درمان برفک دهان نوزاد، چگونه؟

برفک دهان (به انگلیسی: Oral Thrush) یا کاندیدیازیس دهان که به اختصار برفک نیز نامیده می شود نوعی عفونت مخمری است که باعث ایجاد برجستگی و ضایعات سفید رنگ در داخل دهان و روی زبان شده و اغلب در کودکان نوپا و نوزادان رخ می دهد.
عامل بروز برفک دهان قارچ کاندیدا آلبیکنس (Candida albicans) است. مقدار کمی از این قارچ معمولا به صورت طبیعی داخل دهان انسان وجود دارد اما گاهی به دلیل رشد غیر قابل کنترل باعث بروز عفونت و ابتلا به بیماری برفک دهان می شود.
برفک دهان معمولا خفیف بوده و با شروع اقدامات درمانی و بدون ایجاد عوارض خطرناک برطرف می شود اما در برخی افراد که سیستم ایمنی ضعیف دارند ممکن است باعث مشکلات حاد سلامتی شود.

برفک دهان در مراحل اولیه معمولا علامت خاصی ندارد اما به مرور ممکن است علائم زیر در فرد دیده شود:
-برجستگی های سفید رنگ روی زبان، قسمت داخلی گونه، لثه یا لوزه ها
-خونریزی خفیف به علت خراش ضایعات سفید رنگ
-درد در ناحیه ضایعات سفید رنگ
-خشکی و ترک خوردگی پوست نواحی گوشه دهان
-مشکل بلع
-طعم بد دهان
برفک دهان در نوزادان گاهی باعث بروز مشکلات تغذیه، بهانه گیری و کج خلقی نوزاد می شود.
گاهی در اثر شیر دادن به نوزاد مبتلا به برفک دهان، علائم زیر در مادر مشاهده می شود که نشان دهنده ابتلای او به عفونت می باشد:
-خارش شدید، بروز حساسیت یا درد در نوک پستان
-پوسته پوسته یا براق شدن پوست ناحیه اطراف نوک پستان
-درد شدید هنگام شیر دادن به نوزاد
-درد شدید سینه ها
توجه: در صورت عدم درمان همزمان برفک دهان در نوزاد و مادر، انتقال عفونت پی در پی بین نوزاد و مادر باعث ابتلای مجدد آن ها خواهد شد.

به طور معمول سیستم ایمنی بدن با حفظ تعادل در مقدار قارچ کاندیدا آلبیکنس از بروز هرگونه عفونت پیشگیری می کند اما زمانی که این تعادل از بین برود رشد و تکثیر بیش از حد قارچ عامل، به عفونت و برفک دهان منجر خواهد شد.
کودکان نوپا و نوزادان - که سیستم ایمنی بدن آن ها به طور کامل شکل نگرفته - بیشتر در معرض ابتلا به برفک دهان قرار دارند. مصرف آنتی بیوتیک در مادران شیرده نیز می تواند باعث بروز برفک دهان در مادر و نوزاد شود.
به علاوه احتمال ابتلا به برفک دهان در افراد بزرگسال با سیستم ایمنی ضعیف یا کسانی که به تازگی دوره مصرف آنتی بیوتیک را گذرانده اند نیز وجود دارد.
موارد زیر خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش می دهد:
-مصرف برخی داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن
-مصرف برخی داروهای درمانی سرطان، شیمی درمانی و پرتو درمانی
-بیماری های خاص مانند کم خونی و اچ آی وی
-دیابت
-افرایش قند در بزاق دهان (در دیابتی ها) به رشد خارج از کنترل قارج کاندیدا آلبیکنس کمک می کند.
-انتقال از مادر به فرزند هنگام زایمان؛ از آن جا که عامل ایجاد برفک دهان و عفونت مخمری یکسان است، ممکن است زنان باردار مبتلا به عفونت مخمری واژینال هنگام زایمان این عفونت را به نوزاد منتقل کنند.
-ابتلا به بیماری هایی که باعث خشکی دهان می شوند
-مصرف آنتی بیوتیک ها یا کورتون ها
-استفاده از دندان مصنوعی
-سیگار کشیدن
-کسانی که به تازگی پیوند عضو داشته اند

تشخیص برفک دهان
پزشک معمولا با معاینه و بررسی ضایعات سفیدرنگ برفک دهان را تشخیص می دهد و در صورت نیاز از بیوپسی استفاده می کند.
در صورتی که برفک دهان در مری رخ دهد پزشک از روش هایی همچون کشت سواب گلو یا آندوسکوپی برای تشخیص استفاده خواهد کرد.

روش های درمان برفک دهان با توجه به سن و سلامت عمومی بیمار متفاوت است. معمولا در عرض دو هفته پس از آغاز اقدامات درمانی، برفک دهان بهبود پیدا می کند اما سیستم ایمنی ضعیف یا ابتلا به برخی بیماری های خاص ممکن است باعث برگشت برفک دهان شود.
درمان دارویی برفک دهان در بزرگسالان
برای درمان برفک دهان ممکن است داروهایی زیر تجویز شود:
-فلوکونازول؛ داروی ضد قارچ خوراکی
-کلوتریمازول؛ قرص ضد قارچ که در دهان حل می شود.
-نیستاتین؛ دهانشویه ضد قارچ که بعد از غرغره کردن بلعیده می شود.
-ایتراکونازول؛ داروی ضد قارچ که برای افرادی که با روش های دیگر درمان نشده یا به HIV مبتلا هستند تجویز می شود.
-آمفوتریسین B؛ این دارو در موارد شدیدتر کاربرد دارد.

درمان برفک دهان در کودکان و نوزادان
طول درمان برفک دهان نوزاد
معمولا برفک دهان در نوزادان در عرض 2 هفته و به صورت خود به خود ناپدید می شود و در این مدت پزشک توصیه می کند والدین بدون استفاده از دارو عفونت را زیر نظر داشته باشند.
در برخی موارد قطره یا ژل تجویز می شود که باید داخل دهان و نه فقط روی زبان پخش شود. ژل تجویز شده معمولا حاوی داروی ضدقارچ میکونازول است که با استفاده از انگشت تمیز در نواحی آسیب دیده دهان کودک استفاده شود.
استفاده از ژل باید دقیقا طبق دستورالعمل پزشک و بعد از غذا انجام شود، برای جلوگیری از خفگی، توصیه می شود در هر زمان مقدار کمی از ژل استفاده کرده و از مالیدن آن در نواحی پشت گلو خودداری شود.
هشدار: با این که برخی پزشکان این ژل را برای همه کودکان در همه سنین تجویز می کنند اما تاکید می شود مصرف ژل میکونازول در نوزادان کمتر از ۴ ماه مجاز نمی باشد.
درمان جایگزین استفاده از قطره ضد قارچ نیستاتین است که در مواردی که امکان استفاده از ژل میکونازول نباشد تجویز می شود. در این روش قطره با استفاده از قطره چکان داخل دهان و نواحی آسیب دیده نوزاد چکانده می شود.
معمولا نیاز است مصرف دارو تا ۲ روز بعد از ناپدید شدن علائم ادامه یابد.
از آن جا که برفک دهان روی تغذیه نوزادان و کودکان تاثیر منفی می گذارد در صورت عدم بهبود تا 7 روز بعد از شروع درمان، لازم است مجددا به پزشک اطفال مراجعه شود.

در صورتی که نوزاد در دوران شیردهی به سر می برد نیاز است در مورد مادر نیز اقدامات پیشگیرانه یا درمانی انجام شود تا از سیکل ابتلای مجدد عفونت پیشگیری شود.
در کودکان شیرخوار باید از علاوه بر موارد درمانی ذکر شده برای نوزاد، از پماد ضد قارچ مانند تربینافین یا کلوتریمازول برای سینه مادر استفاده و قبل از شیردهی پماد از روی سینه پاک شود.
دهانه پستانک و بطری شیر باید کاملا تمیز شده و بهتر است با محلول آب و سرکه (مقدار مساوی) شسته و در هوای آزاد خشک شوند.
استفاده از پدهای شیردهی برای جلوگیری از انتقال عفونت به لباس ها بسیار مهم است.

هشدار: لازم به ذکر است این روش های درمانی مختص بزرگسالان بوده و استفاده از آن ها برای برفک دهان کودکان و نوزادان هرگز توصیه نمی شود.
1. نمک
آب نمک یکی از بهترین داروهای خانگی درمان برفک دهان است. کافیست ۲ قاشق چایخوری نمک را در ۱ فنجان آب حل کرده و ۳ تا ۴ بار در روز غرغره کنید. در هفته دوم تاثیر مثبت آن را مشاهده خواهید کرد.
2. سرکه سیب
سرکه سیب درمان طبیعی عالی برای برفک دهان است. ۲ قاشق چایخوری سرکه سیب را با محلول آب نمک (۲ قاشق چایخوری نمک در ۱ فنجان آب گرم) مخلوط و چند بار در روز غرغره کنید تا زمانی که برفک دهان بهبود پیدا کند.
3. جوش شیرین
جوش شیرین روش دیگری برای درمان برفک دهان است. کافیست ۲ یا ۳ قاشق چایخوری جوش شیرین را در ۱ فنجان آب گرم حل کرده و توپ پنبه را به آن آغشته و روی نواحی آسیب دیده قرار دهید.
2 تا 3 بار در روز از این روش استفاده کنید.
۴. روغن نارگیل
روغن نارگیل برای کاهش علائم برفک دهان موثر است. 2 قاشق چایخوری روغن نارگیل را با مقداری آب گرم مخلوط و 2 یا 3 بار در روز غرغره کنید یا توپ پنبه را به روغن نارگیل آغشته کرده و روی نواحی آسیب دیده قرار دهید.
۵. سیر
جویدن سیر به طور مرتب باعث کاهش و درمان ضایعات سفید رنگ برفک دهان می شود، همچنین می توان از روغن سیر در ناحیه آسیب دیده استفاده کرد.
۶. دانه گریپ فروت
عصاره دانه گریپ فروت برای درمان برفک دهان عالی است. کافیست آن را به صورت مستقیم روی نواحی آسیب دیده اعمال کنید یا به صورت رقیق شده ( ترکیب 2 قاشق چایخوری عصاره در 1 فنجان آب گرم) چند بار در روز غرغره کنید.
غرغره کردن آب گریپ فروت نیز برای کاهش التهاب و درمان زخم مفید است.
7. آلوئه ورا
مصرف آب یا ژل آلوئه ورا به کاهش علائم برفک دهان کمک می کند. هر روز ۱ لیوان آب آلوئه ورا نوشیده یا ۲ بار در روز مقداری ژل آلوئه ورا روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
8. ماست
خنکی ماست برای کاهش التهاب و ضایعات سفید رنگ برفک دهان مفید است و مصرف روزانه ۲ یا ۳ فنجان کوچک ماست ساده تاثیر عالی در درمان این بیماری دارد.

-از مسواک نرم برای شستن دندان ها استفاده کرده و مراقب باشید که ضایعات سفید رنگ خراشیده نشوند. پس از بهبود حتما مسواک خود را تعویض کنید.
-در صورتی که از دندان مصنوعی استفاده می کنید حتما با دقت آن را تمیز کنید.
-از هرگونه اسپری دهان و دهانشویه مگر در مواردی که پزشک تجویز کرده، اجتناب کنید.
-افراد دیابتی لازم است مرتبا قند خون خود را کنترل کنند.