عفونت لوزه در کودکان، علائم و راه های درمان

آیا کودک شما مبتلا به عفونت لوزه است؟ یا کسی را می‌شناسید که این بیماری را تجربه کرده است؟ اگر بله، پس شما می‌دانید که این وضعیت تا چه حد می‌تواند رنج‌آور باشد. با این حال، اگر از علل، علائم و درمان بیماری عفونت لوزه در کودکان اطلاع ندارید، با ما همراه شوید تا با بیماری تونسیلیت یا عفونت لوزه در کودکان آشنا شوید.

عفونت لوزه در کودکان چیست؟
در پشت گلو کودک شما، دو توده بافتی بیضی شکل وجود دارد. این توده‌ها از ورود هر نوع میکروب به بدن کودک جلوگیری می‌کند. این بافت‌ها لوزه نامیده می‌شوند و همچنین به تولید آنتی بادی‌ یا پادتن‌هایی که با عفونت مبارزه می‌کنند، کمک می‌دهد. لوزه‌ها نقش مهمی‌ در سیستم ایمنی بدن بازی می‌کنند؛ اما گاهی اوقات در مواجهه با بیماری‌های ویروسی و باکتریایی دچار عفونت می‌شوند. هنگامی‌که لوزه‌ها بر ویروس‌ها و باکتری‌ها غلبه می‌کنند، متورم و دردآور می‌شوند. این وضعیت التهابی به عنوان ورم لوزه یا عفونت لوزه شناخته می‌شود.
هنگامی‌که لوزه‌های کودکان به ویروس یا باکتری آلوده گردد، متورم و قرمز و با لایه‌ای سفید یا زرد پوشیده می‌شوند.

انواع عفونت لوزه
این عفونت بسیار شایع است و بسیاری از کودکان دچار ورم لوزه می‌شوند. دو نوع عفونت لوزه در کودکان وجود دارد:
۱. عفونت لوزه مزمن
عفونت لوزه مزمن زمانی رخ می‌دهد که کودک شما بیش از سه ماه دارای ورم لوزه یا گلودرد باشد.
۲. عفونت لوزه عودکننده
این نوع عفونت لوزه در کودکان زمانی رخ می‌دهد که چندین بار در سال به این معضل مبتلا می‌شوند.
عمدا تونسیلیت توسط عفونت‌های ویروسی و گاهی اوقات به وسیله عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود. درمان این بیماری دشوار است؛ زیرا برای درمان باید دقیقا علت بیماری تشخیص داده شود. از این رو، تشخیص سریع توسط یک متخصص مجرب بسیار حائز اهمیت است. در گذشته تورم لوزه تنها تحت عمل جراحی قرار می‌گرفت و توده‌های لوزه از بدن خارج می‌شد. اما امروزه، تنها زمانی جراحی پیشنهاد می‌شود که تونسیلیت به علت باکتری رخ دهد یا زمانی که تمام درمان‌های موجود بی ثمر واقع شود.

علل بروز عفونت لوزه در کودکان و نوجوانان
همانطور که قبلا ذکر شد، ویروس‌ها یا باکتری‌ها علت عمده تونسیلیت عفونی هستند. ویروس‌هایی که معمولا به عفونت لوزه در کودکان منجر می‌شوند، عبارتند از:
- اینتروویروس (Enteroviruses)
- ویروس آنفلوانزا (Influenza virus)
- آدنوویروس (Adenoviruses)
- ویروس‌های پاراآنفلوانزا (Parainfluenza viruses)
- ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes simplex virus)
- ویروس اپستین بار (Epstein-barr virus)
تونسیلیت می‌تواند توسط باکتری استرپتوکوک (streptococcus bacteria) نیز ایجاد شود، که معمولا به نام استریپ (strep) شناخته می‌شود.
عفونت لوزه در کودکان کاملا مسری است و به راحتی از یک کودک آلوده به سایر کودکان منتقل می‌شود. فرزند شما ممکن است با تنفس در هوای آلوده که بر اثر عطسه یا سرفه منتشر شده یا با استفاده مشترک از نوشیدنی یا غذا و نیز بر اثر لمس، بوسیدن یا در آغوش گرفتن کودک آلوده، بیمار شود.
این بیماری در اثر تماس با مخاط، دهان یا گلوی کودک آلوده به دیگر بچه‌ها منتقل می‌شود. اغلب عفونت لوزه به راحتی در میان کودکان در مدارس و اعضای خانواده گسترش می‌یابد.

چرا عفونت لوزه به راحتی منتقل می‌‌شود؟
از آنجایی که لوزه‌ها اولین خط دفاع بدن در برابر ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند، به راحتی آلوده یا ملتهب می‌شوند. با این حال، احتمال بروز ورم لوزه با افزایش سن کاهش می‌یابد و بعد از بلوغ تقریبا ناچیز است. بر این اساس به ندرت بزرگسالان دچار این بیماری می‌شوند.

علائم عفونت لوزه
بسیاری از کودکان در دوره پیش دبستانی تا اواسط نوجوانی در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. علائم و نشانه‌های عفونت لوزه در کودکان عبارتند از:
- آبریزش بینی
- تب بالا
- راش یا بثورات دهان و پوستی
- لوزه‌های قرمز و ملتهب
- درد یا دشواری هنگام بلعیدن
- سردردهای مکرر
- دل درد
- گرفتگی عضلات گردن
- گلو درد و گرفتگی صدا یا از دست دادن کامل صدا
- تب و لرز ناگهانی
- ترشحات زرد یا سفید گلو
- خر و پف
- درد گلو یا حساسیت به لمس گلو
- وجود زخم یا تاول در گلو
- گوش درد
- بی‌اشتهایی
عفونت لوزه در کودکان علاوه بر نشانه‌های فوق، ممکن است علائم دیگری را نیز به همراه داشته باشد. این علائم عبارتند از:
- شکم درد
- استفراغ
- احساس تهوع ناگهانی
- بی‌قراری زیاد
- امتناع ناگهانی از خوردن مواد غذایی

در چه مواردی باید سریعا به پزشک مراجعه شود؟
اگر فرزند شما برخی از علائم بالا را از خود نشان دهد، احتمال دارد که به بیماری تورم لوزه مبتلا شده باشد. چنانچه گلودرد کودک پس از ۴ روز از بین نرفت و یک یا چند مورد از علائم زیر بروز کرد، بلافاصله او را نزد متخصص اطفال ببرید.
- درجه حرارت ۳۸ درجه سلسیوس یا بیشتر
- مشکل در صحبت کردن
- احساس خستگی شدید
- مشکل در تنفس یا بلعیدن
- گرفتگی گردن
- عدم دفع ادرار در ۱۲ ساعت گذشته
- تورم در آرواره یا فک
- گرفتگی طولانی تنفس درهنگام خواب
این علائم نشان می‌دهد که عفونت لوزه بسیار شدید و وضعیت فرزند شما وخیم است. کودک در این موارد به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز دارد.

تشخیص عفونت لوزه در کودکان
بدن کودک شما در مواردی که ویروس باعث تورم لوزه‌ها می‌شود، با عفونت مبارزه می‌کند و معمولا نیازی به تشخیص و درمان ندارد.
پزشکان معمولا علائم و نشانه های ظاهری را برای تشخیص عفونت ویروسی لوزه بررسی می‌کنند. این بدان معنی است که پزشک از شما می‌پرسد که آیا کودک تب، گلودرد، سردرد، بدن درد و دیگر علائم عفونت را دارد؟
اما چنانچه عفونت لوزه ناشی از باکتری باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تشخیص بیماری تجویز کند. به یاد داشته باشید که درمان عفونت لوزه در کودکان به علت واقعی عفونت بستگی دارد. از این رو، تشخیص مناسب بسیار مهم است.
پزشکان می‌توانند عفونت باکتریایی لوزه را با انجام یک آزمایش استرپپ (strep test) یا کشت میکروب گلو (throat culture) تشخیص دهند.
برخی از آزمایشات تشخیصی که ممکن است پزشک درخواست کند تا از نوع عفونت باکتریایی یا ویروسی لوزه اطمینان حاصل کند، عبارتند از:
۱. آزمایش کشت میکروب گلو یا سواب گلو
از آزمایش کشت میکروب گلو یا سواب گلو (Throat Culture Or Throat Swab) برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی لوزه استفاده می‌شود. در این آزمایش، دکتر نمونه‌ای از ترشحات پشت گلو را می‌گیرد. سپس این نمونه روی بشقاب خاصی قرار می‌گیرد که باعث رشد باکتری‌ها می‌شود. سپس آزمایشات شیمیایی خاصی روی این نمونه انجام می‌گردد. اگر عفونت از نوع ویروسی باشد، باکتری‌ها رشد نمی‌کنند. این اتفاق نشان می‌دهد که لوزه کودک شما توسط باکتری استرپتوکوک آلوده نشده است.
۲. آزمایش شمارش کامل تعداد سلول‌های خون (CBC)
این آزمایش کمک می‌کند تا پزشک اطلاعات بیشتری در مورد تعداد و نوع سلول‌های خونی موجود در بدن کودک بیابد. این آزمایش عمدتا اطلاعاتی در مورد تعداد گلبول‌های سفید خون، پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز ارائه می‌دهد.
برای انجام این آزمایش، پزشک باید یک نمونه کوچک از خون بگیرد. این آزمایش می‌تواند به متخصص اطفال بگوید که آیا سطح سلول های خونی کودک شما طبیعی، زیاد یا بسیار کم است. همچنین می‌تواند مشخص کند که علت عفونت، بیماری‌های ویروسی است یا باکتریایی.
اگر کودک شما علائمی ‌مانند تهوع، بی حالی یا خستگی را تجربه کند، آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) می‌تواند به پزشک کمک کند که آیا این علائم تهدیدکننده است یا خیر. همچنین پزشک را قادر می‌سازد تا عفونت‌های دیگر مانند مونونوکلئوز (mononucleosis) و شرایطی مثل کم خونی را بررسی کند.

درمان عفونت لوزه در کودکان
۱. جراحی لوزه
اگر کودک شما بیش از هفت بار در سال مبتلا به عفونت لوزه می‌شود، احتمالا پزشک توصیه می‌کند که لوزه‌های او را خارج کنید. از لحاظ پزشکی، به جراحی لوزه‌ها، لوزه‌برداری یا تونسیلکتومی‌(tonsillectomy) می‌گویند.
پزشک تنها در صورتی لوزه برداری را تجویز می‌کند که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بی‌اثر باشد یا عوارضی مانند موارد زیر در کودک بروز نماید:
- مشکلات تنفسی
- وقفه تنفسی یا انسدادی در خواب
- مشکل بلع موادغذایی سفت مانند گوشت
- آبسه لوزه‌ها با آنتی‌بیوتیک درمان نشود
معمولاً جراحی لوزه‌ به صورت سرپایی انجام می‌شود؛ مگر اینکه کودک شرایط پزشکی خاصی داشته، بسیار کم سن باشد یا در هنگام جراحی عوارضی را از خود نشان دهد. عمدتا کودک بعد از گذشت یک روز از جراحی مرخص می‌شود. اما برای بهبودی کامل باید صبور بود و حداقل دو هفته صبر کرد.
۲. استامینوفن
این دارو به کاهش تب کمک می‌کند و درد را تسکین می‌بخشد. استامینوفن به راحتی و حتی بدون نسخه پژشک قابل تهیه است. با این حال، قبل از دادن استامینوفن به کودک خود، ابتدا با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا مقدار دقیق مصرف دارو را مشخص کند. مصرف بیش از حد استامینوفن باعث آسیب‌های کبدی می‌شود.
۳. آنتی بیوتیک
اگر پزشک تشخیص دهد که عفونت لوزه‌ها ناشی از باکتری است، وی آنتی‌بیوتیک را برای بیمار تجویز می‌کند. اگر باکتری استرپتوکوک عامل عفونت لوزه باشد، معمولا پزشکان دوره تزریق پنی‌سیلین را برای ۱۰ روز توصیه می‌نمایند. با این حال، برخی از کودکان به پنی‌سیلین حساسیت دارند. اگر کودک شما نیز به این آنتی‌بیوتیک ‌آلرژی دارد، نگران نباشید. آنتی‌بیوتیک‌های دیگری به غیر از پنی‌سیلین وجود دارند که پزشک می‌تواند تزریق یا مصرف آن‌ها را جایگزین پنی‌سیلین کند.
حتی اگر بعد از یک یا دو روز علائم بیماری برطرف شد، همچنان ضروری است که کودک شما دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را به طور کامل طی کند. چناچه دارو به درستی مصرف نشود، ممکن است عفونت بدتر گردد و به سایر بخش‌های بدن گسترش یابد. همچنین، اگر فرزند شما آنتی‌بیوتیک‌ها را به طور منظم مصرف نکند، در معرض خطر التهاب کلیه و تب روماتیسمی ‌قرار می‌گیرد. بنابراین باید مقدار مناسب آنتی‌بیوتیک در بازه زمانی صحیح توسط کودک مصرف شود.
۴. داروهای ضد التهابی غیر استروییدی
داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی (NSAID)، داروهای ضد درد بسیار عالی هستند و به کاهش تب، تورم و هر گونه درد دیگری که کودک شما به دلیل عفونت آن را تجربه می‌کند، کمک می‌نمایند.
شما به راحتی می‌توانید بدون نسخه برخی از انواع داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی، مانند ایبوپروفن را خریداری کنید. با این حال، قبل از دادن این نوع داروها به کودک خود، بهتر است با پزشک او مشورت کنید. برخی افراد پس از مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی دچار نارسایی کلیوی یا خونریزی معده می‌شوند. چنانچه فرزند شما از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کند یا کمتر از ۶ ماه سن دارد، نباید از این داروها استفاده کند؛ زیرا ممکن است زندگی او توسط عوارض داروها به خطر بیوفتد.

پیشگیری از عفونت لوزه در کودکان
به خاطر داشته باشید که عفونت لوزه به ویژه در کودکان و نوجوانان یک بیماری بسیار مسری است و می‌تواند به آسانی گسترش یابد. بهترین راه برای پیشگیری از از ابتلا به این بیماری، آگاهی بخشی به فرزندان خود درباره رعایت مسائل بهداشتی است.
برخی از مواردی که باید توسط کودکان برای پیشگیری از این بیماری به طور جدی رعایت شود، عبارتند از:
- عدم استفاده از وسایل شخصی کودکان مبتلا به عفونت لوزه مانند ظرف غذا، بطری آب، مسواک و غیره.
- خودداری از مصرف غذا همراه با کودکان آلوده به بیماری.
- اگر وسایل فرزند شما درتماس با کودک آلوده قرار گرفت، سریعا آن‌ها را تعویض کنید.
- از فرزند خود بخواهید که محض ورود به خانه با صابون دست و صورت خود را بشوید.
- همواره به کودک خود مواد ضدعفونی‌کننده دهید تا خارج از خانه نیز هنگام صرف غذا دست‌های خود را بشوید.
- به فرزند خود بیاموزید که هنگام عطسه یا سرفه از دستمال استفاده کند تا در صورت ابتلا به بیماری ناقل آن نباشد.

فاکتورهای موثر در خطر ابتلا به بیماری
برخی از فاکتورهای مخاطره‌آمیز در مورد لوزه‌ها عبارتند از:
۱.سن
معمولا تونسیلیت کودکان را بیش از بزرگسالان تحت تأثیر قرار می‌دهد و اغلب کودکان بزرگتر از دو سال در خطر ابتلا به آن قرار دارند و کودکان کوچکتر به ندرت به آن دچار می‌شوند. همچنین مطالعات نشان می‌دهد که عفونت ویروسی لوزه در کودکان ۲ تا ۵ ساله نمایان می‌شود، در حالی که عفونت‌های ناشی از باکتری عمدتا کودکان ۵ تا ۱۵ ساله را درگیر می‌کند.
۲. مواجهه دائمی‌با میکروب ها
کودکانی که که به مدرسه می‌روند، تمایل زیادی به همکلاسی و دوستان خود دارند. به همین دلیل همیشه در معرض خطر ابتلا به باکتری و ویروس‌های عفونت لوزه قرار دارند.

عوارض بیماری عفونت لوزه
عارضه‌های زیر ممکن است بر اثر التهاب یا عفونت لوزه‌ها ایجاد شوند:
- سلولیت لوزه: در این عارضه عفونت به بافت‌های اطراف لوزه نیز سرایت می‌یابد.
- مشکلات تنفسی
- آپنه انسدادی یا وقفه تنفسی در خواب
- آبسه پریتونسلیال (Peritonsillar abscess) :در این عارضه عفونت پشت لوزه‌ها تجمع می‌کند.
اگر فرزند شما بر اثر ابتلا به باکتری‌های خانواده استرپتوکوک دچار عفونت لوزه شود، مصرف آنتی بیوتیک بر بیماری بی‌اثر می‌شود و ممکن است عوارض نادری مانند موارد زیر در کودک شما نمایان گردد:
- یک بیماری التهابی مانند تب روماتیسمی ‌که بر بافت، مفاصل و قلب تاثیر می‌گذارد.
- گلومرولونفریت لوزه‌ای (Poststreptococcal glomerulonephritis) که یک بیماری التهابی است و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.این عارضه منجر به از دست دادن مایعات بدن می‌شود.

درمان های خانگی برای عفونت لوزه در کودکان
اگر کودک شما مبتلا به ورم لوزه است، نگران نباشید! داروهای خانگی بسیاری در دسترس شما وجود دارد. که به راحتی در آشپزخانه قابل تهیه است. البته قبل از استفاده از هرگونه داروی خانگی، با متخصص اطفال مشورت کنید.
برخی از داروهای خانگی موثر برای التهاب لوزه در کودکان عبارتند از:
۱. عصاره لیمو و برگ ریحان
ریحان خاصیت ضد التهابی و ضد ویروسی بسیار خوبی دارد. عصاره این گیاه نه تنها کمک می‌کند تا تونسیلیت را سریع‌تر درمان کنید؛ بلکه در کاهش تورم لوزه نیز موثر است و به عنوان تسکین دهنده درد، شگفت انگیز عمل می‌کند.
چند لیوان برگ ریحان را با یک فنجان آب به مدت ۱۰ دقیقه روی حرارت قرار دهید. سپس برگ‌ها را فشار دهید و عصاره آن‌ها را با کمی‌آب لیموی تازه و در صورت تمایل با مقداری عسل ترکیب کنید. این نوشیدنی را دو تا سه بار در روز به کودک خود بدهید.
۲. غرغره کردن آب نمک
غرغره با آب نمک گرم بهترین راه برای تسکین گلو است. آب نمک علاوه بر کاهش درد به کشتن باکتری یا ویروس‌های موجود در لوزه نیز کمک می‌کند. این در مان خانگی باعث کاهش التهاب و درد لوزه و در نتیجه نرمی ‌گلو می‌شود.
یک قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید. اجازه دهید فرزند شما آن را غرغره کند. مطمئن شوید که فرزند شما آب نمک را در دهان خود کنترل نمی‌کند و این مابع تا گلو پیش می‌رود.
۳. دارچین
دارچین دارای خواص ضد میکروبی قوی است که برای بهبود عفونت لوزه در کودکان بسیار مفید است. این داروی خانگی مانع از رشد باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم های مضر در لوزه‌ها می‌شود، همچنین التهاب را کاهش و درد را تسکین می‌دهد.
یک قاشق چایخوری دارچین تازه را به دو قاشق چای خوری عسل اضافه کنید و آن را با یک لیوان آب گرم مخلوط نمایید. کودک خود را تشویق کنید تا این شربت را بنوشید. تقریبا بلافاصله گلوی کودک شما بعد از مصرف این داروی خانگی تسکین می‌یابد.
۴. زردچوبه
از زمان بسیار قدیم در فرهنگ‌های شرقی از زردچوبه استفاده‌های آشپزی و دارویی می‌شده است. زردچوبه دارای خواص ضد عفونی و ضد التهابی است که برای مبارزه با عفونت لوزه بسیار مناسب است.
یک قاشق چایخوری پودر زردچوبه را با یک لیوان آب گرم یا آب نمک مخلوط کنید. اجازه دهید فرزند شما روزی چند بار برای تسکین درد لحظه ای گلو آن را غرغره کند.
همچنین می‌توانید یک قاشق چایخوری زردچوبه و یک قاشق چای خوری فلفل را به یک لیوان شیر گرم اضافه کنید و به فرزند خود بنوشانید. شیر باعث می‌شود که کودک شما انرژی بیشتری داشته باشد و زردچوبه نیز به رفع عفونت و درد گلو کمک می‌کند. بهتر است این نوشیدنی را تهیه کنید و قبل از خواب به فرزند خود بدهید.
۵. آب لیمو
آب لیمو خواص ضد التهابی، ضد باکتری و ضد ویروسی دارد که برای مبارزه با عفونت لوزه در کودکان عالی است. همچنین لیمو سرشار از ویتامین C است که برای تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است. یک سیستم ایمنی سالم می‌تواند به راحتی با میکروب‌ها و عفونت‌ها مبارزه کند.
یک لیموی کوچک، یک قاشق چایخوری عسل و مقداری نمک را بردارید. هر سه را در لیوان آب گرم مخلوط کنید. اجازه دهید کودک شما این نوشیدنی گرم را چند بار در روز بنوشد تا زمانی که علائم عفونت لوزه ناپدید شود.
شما همچنین می‌توانید یک تکه لیمو را برای خوردن به کودک خود بدهید و کمی‌نمک و فلفل بر روی آن بپاشید. این کار کمک خواهد کند تا خلط‌های مخاطی گلو کاهش به مرور کاهش یابد.
۶. دانه شنبلیله
از قدیم دانه‌های شنبلیه به خاطر خواص ضد باکتری خود مشهور بودند. این دانه‌ها برای مبارزه با عفونت لوزه مناسب هستند.
اگر می‌خواهید گلو درد کودک خود را تسکین دهید و تورم آن را کم کنید، از دانه‌های شنبلیله کمک بگیرید. چند دانه شنبلیله را به آب جوش اضافه کنید. آب آن را صاف کرده و اجازه دهید فرزندتان آن را غرغره کند. مطمئن شوید که او مایع را نمی‌بلعد.
۷. انجیر
انجیر به دلیل لعاب لزج و ژله‌ خود برای تسکین گلو و به طور موثر درمان تورم لوزه‌ها مناسب است.
سه تا چهار انجیر را بجوشانید. سپس انجیر آب پز شده را به صورت خمیر له کنید. خمیر را با کمی‌عسل شیرین نمایید و ۳ الی ۴ مرتبه در روز به فرزند خود بدهید.
شما همچنین می‌توانید خمیر غیر شیرین انجیر را در گلو بچه خود قرار دهید و از او بخواهید که برای ۵ تا ۱۰ دقیقه آن را در گلوی خود نگه دارد و سپس دهان خود را بشوید.
۸. نعناع
نعناع دارای خواص ضد باکتری است و می‌تواند با مانع رشد باکتری‌ها شود. منتول موجود در برگ نعناع غشاهای مخاط گلو را آرام می‌کند.
برگ نعنا را در آب جوش بریزید تا کمی‌ دم بکشد. سپس آب آن را صاف کنید و با عسل مخلوط نمایید. این چای را به صورت گرم چندین بار در روز به فرزند خود بنوشانید.

سخن پایانی
تونسیلیت یک عفونت معمولی در دوران کودکی است که معمولا بدون عوارض طی می‌شود. این حال، اگر فرزند شما از عفونت لوزه مکرر رنج می‌برد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید حتی پوسیدگی یا خرابی دندان‌ها نیز می‌توانند لوزه‌های کودک شما را آلوده کنند. بنابراین به طور منظم فرزند خود را تحت معاینات دندان پزشکی قرار دهید و دندان‌های خراب او را ترمیم کنید.