روش های درمان ناباروری، چگونگی استفاده از آنها

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، معجزه ای در زمینه درمان ناباروری رخ داده است به گونه ای که اکثر افراد درمان می شوند و دیگر مشکل ناباروری وجود ندارد. در این مقالات می پردازیم به اظهارات دکتر اعظم السادات مهدوی (متخصص زنان و زایمان و نازایی و فوق تخصص لاپاراسکوپی)

سوالات متعددی در زمینه ناباروری در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد. برخی افراد مشکلات نازایی دارند و نگرانی های به جایی دارند و برخی دیگر نیز هیچ گونه مشکلی ندارند و نگرانی از به وجود آمدن مشکل ناباروری دارند. با پیشرفت علم و تکنولوژی، خیلی از مسائل از جمله مشکلات ناباروری، حل شده است. و ما می توانیم کمک های بسیار زیادی را به افراد نابارور ارائه دهیم.

خیلی اوقات از طریق راه های طبیعی به کمک دارو نمی توان مشکلات ناباروری را برطرف نمود، ولی ما می توانیم، حتی اگر تنها یک تخمک و یا یک اسپرم وجود داشته باشد، در داخل آزمایشگاه با استفاده از روش های نوین تشکیل جنین داد. جنین به مدت دو الی سه روز در آزمایشگاه رشد می کند و بعد از این مدت، جنین را داخل رحم قرار می دهیم.

اینکه می گویند دیگر نازایی و ناباروری وجود ندارد، منظور همین است که اگر حتی با استفاده از راه های طبیعی و دارو نتوان مشکل را برطرف نمود، نهایتا می توان از طریق تولید جنین با کمک آزمایشگاه مشکل ناباروری و نازایی را رفع کرد.

ناباروری

دکتر اعظم السادات مهدوی در رابطه با سن بارداری اظهار دارند: بنده به تمام خانم های عزیز، یاد آوری می کنم که در هر حال سن باروری برای خانم ها محدودیتی دارد. تخمدان خانم ها در سنین بالای 40 سال، پیر می شود، و کم کم به سن یائسگی نزدیک می شوند و دیگر تخمکی وجود ندارد که بتوان کاری انجام داد. البته باز هم می توان از تخمک اهدایی استفاده نمود و یا حتی اگر زوج مشکل داشته باشند می توان از جنین اهدایی استفاده کرد. اما بهتر است که زودتر اقدام به بارداری شود تا به این مرحله نرسد و جنینی تشکیل شود که از نظر ژنتیکی مطابق با خود مادر باشد.

بنابراین زوجین و مخصوصا خانم ها بهتر است زودتر اقدام به بارداری نمایند تا مشکلاتی جدی تر برای آن ها به وجود نیاید و دیگر نیازی به پرداخت هزینه های گزاف جهت درمان نباشد.

نقش دارو در درمان ناباروری

حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد علل مشکلات نازایی، مشکلات تخمک گذاری در خانم ها می باشد. افرادی هستند که سندروم پلی کیستیک دارند که معمولا این افراد چاق هستند و ریزش مو دارند و علائمی دیگر نظیر رشد موهای زاید و پریودهای ناظمنمی دارند. این افراد می توانند با استفاده از رژیم و ورزش لاغر شوند و با کاهش وزن باردار شوند. اگر با کاهش وزن نیز فرد باردار نشد، از داروهای ساده ای نظیر، متفورمین و کلومیفن استفاده می شود که با استفاده از این داروها معمولا حدود ۹۰ درصد تخمک گزاری منظمی برای افراد ایجاد می شود. و به دنبال آن خیلی از افراد باردار می شوند.

اگر با داروها نیز درمان انجام نشد، می توان از آمپول های تحریک تخمک گذاری استفاده نمود که کمی هزینه برتر می باشد. به طور کلی دارو نقش اساسی در درمان ناباروری دارد. خیلی از خانم ها و دختر خانم هایی که به بنده مراجعه می کنند و سندروم پلی کیستیک و پریودهای نامنظمی دارند و ترس از ناباروری دارند با استفاده از داروها تا حد بسیار زیادی مشکل آن ها برطرف می شود و می توانند به راحتی باردار شوند.

روش های درمان ناباروری

ART

یکی از روش های کمک باروری به زوجین ART می باشد. در این روش تخمک از تخمدان خارج شده و در مجاورت اسپرم قرار می گیرد ( اسپرم قبلا از مرد گرفته شده و در محیط آزمایشگاه قرار می گیرد) . بعد از اینکه لقاح صورت گرفت به رحم مادر منتقل می شود. جنین در رحم به رشد خود ادامه می دهد. این روش درمانی در مقایسه با دارو درمانی هزینه بیشتری دارد و در مواردی نیاز به روش درمانی کمکی دارد .

گامت اهدا کننده

برخی از زوجین شرایط بارداری را ندارند در مردان اسپرم شرایط لازم برای باروری را ندارد و در زنان نیز نمی توانند باردار شوند. برای این شرایط روشی کمکی وجود دارد که یکی از موارد ذیل را انتخاب می کند

اهدای تخمک

اهدای اسپرم

اعطای جنین

تنها مشکلی که برخی از زوجین در استفاده از این روش را دارند بیشتر از نوع احساسی می باشد که برای رفع آن می توانند قبل از انتخاب درمان با مشاوره در این خصوص مشورت کنند.

انواع ART

لقاح مصنوعی IVF

این روش برای زوجینی می باشد که زنان دارای مشکل انسداد در لوله های رحم در اثر عواملی نظیر چسبندگی رحم می باشند. و مردانی که دارای اسپرم کافی نمی باشند. در لقاح مصنوعی IVF داروی محرک برای تولید تخمک به زن داده می شود. تخمک رشد پیدا کرده از رحم زن خارج شده و در مجاورت اسپرم مرد قرار می گیرد . بعد از انجام لقاح بعد از گذشت چند روز جنین در رحم مادر قرار گرفته و به رشد خود ادامه می دهد. تنها عیب این روش اینست امکان چند قلو شدن جنین به وجود آمده و امکان زایمان زودرس را ایجاد می کند.

روش GIFT

در این روش اسپرم و تخمکی که از زوجین گرفته می شود در لوله فالوپ قرار می گیرد و بارداری صورت می گیرد. قبل از انجام این روش باید از سلامت لوله های فالوپ اطمینان داشت.

لقاح داخل رحمی IUI

این روش نیاز به دستکاری تخمک نیست و اسپرم گرفته شده از مرد از طریق دهانه رحم به رحم منتقل می شود. در برخی موارد تزریق اسپرم از طریق واژن صورت می گیرد که درصد موفقیت باروری از طریق لقاح IUI را افزایش می دهد.

موارد تجویز درمان به روش IUI

درمان ناباروری با IUI از جمله روش های کمک باروری برای افرادی است که دارای شرایط مناسب اسپرم نمی باشند. اسپرم در این موارد دارای تعداد کم بوده یا تحرک کافی برای رسیدن به تخمک را ندارد. در این روش اسپرم های فعال را درون رحم زن قرار داده تا عمل لقاح صورت بگیرد.

موارد استفاده از درمان به روش IUI

-علت ناباروری نامشخص است

-نتیجه آزمایش PCT ( بعد از رابطه جنسی ) منفی می باشد .

-ایجاد زخم در دهانه رحم--خروج ترشحات از دهانه رحم به طور غیر طبیعی

-احساس درد زیاد در رابطه جنسی

-زود انزالی یا تکمیل نعوظ مرد

-ابتلا یکی از زوجین به بیماری ایدز یا هپاتیت

-حساسیت داشتن زن به اسپرم

-دریافت اسپرم از مرد دیگر

-انجماد اسپرم مرد قبل از درمان سرطان

مراحل درمان ناباروری به روش IUI

تخمک گذاری

در ابتدا در دوره ای تخمک های تولید شده در تخمدان بررسی می شوند . در برخی موارد پزشک داروهایی برای تحریک تخمک گذاری تجویز کند که در روزهای اول قاعدگی باید مصرف شوند.

تعیین زمان تخمک گذاری

زمان قرار دادن اسپرم در رحم زن باید در زمانی که تخمک گذاری صورت میگیرد توسط پزشک تعیین می گردد .در برخی موارد برای تحریک به تخمک گذاری هورمونی به نام HCG تزریق می شود. بعد از ۲۴ الی ۴۸ ساعت عمل IUI انجام می شود.

استریل اسپرم

برای اینکه اسپرم ها مقاوم تر شوند نمونه ای از آن در محیط آزمایشگاه شستشو داده می شوند.

انتقال اسپرم

در این مرحله اسپرم استریل شده به وسیله لوله باریک ( کاتتر ) از طریق دهانه رحم به رحم منتقل می شود. مدت زمان این کار بیش از چند دقیقه به طول نمی انجامد. ممکن است در برخی موارد زن بعد از انجام IUI دچار اسپاسم عضلانی شوند.

آزمایش بارداری

بعد از انجام عمل زن باید استراحت کند و بعد از گذشته ۲ هفته از عمل به پزشک برای تست بارداری مراجعه کند .

مراقبت های بعد از IUI

بعد از جراحی به مدت نیم ساعت استراحت مطلق کنید .

داشتن استراحت به مدت 2 هفته بعد از جراحی تا نتیجه آزمایش مشخص شود.

مصرف سبزیجات و میوه و خودداری از مواد غذایی نفاخ

درمان ناباروری با IVF

درمان ناباروری با IVF (لقاح آزمایشگاهی ) شایع ترین نوع تکنولوژی تولید مثل است .در صورتی که لوله های فالوپی آسیب دیده یا اسپرم ضعیف باشد، تنها درمان قابل قبول استفاده از این روش می باشد. همچنین موثرترین درمان برای بسیاری از انواع دیگر ناباروری است. تخمک ها در آزمایشگاه بارور می شوند و سپس جنین شکل یافته بعد از ۲ تا ۵ روز به رحم منتقل می شوند. این روش ناباروری برای زنانی که به دلایل ناشناخته دچار آسیب در لوله های فالوپ شده اند استفاده می شود. مشکلات مربوط به اسپرم مرد هرگز یک مسئله جدی نیست، زیرا از طریق روش IVF لقاح صورت می گیرد. میزان حاملگی IVF بیش از ۵۰٪ در هر لقاح گزارش شده است .جنین های اضافی که با این روش به وجود آمده اند برای بارداری در آینده فریز می شوند. تکنیک های به کار رفته در انجماد بسیار خاص بوده و هیچ گونه آسیب به جنین های زنده زده نمی شود. بنابراین، میزان موفقیت برای انتقال جنین های یخ زده روش IVF زیاد است .

نحوه انجام IVF

تخمک زن توسط سوزنی به نام آسپیراسیون با کمک سونوگرافی از رحم برداشته می شود. این روش نیاز به اتاق جراحی نداشته و بدون هیچ گونه درد و برشی تخمک گذاری اتفاق می افتد. بعد از گذشت سه روز از لقاح دوباره جنین به داخل رحم از طریق دهانه رحم با یک کاتتر کوچک قرار می گیرد .در این مرحله نیز نیاز به برش و بیهوشی نیست. و فرد هیچ گونه دردی را احساس نمی کند و نیاز به استراحت طولانی ندارد . فرد بعد از یک ساعت بعد فرد می تواند به زندگی روزمره خود بازگردد.

آماده سازی تخمک ها در روش ناباروری با IVF

به منظور بازیابی این تخمک ها برای استفاده از آن در روش IVF پزشک برای تحریک به تخمک گذاری زن هورمون هایی تزریق می کند سپس نظارت دقیق بر تخمدان ها با استفاده از سونوگرافی صورت می گیرد و اندازه هورمون با آزمایش خون بررسی می شود. این کار تا زمان آماده شدن کامل تخمک ها ادامه می یابد.

موارد استفاده از روش IVFبرای درمان ناباروری

روش IVF برای درمان ناباروری با مشکلاتی به شرح ذیل استفاده می شود

-لوله های فالوپی مسدود شده یا آسیب دیده

-ناباروری با عامل مردان از جمله کاهش تعداد اسپرم یا تحرک اسپرم

-زنان با اختلالات تخمک گذاری، نارسایی زودرس تخمدان، فیبروئید رحم

-در صورتی که زن لوله های فالوپی خود را از دست داده باشد

-افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی

-ناباروری با علت ناشناخته

مراحل درمان ناباروری با IVF

پنج مرحله اساسی در IVF و انتقال جنین وجود دارد

مرحله 1

داروهای باروری برای تحریک تخمک تولید تجویز می شود. فقط تعدادی از تخمک مورد نظر هستند، زیرا بعضی از تخمک ها بعد از بازیابی رشد می کنند. سونوگرافی ترانس واژینال برای بررسی تخمدان ها استفاده می شود و نمونه های خون برای بررسی سطح هورمون استفاده می شود.

مرحله2

تخمک ها از طریق یک روش جراحی کوچک که با استفاده از تصویربرداری سونوگرافی که از طریق سوزن توخالی وارد حفره لگن شده و بازیابی می شوند. دارو برای کاهش ناراحتی احتمالی توسط پزشک متخصص زنان تجویز می شود.

مرحله 3

از مرد خواسته می شود تا نمونه ای از اسپرم تولید کرده و برای لقاح با تخمک آماده می شود.

مرحله 4

در یک پروسه به نام تلقیح، اسپرم در یک ظرف آزمایشگاهی در مجاورت تخمک قرار می گیرد.. از طریق این روش، یک اسپرم تنها به منظور دستیابی به لقاح به طور مستقیم به تخمک تزریق می شود. تخمک برای اینکه باردار شده و تقسیم شوند، تحت نظارت قرار می گیرند. هنگامی که این اتفاق می افتد، تخمک های ناشی از لقاح آماده می شوند.

مرحله 5

3-5 روز پس از بازیابی و باروری تخمک جنین تشکیل شده و به رحم زن منتقل می شود. جنین از طریق یک کاتتر یا لوله کوچک به رحم وارد می شود. این روش برای اکثر زنان بدون درد است، اگرچه برخی ممکن است گرفتگی خفیف داشته باشند. اگر روش موفق باشد، معمولا کاشت در حدود شش تا ده روز بعد قرار گرفتن جنین اتفاق می افتد.