درد تخمدان در زنان، علل بروز و درمان

بسیاری از خانم‌ها از وضعیت تخمدان‌هایشان به‌طور منظم و پیوسته آگاه نیستند. در این میان زنان بسیاری از درد تخمدان یا ناراحتی در این ناحیه‌ها رنج می‌برند. در این مطلب دربارهٔ درد تخمدان، دلایل رایج بروز و روش‌های درمان درد تخمدان صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

علت درد تخمدان احتمالا به یکی از دلایل زیر باشد:‌
-تخمک‌گذاری
-بیماری التهابی لگن
-پیچ‌خوردگی
-آندومتریوز
-کیست تخمدان
-سندرم بقایای تخمدان
-درد ارجاعی
تخمدان غده‌ای کوچک است که در هر دو سوی بدن و در پایین حفرهٔ لگن خانم‌ها قرار دارد. تخمدان‌ها برای تولید مثل حیاتی هستند و نقش مهمی در چرخهٔ قاعدگی و شکل‌گیری ویژگی‌های جنسیتی زنان دارند.
هر ماه یک فولیکول تخمدان پرورش می‌یابد و تبدیل یه یک تخمک می‌شود. این فرایند را تخمک‌گذاری می‌نامند. در بیشتر زن‌ها، این فرایند به‌شکلی منظم از آغاز بلوغ تا زمان یائسگی تکرار می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین دلایل درد تخمدان می‌­پردازیم.

۱. تخمک‌گذاری
درد ناشی از تخمک‌گذاری را با نام «میتل اشمرتز» (Mittelschmerz) می‌شناسند که برگرفته از ۲ واژهٔ آلمانی‌ست؛ به معنی «درد» و «میانه». در فرایند تخمک‌گذاری، در حدود روز چهاردهم از چرخهٔ قاعدگی، تخمک از تخمدان‌ رها می‌شود.
برخی خانم‌ها بدون درد یا حس خاصی این فرایند را پشت سر می‌گذارند، اما برخی از زنان برای چند دقیقه یا چند ساعت، درد شدیدی دارند. این درد که ممکن است در یک یا هر دو سوی بدن احساس شود، گاهی با حالت تهوع، خونریزی یا افزایش ترشحات واژنی همراه است.
روش درمان
این مسئله نیاز به درمان ندارد. البته برخی خانم‌ها با مصرف قرص‌های ضدبارداری، به‌طور کلی از تخمک‌گذاری و درد ناشی از آن جلوگیری می‌کنند.

۲. بیماری التهابی لگن
التهاب لگن یکی از دلایل درد تخمدان است.
بیماری التهابی لگن (PID) عفونتی است که به رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ سرایت کرده است. بیشتر وقت‌ها باکتری عامل عفونت از طریق آمیزش جنسی منتقل می‌شود، مانند سوزاک یا کلامیدیا.
همچنین ممکن است این بیماری در اثر عفونت پس از زایمان، قرار دادن آ-یو-دی، سقط جنین خواسته یا ناخواسته یا دیگر مشکلات یا درمان‌های پزشکی تهاجمی ایجاد شود.
روش درمان
بیماری التهابی لگن با مصرف آنتی بیوتیک درمان می‌شود. التهاب خفیف با یک نوبت تزریق درمان می‌شود، اما در موارد شدید التهاب ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک باشد.

۳. پیچ‌خوردگی
تخمدان با بندهای نازکی به اندام‌های شکمی پیوند خورده است. رگ‌های خونی و عصب‌هایی که تخمدان را تغذیه می‌کنند در این بندها قرار گرفته‌اند. گاهی ممکن است این بندها دچار پیچ‌خوردگی یا گره‌خوردگی شوند.
احتمال پیچ‌خوردگی در صورت وجود کیست در تخمدان بیشتر است، زیرا کیست، تخمدان را بزرگ‌تر و سنگین‌تر از حالت طبیعی می‌کند.
روش درمان
پیچ‌خوردگی تخمدان با درد شدید همراه است و نوعی فوریت پزشکی به‌شمار می‌رود. بدون درمان سریع و به‌موقع، ممکن است در اثر فقدان خون‌رسانی، تخمدان‌ از کار بیفتد.

۴. آندومتریوز
رشد غیرطبیعی بافت‌های قاعدگی را در خارج از رحم، آندومتریوز می‌نامند. بافت‌ها ممکن است هر جایی در ناحیهٔ شکمی یا لگن‌ها، ازجمله در تخمدان رشد کنند. این بافت‌ها در طول چرخهٔ قاعدگی رفتاری مشابه بافت‌های درون‌رحمی دارند.
در آغاز چرخه، این بافت‌ها در واکنش به ترشحات هورمونی بدن، رشد می‌کنند.
با آغاز قاعدگی، درست مشابه مخاط رحم، این بافت‌ها هم شروع به ریزش می‌کنند. این مسئله ممکن است با خونریزی داخلی، زخم و درد شدید شکم یا لگن همراه باشد.
روش درمان

بسته به شدت آن، ممکن است برای کنترل آندومتریوز به جراحی نیاز باشد. آندومتریوز درمان قطعی ندارد، اما خانم‌ها می‌توانند با داروهای مسکن، داروهای هورمونی یا جراحی آن را مدیریت کنند.

۵. کیست تخمدان
کیست تخمدان، بالونی‌ست پرشده از مایعات که در تخمدان رشد می‌کند. کیست تخمدان بسیار در زنان شایع است و در بیشتر موارد مشکلی ایجاد نمی‌کند
اما کیست‌های بزرگ یا پاره‌شده عوارض مختلفی به‌دنبال دارند، ازجمله:
-درد؛
-تغییر در چرخهٔ هورمونی؛
-نفخ؛
-تکرر ادرار؛
-بی اشتهایی؛
-درد عمومی.
بیشتر کیست‌های تخمدان، خوش‌خیم (غیرسرطانی) هستند، اما در موارد بسیار نادر ممکن است کیست‌ها سرطانی باشند.
روش درمان
در مورد کیست‌های کوچک توصیه می‌شود، آن را زیر نظر گرفته و منتظر رفع آن بمانید. برخی پزشکان برای کوچک ‌شدن کیست‌ها قرص ضدبارداری تجویز می‌کنند.
در مورد کیست‌های خیلی بزرگ، ممکن است جراحی و خارج کردن کیست ضروری باشد.

۶. سندرم بقایای تخمدان
این مسئله تنها در زنانی که تخمدان­‌ها یا لوله‌­های فالوپ را به روش جراحی خارج کرده­‌اند، رخ می‌­دهد. گاهی ممکن است بافت‌­های تخمدان در ناحیه لگن باقی بمانند­­­؛ در این صورت این بافت‌­ها همچنان به ترشح هورمون ادامه می‌­دهند. این امر ممکن است باعث درد مزمن یا گذرا و تکرارشونده شود. خانم‌­هایی که دچار سندرم بقایای تخمدان هستند، ممکن است هنگام رابطهٔ جنسی، ادرار و دفع، احساس درد داشته باشند.
روش درمان
زنان مبتلا به این سندرم، ممکن است برای از بین رفتن کامل بقایای تخمدان به درمان دارویی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشند. در نتیجهٔ این درمان­‌ها، ترشح هورمون از بافت‌­های باقی‌مانده کاهش می­‌یابد.

۷. درد ارجاعی
ممکن است مشکلی در دیگر اعضا یا بخش‌­های بدن با دردی همراه باشد که به شما تلقین می‌­کند منشأ آن تخمدان‌­ها هستند. ازجمله این مشکلات، آپاندیسیت، حاملگی خارج از رحم، سنگ کلیه، یبوست یا بارداری زودهنگام هستند.
روش درمان
باید با مراجعه به پزشک، نخست مشخص شود، دلیل اصلی درد چیست. سپس درباره روش درمان تصمیم گرفته شود.
روش درمان می­‌تواند شامل جراحی، دارو یا مصرف مسکن باشد.

آیا درد تخمدان نیازمند مراجعه به پزشک است؟
خانم‌ها هر زمان که دچار درد غیرطبیعی در ناحیه لگن می­‌شوند، باید به پزشک یا مشاور سلامت مراجعه کنند. پزشک با انجام معاینه یا تجویز آزمایش‌های مختلف تلاش می‌کند تا دلیل درد را تشخیص دهد.
مشکلاتی که درد تخمدان به دنبال دارد، بسته به دلیل ایجاد درد متفاوت‌اند. برای مثال «میتل اشمرتز»، مشکلی حاد یا درازمدت به ­دنبال ندارد، اما پارگی آپاندیس درصورتی‌که سریع درمان نشود، ممکن است جان فرد را تهدید کند.
درمان نشدن پیچ­‌خوردگی تخمدان ممکن است به مرگ تخمدان، از بین رفتن توانایی باروری و حتی عفونت شدید یا مرگ منجر شود. معمولا درد ناشی از پیچ‌­خوردگی تخمدان چنان شدید است که فرد را وادار به مراجعه به مراکز فوریت پزشکی می‌­کند.
آندیومتریوز یا عفونت هم باید درمان شوند تا به مشکلات بلندمدت مزمن، ازجمله ناباروری منجر نشوند.
آپاندیسیت یا پارگی کیست تخمدان می­‌توانند باعث عفونت یا زخم در ناحیه لگن شوند و در صورت غفلت از درمان ممکن است تهدیدکننده باشد.
چنانچه درد ناگهانی و بسیار شدید است، دریافت فوری کمک پزشکی اهمیت دارد؛ به‌ویژه اگر با نشانه‌های زیر همراه باشد:
-حالت تهوع؛
-استفراغ؛
-تب؛
-خونریزی واژنی.
-درد خیلی شدید باید به‌سرعت بررسی شود؛ بنابراین مراجعه به اورژانس ضروری است.

چکیده
دلیل درد تخمدان ممکن است چندان جدی نباشد. به هر حال، حتی اگر درد شدید نیست، در این‌باره با پزشک مشورت کنید و از معاینه غفلت نکنید.
ممکن است درد به‌سادگی با مصرف مسکن، از بین برود یا نیازمند درمان جدی‌تری باشد. به هر حال بهتر است با مراجعه به پزشک اطمینان خاطر پیدا کنید.