سرطان تخمدان در زنان، نحوه پیشگیری و درمان

آمار سازمان بهداشت جهانی نشانگر این است که یک زن از هر ۵۵ زن در جهان مبتلا به سرطان تخمدان در مقطعی از زندگی‌اش می‌شود. به طور معمول این سرطان بیماری‌ای است که زنان بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند. چندین نوع از سرطان‌های تخمدان وجود دارد؛ از جمله سرطان اپی‌تلیال، سرطان بوردرلاین و سرطان سلول‌های زاینده. شایع‌ترین نوع، سرطان سلول‌های اپی‌تلیال یا سلول‌های پوشش‌دهنده تخمدان هاست و حدود ۸۰ تا ۹۰درصد سرطان‌های تخمدان از این نوع هستند.
سرطان‌های بوردرلاین یا سرطان سلول‌های بنیادین، سرطان‌های نسبتاً خوش‌خیم‌تر و کم‌خطرتری هستند که با یک جراحی کوچک قابل درمانند. سرطان سلول‌های زاینده یا جرم سل تخمدان هم بین 5تا 10درصد سرطان‌های تخمدان را تشکیل می دهد و در سلول‌هایی که در آینده به تخمک تبدیل می‌شوند، رخ می‌دهد.

علل‌:
-نداشتن فرزند و باردار نشدن: دخترانی که ازدواج نمی‌کنند یا پس از ازدواج باردار نمی‌شوند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
-هر چقدر سن بالاتر برود، احتمال ابتلا به بیماری بیشتر می‌شود. عموماً این سرطان زنان بالای 50سال را به‌خود درگیر می‌کند و بیشترین افراد مبتلا بین 55تا 60سال را دارند.
-داشتن سابقه ابتلا به سرطان تخمدان در یکی از افراد نزدیک خانواده از مهم‌ترین عوامل ابتلا به این بیماری است.
-زنانی که برای برطرف کردن علائم دوران یائسگی تحت هورمون درمانی قرار می‌گیرند.
-داروهای تحریک‌کننده تخمدان‌ها که برای درمان ناباروری تجویز می‌شود، احتمال بروز سرطان تخمدان از نوع بوردرلاین را افزایش می‌دهد.
-زنانی که به بیماری آندومتریوز مبتلا هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند.
-زنان با اضافه‌وزن زیاد و دارای BMI بالای ۳۰هم احتمال ابتلای بیشتری دارند.

-عوارض خاصی برای این بیماری گزارش نشده است.

-درمان اصلی سرطان تخمدان، جراحی است. البته جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها ممکن است با درمان تکمیلی به صورت رادیوتراپی همراه شود. پس از جراحی برداشتن سرطان تخمدان فرد ممکن است همچنان احساس درد شکمی داشته باشد که برای او به مدت چند هفته داروهای مسکن تجویز می‌شود. گاهی هم ممکن است پزشکان برای بیمار درخواست شیمی‌درمانی کنند که شیمی‌درمانی یا از راه تجویز دهانی یا به‌وسیله تزریق وریدی یا از راه گذاشتن لوله کوچکی در شکم فرد بیمار انجام می‌شود.
-یکی از نکات اصلی در انتخاب شیوه درمان تمایل بیمار به داشتن فرزند پس از بیماری است. در صورتی که فرد بخواهد صاحب فرزند شود پزشکان باید به احتمال درمان او بدون برداشتن تخمدان‌هایش فکر کنند البته عامل اصلی در تصمیم‌گیری در این مورد مرحله و میزان پیشرفت سرطان است. در واقع در زنان جوانی که در مرحله ابتدایی سرطانشان تشخیص داده شده‌ است می‌توان با حفظ تخمدان به خارج کردن سرطان فکر کرد. پس از جراحی برداشتن سرطان تخمدان فرد ممکن است همچنان احساس درد شکمی داشته باشد که برای او به مدت چند هفته داروهای مسکن تجویز می‌شود. احساس برگشتن به حالت طبیعی و وضعیت طبیعی بدن ممکن است تا چند هفته پس از انجام این جراحی وجود نداشته باشد.

نشانه ها
-در مورد همه سرطان‌ها باید نشانه‌های اولیه بیماری را شناخت تا بتوان در صورت ابتلا به آن سرطان، تشخیص زودرس و درمان کامل‌تری داشت.
-افزایش ناگهانی سایز شکم و علائم شبیه به نفخ شکم
-درد دائمی و گنگ در ناحیه شکم و زیر شکم
-سیر شدن پس از خوردن بسیار کم غذا
مشکل در بلع غذا
-علائم ادراری از جمله احساس نیاز فوری به دفع ادرار و تکرر ادرار

پیشگیری
-قرص‌های ضدبارداری خوراکی: مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی می‌تواند ۴۰ تا ۵۰ درصد از خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد. این کاهش خطر به خصوص پس از ۵ سال مصرف این قرص‌ها چشمگیرتر می‌شود. به طور کلی هر چه طول مدت مصرف این قرص‌ها بیشتر باشد، احتمال اثر محافظتی آنها در برابر سرطان تخمدان بیشتر می ‌شود.
-تغییرات رژیم غذایی و ورزش:بسیاری از کارشناسان برای کمک به پیشگیری از سرطان تخمدان خوردن غذای کم‌چربی، پرفیبر و کاهش مصرف گوشت قرمز و اجتناب از مصرف الکل را پیشنهاد می‌کنند. بررسی‌‌ها نشان‌ داده‌اند رژیم غذایی کم‌چربی که دست کم برای چهار سال ادامه داشته باشد، می‌تواند خطر سرطان تخمدان را کاهش دهد.
-به علاوه انجام ورزش دست کم سه بار در روز برای پایین‌ نگه داشتن میزان چربی بدن نیز به پیشگیری سرطان تخمدان کمک می‌کند. در افراد ۱۸ ساله و بالاتر که ضریب توده بدنی یا BMI که بیشتر از ۲۵باشد، خطر سرطان تخمدان را بالا می‌برد.
-بارداری و شیردهی از پستان:‌گرچه نیاید تصمیم به بچه‌دار شدن را صرف بر مبنای کاهش خطر سرطان تخمدان گرفت، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند که در زنانی که باردار شده‌اند نسبت به زنانی که باردار نشده‌اند،‌خطر سرطان تخمدان 30 تا 60 درصد کاهش می‌یابد.
-همچنین اگر اولین فرزند یک زن قبل از ۳۰ سالگی او به دنیا آمده باشد، این خطر بیشتر کاهش می‌یابد و با هر بارداری بعدی این خطر بیشتر کاهش می‌یابد. به نظر می‌رسد شیردهی از پستان نیز اثر محافظتی در برابر سرطان پستان داشته باشد.
-مشاوره ژنتیک:مشاوره ژنتیک در صورتی که زنی سابقه خانوادگی مبنی داشتن ژن‌های مربوط به افزایش خطر سرطان تخمدان را داشته باشد، توصیه می‌شود.
-در این مورد فرد پیش از انجام آزمایش ژنتیکی برای این مورد باید در مورد منافع و مخاطرات این آزمایش‌ها با پزشکش مشورت کند. یک آزمایش منفی ممکن است باعث آسودگی خاطر زن شود، اما مثبت بودن آن ها م ممکن است تشویش خاطر او را باعث شود. با این وجود بسیاری از زنان در معرض خطر بالای سرطان تخمدان احساس می کنند مشاوره ژنتیک می‌توانند به آنها کمک کند با اطلاع در مورد نحوه پیشگیری از سرطان تخمدان تصمیم بگیرند.