکان حس آن حتی بدون استفاده از مانور والسالوا وجود دارد.
- واریکوسل گرید 3: واریکوسل قابل رویت است.
اگر تودۀ ایجاد شده به قدر کافی بزرگ باشد، امکان دارد که در لمس حسی مثل "کیسهای پر از کرم" به دست دهد.
واریکوسل تحت بالینی نوعی واریکوسل است که آن را صرفاً از طریق تست‌های تصویربرداری میتوان تشخیص داد. تست‌های مورد استفاده در این مورد شامل ترموگرافی اسکروتال یا تست ریفلاکس داپلر است که نوعی اولتراسوند به شمار میرود.
تست اولتراسوند در عین حال به از تشخیص خارج کردن علل محتمل واریکوسل مثل وجود تومور در نزدیکی ورید اسپرمی کمک میکند.
دیگر تست‌های مورد استفاده در این مورد شامل آنالیز منی و تست‌های هورمونی برای کشف هورمون تحریک فولیکول (FSH) و کمبود تستوسترون است. این تست‌ها ممکن است در صورت ظن پزشک به اختلال عملکرد بیضه انجام شوند.
واریکوسل به طور معمول ریسکی در پی ندارد اما در صورتی که تغییری در اندازه، شکل، یا قوام ناحیۀ تناسلی ایجاد شود مراجعه به دکتر الزامی است.
منبع:
مهرین
نظر کاربران
سلام.سی وهفت سالمه هر دو بیضهام واریکوسل داره متاهلم دو بچه بزرگ دارم سونوگرافی انجام دادم درد دارم دکتر مسکن داده گفته فعلا عمل جراحی انجام نداده چون قبلا دوبار فتق انجام دادی احتمال داره بیضهات کوچیک بشن.خب اگه دوباره درد شروع شد چکار کنم
پاسخ ها
سلام و ممنون از توجهتون
برای طرح سوال و گرفتن پاسخ فقط از لینک
زیر استفاده کنید
https://moshavere.niniban.com/