عوامل خطر در بارداری، چیست؟

وجود بیماریهای زمینه‌ای مادر یا بیماریهای غیرمنتظره مادر یا جنین میتواند بارداری را بغرنج و همراه با عوارض ناخواسته کند. بارداری پرخطر زمانی اتفاق می‌افتد که احتمال به وجود آمدن یک نتیجه نامطلوب در حضور یک عامل خطر بیشتر از جمعیت عمومی زنان باردار باشد.

بارداری پرخطر چقدر شیوع دارد؟
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، عوارض مربوط به دوران بارداری و زایمان علت اصلی مرگ و میرهای زنان را تشکیل می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، روزانه حدود ۱۱۱ نفر از زنان در اثر علل قابل پیشگیری مرتبط با بارداری می‌میرند و ۱۱ درصد تمام مرگ‌های زنان در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. شیوع بارداری پرخطر در کل جهان تا ۱۱ درصد گزارش شده است، همچنین ۱۱ درصد از مرگ و میرهای پری ناتال در بین حاملگی‌های پرخطر است. شیوع بارداریهای پرخطر در مناطق مختلف ایران نیز متفاوت است.

عوامل خطر در بارداری پرخطر کدام است؟
عوامل خطر متعددی بارداری را در زمان‌های مختلف تهدید می‌کند. طبقه بندی بارداری‌های پرخطر به صورت گروه‌های عمده شامل: بیمارهای زمینه‌ای مادر، عوامل اقتصادی اجتماعی، سابقه وجود عوامل خطر در بارداریهای قبلی و عوامل خطر مربوط به بارداری فعلی که در طول دوران بارداری ممکن است اتفاق بیفتند، است.
عوامل خطر مهم بارداری از لحاظ اصول مراقبت‌ها و تنظیم خانواده شامل موارد زیر است
بارداری های زیر ۱۸ و بالای ۳۵ سال
فاصله کمتر از 3 سال بین بارداری‌ها
بارداریهای پنجم و بالاتر
این موارد از علل مهم مرگ و میر مادران است. بارداری زیر 18 سال با افزایش احتمال پره اکلامپسی، آنمی، زایمان زودرس، زایمان سخت، نوزاد کم وزن و بارداری بالای 35 سال با افزایش احتمال پره اکلامپسی، آنمی، زایمان سخت، دیابت، ماکروزومی، جفت سرراهی و آنومالی جنینی میتواند همراه باشد. گراوید پنجم و بالاتر باعث افزایش احتمال چسبندگی جفت، جفت سرراهی، آتونی، زایمان سخت و ماکروزومی میشود. فاصله کمتر از 3 سال بین بارداری‌ها می تواند با افزایش احتمال زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، خالی شدن ذخایر غذایی و آنمی مادر همراه باشد.

اگر بارداری پرخطر دارید
شناخت حاملگی‌های پرخطر نه فقط به این دلیل که تشخیص آن اولین قدم در جهت پیشگیری است، بلکه پزشک میتواند خطر و مشکل بالقوه را به درستی ارزیابی و با اقدامات درمانی مناسب، خطر حاصل برای مادر و جنین یا نوزاد را کاهش دهد.
اگر در دستۀ حاملگی‌های پرخطر قرار دارید، علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، خود شما نیز باید برای پیشگیری از هر مشکلی، اقدامات پیشگیرانه و مراقبتی را رعایت کنید. شما می‌توانید به خود و نوزادتان کمک کنید تا در حد امکان سلامت باشید. در زیر برخی از اقداماتی که می‌تواند در حفظ سلامت شما و جنین مؤثر باشد آمده است:
تمام ملاقات‌ها را با پزشک انجام دهید، هیچ آزمایشی را از دست ندهید تا منجر به بروز مشکل جدیدی نشود.
رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، شیر و لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات داشته باشید. دربارۀ هر تغییر مورد نیاز در رژیم غذایی خود با پزشکتان صحبت کنید.
تمام داروهایی که پزشک تجویز می‌کند از جمله آهن یا ویتامین‌ها را مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ ویتامین یا دارویی، به ویژه داروهای بدون نسخه را مصرف نکنید.
مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید.
توصیه‌های پزشک در مورد انجام فعالیت را رعایت کنید. پزشک شما درصورتی‌که امکان کار کردن و انجام تمرین‌های ورزشی وجود داشته باشد، به شما اطلاع می‌دهد و شما را راهنمایی خواهد کرد.
از افراد مبتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های دیگر دور بمانید.

نشانه های خطرناک را بشناسید
هر زن بارداری باید بدون ایجاد اضطراب و نگرانی غیرطبیعی برای خود و اطرافیان، علائمی را تحت نظر قرار بدهد که ممکن است برای بارداری خطرناک باشد. وقتی حاملگی پرخطر دارید، توجه به علائم خطرناک در بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد. لازم است شما و همسرتان با این علائم خطرناک بیشتر آشنا شوید و به آن توجه کنید. برخی از علائمی که در صورت بروز، نیاز به مراجعۀ سریع به اورژانس و پزشک است:
تورم ناگهانی صورت، دست یا پا
مشکل بینایی مانند تیرگی یا تار شدن دید و سردرد شدید
هر نوع خونریزی واژینال
درد شکم یا دل‌پیچه
وجود تب
انقباضات منظم با درد یا بدون درد به مدت یک ساعت
خروج ناگهانی مایع از واژن
درد پایین کمر یا فشار لگنی مداوم
از دست دادن هوشیاری
تغییر در میزان حرکت‌های جنین