زایمان سزارین زنان، مزایا و معایب آن

سزارین یک جراحی نسبتاً بزرگ است که در آن پوست شکم، عضلات زیر آن و دیواره رحم شکافته می شود. به طور کلی ۹۰ درصد زایمان ها در سطح جهان به شیوه طبیعی و ۱۰ درصد به شکل سزارین است. (در کشور ما حدود ۳۵-۴۰ درصد از زایمان ها به صورت سزارین انجام می شوند). متأسفانه برخی از خانم ها تصور می کنند در زایمان سزارین به نوزادشان فشار کمتری وارد می آید و او سالمتر خواهد بود؛ در حالی که حالت مکشی، زایمان طبیعی باعث پاک شدن ریه نوزاد شده و به این ترتیب نوزادانی که از طریق زایمان طبیعی به دنیا می آیند، کمتر دچار مشکلات تنفسی می شوند. بر اساس برخی پژوهش ها، نوزادانی که با روش طبیعی به دنیا می آیند، باهوش ترند و همه این دلایل باعث شده است زنان در کشورهای صنعتی و پیشرفته تمایل بیشتری به زایمان طبیعی داشته باشند؛ مگر آنکه وضعیت خاصی وجود داشته باشد؛ مثل

1- بزرگ بودن سر جنین نسبت به لگن مادر
این مورد به هنگام دردهای زایمانی مشخص می گردد؛ به این شکل که با وجود انقباضات متوالی پیشرفت زایمان خوب نیست و در معاینه داخلی تنگی زیاد دریچه رحم و کوچکی لگن مادر و البته بزرگ بودن مشخص سر جنین تشخیص داده می شود.

2- قرار گرفتن جنین به طور غیرعادی
در وضعیت طبیعی سر جنین در رحم مادر به سمت پایین است و اگر جنین به صورت عرضی قرار گرفته باشد یا پاهای جنین پایین باشد، امکان زایمان طبیعی وجود ندارد.

3- ایجاد مشکل در جفت جنین و بند ناف
اگر جفت جنین به طور زودرس از جنین جدا شود و یا جفت در قسمت فوقانی رحم قرار گیرد، باید زایمان به طور سزارین انجام شود.
گاهی اوقات ممکن است بند ناف به داخل مجرای زایمانی سر بخورد و جریان خون و اکسیژن به جنین نرسد. در این وضعیت نیز باید به طور اورژانسی عمل سزارین انجام شود.

۴- جنین نارس و دیررس
جنین های نارس احتمالاً تحمل فشار زایمان طبیعی را ندارند و جنین های دیررس به علت درشتی و اشکال در خون رسانی در زایمان طبیعی دچار مشکل می شوند؛ بنابراین در این موارد نیز زایمان به صورت سزارین صورت می گیرد.

5- RH خون
جنین هایی که مشکلات خونی دارند، بهتر است با روش سزارین متولد شوند؛ زیرا تحمل فشار زایمان طبیعی را ندارند.

6- چند قلویی
بعضی اوقات زایمان طبیعی دوقلوها به صورت سالم صورت می گیرد؛ اما در بیشتر مواقع سزارین بهترین راه برای حاملگی های بیش از یک جنین است.

7- مشکلات دیگر
عفونت های مختلف در ناحیه تناسلی، فشار خون بالا، بیماری قند، ایدز و سابقه مرگ نوزاد، سابقه نازایی و زایمان در سنین بالا؛ به خصوص شکم اول، جزء مواردی هستند که زایمان سزارین توصیه می شود.

عوارض
از آنجا که عمل سزارین یک عمل جراحی است، می تواند برای مادر عوارضی داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
1- افزایش احتمال عفونت رحم
۲- افزایش میزان خونریزی
3- خطرات ناشی از بیهوشی
۴- احتمال عفونت محل بخیه ها
5- احتمال ایجاد یبوست به دلیل استفاده از داروهای بیهوشی
۶- طولانی تر بودن مدت استراحت و بستری شدن در بیمارستان
7- دردهای لگنی و چسبندگی بیشتر
۸- بروز لخته های خون در پاها یا لگن بعد از جراحی
9- احساس خستگی و خواب آلودگی مادر به علت مصرف داروهای بیهوشی
۱۰- افزایش احتمال افسردگی، احساس شکست، ناامیدی و دلسردی مادر پس از زایمان
11- عوارض و مضرات احتمالی داروهای بیهوشی روی جنین
۱۲- افزایش احتمال ایجاد مشکلات تنفسی در نوزاد
13- افزایش میزان مرگ و میر شیرخواران نسبت به نوزادانی که با زایمان طبیعی متولد شده اند
۱۴- افزایش احتمال یرقان در نوزاد
15- افزایش احتمال سکته مادر.
بر اساس پژوهش ها، زنانی که به روش سزارین زایمان کرده اند، حدود ۵۰ درصد بیشتر از زنانی که به روش طبیعی زایمان می کنند، در معرض سکته هستند. البته احتمال بروز سکته بعد از زایمان در زنان در آنها کمی افزایش می یابد. چنین مطالعاتی می تواند هشداری باشد برای زنان بارداری که نگران عوارض احتمالی زایمان طبیعی هستند و از آن می هراسند و گمان می کنند که تحمل درد را ندارند. زایمان سزارین باید از روی ضرورت انجام گیرد. همین قدر که مادران بدانند در زایمان سزارین احتمال مشکلات تنفسی در نوزاد چهار برابر بیشتر است، شاید به هنگام انتخاب نوع زایمان، عاقلانه تر تصمیم بگیرند. دردهای زایمانی، باعث ترشح بیشتر هورمون کورتیزول می شود و هورمون کورتیزول همان هورمونی است که نوزاد برای بالغ شدن ریه هایش نیاز دارد. مادری که بدون درد زایمان به اتاق عمل می رود و نوزادش را با برشی در شکم به دنیا می آورد، فرصت بلوغ ریه های فرزندش را از او می گیرد. شاید بتوان گفت دغدغه بیشتر زنان باردار این است که کدام روش زایمان (طبیعی یا سزارین) را برای خود انتخاب کنند و کدام یک عوارض کمتری دارد. به طور کلی زایمان طبیعی یک فرایند طبیعی است که نسبت به زایمان سزارین مزایای بیشتری دارد. این مزایا عبارتند از:
1- خطرات زایمان و عوارض بیهوشی در این زایمان وجود ندارد.
۲- درصد ابتلا به عفونت در مادر بسیار کمتر است.
3- طول دوره بستری شدن و استراحت بسیار کمتر است و مادر می تواند به زودی در کنار خانواده از فرزندش مراقبت کند.
۴- حجم خونی که مادر از دست می دهد، بسیار کمتر از زایمان سزارین است.
5- مادرانی که زایمان طبیعی می کنند، خیلی زودتر به تناسب اندام می رسند.

چند توصیه به زنان باردار
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زایمان به افراد مجرب مراجعه کنید.
در سه ماهه آخر بارداری کاملا تحت نظر پزشک باشید.
به پزشک خود اعتماد کنید و بگذارید او در تصمیم گیری به شما کمک کند.
راه اصولی برای کاهش درد در زایمان طبیعی، ورزش مناسب دوران بارداری است که معمولاً مادران کمتر به آن توجه می کنند.
به جای آنکه اولین راه، یعنی زایمان سزارین را انتخاب کنید، بهتر است با انجام ورزش های مناسب این دوران، خود را برای زایمان طبیعی آماده کنید. صحیح راه رفتن و درست نشستن همگی به هنگام زایمان روی شما تأثیر می گذارند.
ترویج زایمان طبیعی هیچگاه با زور و تحمیل امکان پذیر نخواهد بود؛ بنابراین با بالابردن سطح آگاهی خانواده ها این امکان میسر می شود.
در حال حاضر به دلایل متعددی در کشورمان آمار زایمان سزارین رو به افزایش است. در همین زمینه خانم ها با رعایت برخی نکات تغذیه ای و ورزشی می توانند از عوارض عمل های جراحی سزارین بکاهند. تغذیه مناسب برای تسریع روند بهبودی زخم ها و تأمین انرژی کافی در بدن لازم است و عادات خوب تغذیه ای دوران بارداری پس از عمل سزارین هم باید ادامه داشته باشد. مصرف غذاهای سرشار از پروتئین، ویتامین C و آهن ضروری است. پروتئین باعث افزایش روند بهبودی زخم ها و رشد بهتر بافت های جدید می شود. غذاهای سرشار از پروتئین شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و مغزها می باشند. ویتامین c مانند انواع مرکبات نقش مؤثری در بهبودی زخم و جلوگیری از عفونت ها دارد. آهن هم موجب تقویت سیستم ایمنی و جبران کم خونی می شود. از منابع خوب آهن جگر، گوشت قرمز و غلات غنی شده می باشند. یکی از مشکلات رایج در این دوران یبوست است. یبوست باعث دردهای شکمی، نفخ و کشیده شدن بخیه می شود. برای جلوگیری از این امر و درمان آن باید آب فراوانی نوشید. نوشیدن آب به جلوگیری از دهیدراسیون و بی آبی بدن و یبوست کمک می کند. مقدار توصیه شده مایعات روزانه ۸-۱۲ لیوان و شامل آب و آب میوه های بدون شکر می باشد. همچنین مصرف میوه های تازه و در صورت عدم تحمل، میوه های پخته شده می تواند در رفع یبوست موثر باشند و گنجاندن سبزیجات خام و آب پز شده در رژیم غذایی و انواع غلات سبوسدار ضروری است. در روزهای اول پس از جراحی سوپ گوشت و غذاهای زود هضم مانند پنیر کم چرب و ماست کم چرب و غذاهای پر پروتئین مانند جگر کباب شده و ماهی کباب شده بسیار مفید است. مصرف فرآورده های پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک در این دوران مفید بوده و توصیه می شود. در هفته اول پس از جراحی از مصرف غذاهای چرب و سرخ شده باید خودداری کنید حتی مصرف زرده تخم مرغ و شیر هم در هفته اول باید محدود شود زیرا این مواد غذایی نفخ آور هستند. غذاهای تخمیری هم موجب بروز نفخ می شوند برخی از غذاهای خام و سرد مانند کلم و هندوانه هم تا ۴۰ روز بعد از عمل جراحی نباید مصرف شوند. از مصرف حبوبات و نوشیدنی های گازدار در هفته های اول به شدت خودداری کنید. به جای سه وعده غذای حجیم در روز سعی کنید تعداد وعده ها بیشتر و حجم غذا کمتر شود تا از اتساع شکمی و کشیده شدن زخم ها جلوگیری شود. مصرف مکمل های آهن، روی، کلسیم و ویتامین E جهت جبران کمبودهای بدن الزامی است و باید طبق دستور پزشک استفاده شوند.