آزمایش تحمل گلوکز در بارداری، زمان انجام

قند خون بدن فرد باردار به پزشک اطلاعات مهمی راجع به سلامت بارداری داده و تست تحمل گلوکز (GTT) نشان می‌دهد بدن تا چه حد می‌تواند قند غذاها را کنترل کند. این آزمایش نمایانگر آن است که آیا در خطر ابتلا به بیماری دیابت قرار دارید یا اینکه آیا قبلا به آن مبتلا شده‌اید. یک شیوه ساده‌تر از این تست در بارداری انجام شده و نشان می‌دهد آیا به دیابت بارداری مبتلا هستید یا خیر.
به طور طبیعی وقتی غذا می‌خورید، قند خون شما افزایش پیدا می‌کند. لوزالمعده، هورمونی آزاد می‌کند که انسولین نام دارد. در نتیجه، قند خون برای آزاد شدن انرژی و ذخیره شدن وارد سلول‌ها شده و دوباره سطح قند خون به حالت طبیعی خود بر می‌گردد.

خطر و عوارض دیابت بارداری برای مادر و جنین چیست؟
قند خون زیاد بدن مادر بر جنین هم اثر می‌گذارد چون جنین مواد غذایی بدن خود را از بدن مادر تامین می‌کند. جنین این قند خون اضافی را به صورت چربی ذخیره کرده و وزن او بیشتر از میزان نرمال می‌شود. در این حالت احتمال عوارض زیر برای او افزایش می‌یابد:
جراحت در حین زایمان به دلیل وزن زیاد؛
سطح پایین قند خون در زمان تولد؛
زردی؛
زایمان زودرس؛
مشکلات موقتی تنفسی.
ضمنا در آینده احتمال ابتلا به چاقی و بیماری دیابت برای فرزند شما بیشتر خواهد بود.
همچنین خطر عوارض زیر برای مادر وجود دارد:
افزایش احتمال سزارین؛
سقط جنین؛
فشار خون بالا و مسمومیت بارداری؛
زایمان زودرس.
معمولا قند خون فرد بعد از زایمان به حالت قبل بر می‌گردد. اما احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری در حاملگی بعدی افزایش پیدا می‌کند. با وجود آنکه ممکن است زایمان شما به شیوه سزارین انجام شود بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری بدون مشکل به صورت واژینال زایمان می‌کنند.

آزمایش تحمل گلوکز (بررسی دیابت بارداری) چیست؟
این آزمایش برای غربالگری دیابت بارداری انجام می‌شود. بیماری دیابت بارداری نوع خاصی از دیابت است که بعضی از خانم‌های باردار در انتهای بارداری به آن مبتلا می‌شوند (معمولا بعد از هفته ۲۴ بارداری). زنانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند قبل از بارداری دچار دیابت نبوده‌اند.

تست تحمل گلوکز در هفته چندم بارداری انجام می‌شود؟
تمامی خانم‌های باردار باید آزمایش دیابت بارداری (آزمایش قند خون بارداری) را در دوران بارداری انجام دهند. این آزمایش با بررسی سابقه بیماری فرد و بررسی بعضی از فاکتورهای ریسک و همچنین تست تحمل گلوکز (GTT) انجام می‌شود. این تست یکی از تست‌های استاندارد بارداری است که معمولا بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود. اگر قبلا دچار دیابت بارداری بوده باشید، یا پزشک در خصوص این بیماری نگرانی داشته باشد ممکن است حتی قبل از هفته سیزدهم از شما بخواهد آزمایش را انجام دهید.

آزمایش دیابت بارداری چگونه انجام می‌شود؟
چند نوع تست برای شناسایی دیابت بارداری در افراد باردار وجود دارد. در نوع اول که تست چالش گلوکز نام دارد اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد آزمایش دوم که تست تحمل گلوکز نام دارد انجام می‌شود. وقتی که بدن نتواند به طور موثر گلوکز را مورد استفاده قرار دهد، این آزمایش احتمال ابتلا به دیابت را تعیین می‌کند.

آمادگی قبل از انجام آزمایش تحمل گلوکز چیست؟
آمادگی خاصی قبل از آزمایش (آزمایش چالش گلوکز) نیاز نیست. در این آزمایش باید یک مایع شیرین که گلوکولا نام دارد را به سرعت بنوشید. این مایع حاوی ۵۰ گرم گلوکز است. بدن این گلوکز را به سرعت جذب کرده و سطح گلوکز در عرض ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بالا می‌رود. حدود ۶۰ دقیقه بعد از نوشیدن گلوکولا، از یکی از رگ‌های بازو، خون گرفته می‌شود. آزمایش قند خون نشان می‌دهد محلول گلوکز چگونه در بدن فراوری و متابولیزه شده است.

تفسیر تست تحمل گلوکز چگونه انجام می‌شود؟
اگر گلوکز خون ۱۴۰ mg/dL یا بیشتر باشد، به احتمال ۸۰ درصد فرد مبتلا به دیابت بارداری است. اگر گلوکز به ۱۳۰ mg/dL برسد احتمال ابتلا تا ۹۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. در این حالت پزشک از شما می‌خواهد تست تحمل گلوکز را انجام دهید و این دفعه باید قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید (از حدود ۱۴ ساعت قبل از آزمایش نباید چیزی بخورید). توصیه می‌شود که این آزمایش را به عنوان اولین فعالیت در ابتدای صبح انجام دهید تا گرسنگی اذیت‌تان نکند. همچنین بهتر است خودتان رانندگی نکنید و از کسی بخواهید همراه شما آمده و رانندگی کند چون قند خون بدن و انرژی بدن شما حالا تحلیل رفته و ممکن است احساس سرگیجه داشته باشد.
به خاطر داشته باشید که بعضی از زنانی که در مرحله اول به عنوان مبتلا به دیابت بارداری شناسایی می‌شوند در مراحل بعدی به عنوان مبتلا به دیابت تشخیص داده نخواهند شد و کاملا سالم هستند.
در تست دوم که تست گلوکز ۱۰۰ گرم نام دارد سطح گلوکز خون در عرض ۳ ساعت ۴ بار و بعد از نوشیدن مایع شیرین شبیه کولا اندازه گیری می‌شود (طعم‌های دیگری هم وجود دارد). اگر ۲ نمونه از ۴ نمونه گرفته شده غیر نرمال باشد فرد به عنوان مبتلا به دیابت بارداری شناخته می‌شود.
در ابتدا، آزمایشگر از شما نمونه خون می‌گیرد تا سطح اولیه گلوکز خون در زمان ناشتا بودن را داشته باشد. محلولی که می‌نوشید به نسبت تست چالش گلوکز بیشتر یا غلیظ‌تر است. سپس در 3 ساعت بعدی، هر ساعت یک تست از شما گرفته می‌شود. انجمن دیابت آمریکا مقادیر زیر را به عنوان مقادیر غیر نرمال گلوکز تعیین کرده است:
ناشتا ۹۵ mg/dl یا بیشتر
بعد از 1 ساعت 180 mg/dl یا بیشتر
بعد از ۲ ساعت ۱۵۵ mg/dl یا بیشتر
بعد از 3 ساعت 140 mg/dl یا بیشتر.

اگر نتایج تست تحمل گلوکز غیر نرمال باشد چه اقدامی باید انجام داد؟
اگر فقط یکی از مقادیر غیر نرمال باشد پزشک از شما می‌خواهد رژیم غذایی خود را تغییر دهید و در ادامه بارداری، مجددا آزمایش را برای شما تجویز خواهد کرد. اگر ۲ مورد از تست‌ها یا بیشتر غیر نرمال باشد شما به عنوان مبتلا به دیابت بارداری شناخته شده و پزشک درباره برنامه مداوا با شما صحبت خواهد کرد. درمان دیابت بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین خیلی اهمیت دارد.