بازی درمانی کودکان، اطلاعاتی که باید بدانید

با استفاده از بازی درمانی بسیاری از مشکلات کودکان در سنین پایین که پیشتر قابل شناسایی نبودند، امروزه ارزیابی و درمان می شوند. کودکان به دلیل کامل نشدن فرایندهای شناختی شان قادر به انتقال مفاهیم ذهنی خود نیستند. شاید تصور کنید که کودک شما بسیاری از مسائل را نمی فهمد؛ پس نمی تواند دچار آسیب های روانی چون افسردگی، اضطراب، خشم و دیگر احساسات مانند بزرگسالان شوند. شاید کودکان به طور کامل قادر به درک رویدادها نباشند، اما در برابر آسیب ها بسیار شکننده تر هستند. درمانگران با استفاده از بازی درمانی به رفتارها، عواطف و احساسات درونی کودکتان پی برده و برای رشد و تربیت سالم به شما کمک می کنند.

بازی و اهمیت بازی

به راحتی از کنار بازی کودکان خود عبور نکنید. کودکان در بازی های خود نیازهای حسی ــ حرکتیشان را برآورده می سازند و تخلیه انرژی در بازی باعث افزایش آرامش کودک می شود. در صورتی که این انرژی امکان بروز پیدا نکند، احتمالا به اضطراب، افسردگی و پرتحرکی تبدیل می شود. بازی برای کودکان به اندازه تغذیه صحیح، احساس صمیمیت و امنیت برای رشد مهم و ضروری است. به علاوه ویژگی های رفتاری کودکان در بازی هایشان قابل تشخیص است.

بازی درمانی چیست؟

در بازی درمانی کارشناسان بر اساس شخصیت، کودک را در نوعی بازی مشخص قرار می دهند و با متمرکز کردن توجه کودک به حل مشکل او می پردازند. درمانگر از طریق بازی درمانی موقعیتی ایجاد می کند که کودک بتواند ترس و تنش خود را بیرون بریزد، در حقیقت در بازی درمانی کودک «خود درونی اش» را نشان می دهد.

بازی درمانی حتی در کودکانی که مورد کودک آزاری قرار گرفته اند، نیز موثر بوده و تنش کودکان را به میزان زیادی بهبود داده است.

جلسات بازی درمانی

بعد از اینکه کودک شما بازی را با وسایل شروع کرد؛ درمانگر اعمال و گفتار او را زیر نظر می گیرد. بر اساس نگرانی هایی که در اعمال کودک می بیند؛ درمانگر تفسیر و نتیجه گیری می کند. در نهایت راه حل های مناسب را در اختیار شما قرار می دهد.

مصاحبه:

در ابتدا درمانگر با شما راجع به پیشرفتها و عملکرد کلی کودک و مشکل صحبت می کند و ممکن است با کودک نیز گفتگویی داشته باشد.

ارزیابی :

ممکن است درمانگر قبل از شروع درمان وضعیت کودک شما را در شرایطی متفاوت مشاهده کند. مثل زیر نظر گرفتن کودک در حین نقاشی یا بازی، تا بتواند بهترین و مناسب ترین روش درمانی را انتخاب کند.

آشناسازی:

برای کاهش استرس کودک و ایجاد آرامش، درمانگر کودک را در جریان مراحل و اتاق درمان قرار می دهد. بر اساس مشکل کودک این مرحله متفاوت خواهد بود.

پذیرش:

در مرحله پذیرش درمانگر سعی می کند تا وضعیت کودک را مشخص کند و در فرایند آزمایش قرار دهد. در این مرحله کودک به درمانگر اعتماد می کند و آماده تغییر می شود.

رشد:

مرحله رشد مهمترین مرحله درمان است. کودک در این مرحله در حد فهمش مشکل را می شناسد و می تواند با آن برخورد کند.

پایان:

آخرین مرحله درمان برای کودکان دشوار است، چرا که آنها می خواهند نتیجه کار را بفهمند.

کودک در بازی درمانی چه چیزهایی می آموزد؟

حرکت به سمت واقعیت:

کودک در دنیای خود از خیالات زیادی استفاده می کند و درک صحیحی از میزان قدرت خود ندارد. زمانی که در بازی های ساختار یافتۀ متخصصین قرار می گیرد؛ می تواند ذره ذره تخمین مناسب تری از توانایی های خود کسب کند.

اهمیت احترام:

انسان نیازمند پذیرش احترام از سمت دیگران است؛ همانطور که کودکان رشد می کنند این نیازمندی ها به نسبت عزت نفس تغییر می کند. کودک در بازی ها می تواند با کسب پیروزی به اعتماد به نفس بیشتر و در نتیجه استقلال بیشتری دست یابد.

ارتباط مابین بازی:

حضور در بازی، درک نوبت، فراگیری مهارت حل مساله و ... به اجتماعی شدن کودک و درک ارتباط مابین بازی کودک کمک می کند. در حالی که تمرین ها و نظریه های مختلفی در بازی درمانی استفاده می شود، موضوع اصلی در همه انواع آن تجربه ها، احساسات و میل هاست.

بازی درمانگر خوب را از کجا بشناسیم؟

انتخاب درمانگر مناسب از مهم ترین موضوعاتی است که والدین باید در آن دقت بسیاری لحاظ کنند. افراد زیادی تنها به مشورت دوستان و دیگر والدین بسنده می کنند و پشیمانی چیزیست که نصیبشان می گردد. در ادامه به برخی ویژگی های درمانگر خوب پرداخته ایم:

1- درمانگر خوب فردیست که بتواند شرایطی را فراهم کند که کودک به او اعتماد کند. یک درمان گر خوب به کودک شما آزادی عمل می دهد و به سادگی کودک را به خاطر اشتباهاتش مورد سرزنش قرار نمی دهد.

2- به نکات مورد اهمیت کودک توجه می کند. به کودک اجازه می دهد احساساتی را که نمی خواهد بروز ندهد و یک ارتباط دوستی با کودک برقرار می کند.

3- اگر کودک تمایل به بازی نداشته باشد، مشاور باید او را تشویق کند، اگر کودک ساکت بماند و بازی نکند، مشاور بازی با اسباب بازی ها را شروع می کند و بتدریج از کودک دعوت می کند که در بازی شرکت کند.

4- درمانگر در طول درمان و هنگام کار با کودکان، باید بپذیرد که کودک دلایلی برای هر آنچه که انجام می دهد دارد و مسائل زیادی وجود دارد که ممکن است برای کودک مهم باشد. در حالی که قادر نیست آنها را با درمانگر خود در میان بگذارد.پ

5- برای این که درمانگر در بازی درمانی موفق باشد، باید دارای ویژگی هایی چون قابل اعتماد بودن، پذیرا بودن و احترام به کودک باشد.

بازی درمانی چه زمانی مفید است؟

تشخیص اختلالاتِ احتمالی:

از آن جا که کودکان توانایی انتقال مفاهیم را ندارند از طریق بازی درمانی می توان به رفتارهای ناسالم و احساسات درونی کودک پی برد. بدین صورت با تشخیص زودهنگام درمان موثرتر خواهد بود. به طور مثال فرزند بالای ۵سال شما ممکن است مشغول بازی های حسی ـ حرکتی شود که در این شرایط احتمالا مبتلا به اختلال اوتیسم تشخیص داده می شود. تشخیص اختلالی مانند اوتیسم در سنین پایین به میزان قابل توجهی در بهبود بیماری موثر است.

افزایش قدرت سازگاری و آموزش کنار آمدن:

برای کودکانی که قوانین بازی را رعایت نمی کنند، درمانگر با ایجاد یک فضای امن و مناسب به تشویق کودک برای رعایت قوانین می پردازد. بدین صورت هیچ گونه اضطرابی به کودک وارد نمی شود و می تواند روش های گوناگون کنار آمدن را بیاموزد.

پیشگیری از اختلالاتی مانند وسواس:

درمانگر با انتخاب بازی های مناسب از بروز و پیشروی برخی اختلالات در بزرگسالی جلوگیری می کند. به علاوه به والدین نیز درباره این بازی ها توضیحاتی داده می شود که آن ها بتوانند در موقعیت های دیگر نیز از آن ها بهره ببرند. مثلا کودکانی که وسواس دارند تمایل کمتری به خمیر بازی، گل بازی یا بازی های مشابه دیگر دارند. درمانگر با انتخاب صحیح اسباب بازی این مشکل را حل می کند.

قدرت مواجهه با مشکلات و کاهش اضطراب:

یکی از مهم ترین و اساسی ترین نکاتی که می تواند به رشد سالم یک فرد در زندگی بزرگسالی منجر شود؛ داشتن قدرت حل مسئله است. هر گاه کودک بتواند از طریق مواجه صحیح با مشکلات و رویدادهایی که موجب هیجان و اضطراب او شده اند روبه رو شود، می تواند با تنش حاصله از آن نیز مقابله کند. کودک اگر نتواند هنگام رویارویی با اضطراب راهی منطقی برای خود پیدا کند، دچار ترس و دلهره خواهد شد.