دردهای شدید قاعدگی، طبیعی نیست؟

یکی از مشکلاتی که اغلب خانم‌ها با آن موجه‌اند، دردهای دورۀ قاعدگی است، اما آیا همۀ دردهای قاعدگی طبیعی‌اند یا ممکن است علامت یک بیماری جدی زنان باشند؟
دکتر عاطفه گرگین‌کرجی در پاسخ به این پرسش، با اشاره به باورهای نادرست در میان زنان جامعه دربارۀ قاعدگی گفت: متأسفانه این تصور به غلط در میان دختران و زنان کشورمان وجود دارد که درد شدید در دورۀ قاعدگی طبیعی است و همۀ خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند؛ مادران ما این باور نادرست را به ما منتقل کرده‌اند و ما هم آن را به فرزندان‌مان منتقل می‌کنیم. همین موضوع باعث می‌شود که تشخیص یک بیماری مهم زنان، یعنی اندومتریوز، سال‌ها به تعویق بیفتد.
این متخصص و جراح زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری و لاپاراسکوپی، در پاسخ به این پرسش که اندومتریوز چیست، توضیح داد: اندومتریوز یعنی رشد بافت آندومتر یا همان بافت دیوارۀ رحم در جاهای دیگر، یعنی بافتی که قاعدتاً مختص جدار رحم است، در جاهای دیگر، مثلاً لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها یا نقاط دیگر شکم و لگن و حتی در دیگر اعضای بدن، مانند ریه، رشد می‌کند. این بافت‌ها با شروع قاعدگی، همانند دیوارۀ رحم شروع به خونریزی می‌کنند و باعث دردهای شدید می‌شوند. اندومتریوز می‌تواند با آغاز بلوغ دختران بروز کند و بنابراین می‌تواند دختران نوجوان را هم درگیر کند.
عضو تیم تخصصی کلینیک اندومتریوز ابن‌سینا، در ادامه با اشاره به نامعلوم بودن علت بروز این بیماری افزود: هنوز مشخص نیست که علت شکل‌گیری اندومتریوز چیست، اما عوارض جدی آن، مثل ایجاد چسبندگی و ناباروری، به اثبات رسیده است و هرچه این بیماری دیرتر تشخیص داده شود، بیشتر گسترش پیدا می‌کند و نقاط بیشتری را درگیر می‌کند. اینجاست که اهمیت توجه به دردهای قاعدگی آشکار می‌شود.
این متخصص زنان و فلوشیپ لاپاراسکوپی با اشاره به علائم هشداردهندۀ اندومتریوز گفت: اندومتریوز می‌تواند بدون علامت باشد، اما مهم‌ترین علامت آن درد شدید در دوران قاعدگی است، منظور از درد شدید دردی است که باعث شود فرد نتواند به مدرسه، دانشگاه یا سر کار برود یا کارهای روزمره‌اش را انجام دهد. وقتی مثلاً دخترخانمی در یکی دو روز اول قاعدگی‌اش به دلیل درد شدید نمی‌تواند در مدرسه حاضر شود، نباید آن را عادی قلمداد کرد. زیرا بی‌توجهی به این علائم ممکن است باعث شود که بیماری‌اش دیر تشخیص داده شود و در آینده عوارض جدی، مانند ناباروری، به دنبال داشته باشد.
دکتر گرگین با یادآور شدن این نکته که درد شدید قاعدگی لزوماً به معنی وجود اندومتریوز نیست، توضیح داد: مطرح کردن این هشدار برای این است که والدین دختران نوجوان یا خانم‌های بزرگسال از کنار این علائم به‌ سادگی عبور نکنند و حتماً برای انجام بررسی‌های لازم به متخصصان این حوزه مراجعه کنند. آمارها نشان می‌دهند که دست‌ کم دو میلیون نفر در کشور مبتلا به این بیماری‌اند و احتمالاً تعداد مبتلایانی که بیماری‌شان تشخیص داده نشده است، بسیار بیشتر است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تنها علامت اندومتریوز، دردهای شدید قاعدگی است، گفت: درد حین نزدیکی، شدید بودن خونریزی قاعدگی، درد مزمن لگنی و ناباروری از دیگر علائم این بیماری‌اند، اما هیچ کدام علامت اختصاصی اندومتریوز نیستند و فقط می‌توانند شک وجود این بیماری را مطرح کنند.
این جراح و متخصص زنان و زایمان در ادامه به اشاره به روند تشخیص این بیماری در کلینیک اندومتریوز ابن‌سینا توضیح داد: کار ما با گرفتن یک شرح حال دقیق و مفصل از بیمار شروع می‌شود. این شرح حال، شامل اطلاعات کلی مربوط به سلامت، جزئیات مربوط به سیکل‌های قاعدگی بیمار و ... است. در مرحلۀ بعد سونوگرافی و آزمایش‌های هورمونی انجام می‌شود. اما در نهایت، تنها راه قطعی تشخیص و درمان اندومتریوز، لاپاراسکوپی است.
دکتر گرگین با اشاره به اینکه کلینیک اندومتریوز ابن‌سینا تنها کلینیک‌ فوق تخصصی اندومتریوز در کشور است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه اکنون جراحی‌های پیشرفتۀ لاپاراسکوپی برای برداشتن بافت‌های اندومتریوز با موفقیت در کلینیک ما انجام می‌شود و تعداد، کیفیت و دقت جراحی‌های انجام‌شده توسط متخصصان و جراحان کلینیک ابن‌سینا هم‌طراز بهترین مراکز جراحی جهان است. همچنین، چون در موارد پیشرفته، بیماری ممکن است اندام‌های داخلی، مانند روده و مجرای حالب را هم درگیر کرده باشد، جراحی‌ها به صورت تیمی و با همکاری متخصصان و جراحان داخلی، اورولوژی و دیگر تخصص‌های مرتبط انجام می‌شود.
این جراح و فلوشیپ زنان، ناباروری و لاپاراسکوپی در پایان بر نقش سیستم درمانی و رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی در این زمینه تأکید کرد و یادآور شد: برای تشخیص زودهنگام بیماری اندومتریوز هم لازم است آگاهی عمومی دربارۀ این بیماری و علائم آن ارتقا یابد.