رقابت بین کودکان، سالم است یا نه؟

بچه ها خیلی با هم رقابت می کنند و در دوران دبستان این رقابت شدیدتر است. بچه ها معمولاً در محیط خانه، مدرسه و کلاسشان با یکدیگر رقابت می کنند.
اگر رقابت میان بچه ها سالم و درست باشد، خیلی خوب است. بچه ها می توانند با رقابت سالم بهتر درس بخوانند و موفق تر باشند. بعضی از بچه ها نسبت به بچه های دیگر روحیۀ رقابت طلبی بیشتری دارند.
مثلاً بچه های کوچکتر سعی می کنند به خواهر یا برادر بزرگترشان برسند و با آنها رقابت می کنند. آنها در کارهای مختلف از کارهای مدرسه گرفته تا هنرهای دستی و بازی و کارهای خانه با یکدیگر رقابت می کنند.
بچه های کوچکتر بیشتر از خواهر یا برادرشان تلاش می کنند و در بیشتر مواقع به خاطر سن و سالشان با شکست رو به رو می شوند.
در مدرسه معمولاً بچه ها را تشویق می کنند که با یکدیگر رقابت کنند. معلمان به بچه ها نمره می دهند و آنها را رتبه بندی می کنند. معلم به کودکی که درس، خط و نقاشی اش بهتر است جایزه می دهد.
فقط بهترین تکلیف یا نقاشی کودک به تابلو چسبانده می شود. در کلاس ورزش هم معلم به بهترین شاگرد اشاره می کند تا همه مثل او کار کنند و از او الگو بگیرند.
علاوه بر این بچه ها به خاطر والدین شان با هم رقابت می کنند. بعضی از والدین به توانایی ها و استعدادهای فرزندشان توجه نمی کنند و مدام به او می گویند: تو می توانی این کار رو انجام بدی، تو از دوستات بهتری.
شاید آنها خودشان نیز در دوران کودکی شان تحت فشار بوده اند و به زور با دیگران رقابت کرده اند که اکنون نیز با فرزندشان همین گونه رفتار می کنند. گاهی نیز آنها خودشان به خاطر کمبودهایی که در زندگی شان دارند، به فرزندشان فشار می آورند تا او کمبودهای آنها را برطرف کند.
پدر یا مادر احساس می کنند فرزندشان تنبل است به همین دلیل به او فشار می آورد تا با دوستش رقابت کند. آنها با این کارشان امیدوارند فرزندشان به موفقیت های بیشتری برسد.
مادر به کودکش می گوید که اگر او بیشتر تلاش کرده بود، حتماً برنده می شد و یا اینکه می توانست بالاترین نمرۀ کلاسش را بگیرد.
وقتی مادر بیش از حد به فرزندش فشار می آورد تا از دیگران یک سر و گردن بالاتر باشد و کودک نمی تواند برندۀ میدان شود، احساس حقارت می کند. مادر این کار خودش را توجیه می کند و می گوید اگر فرزندش اکنون یاد نگیرد با دیگران رقابت کند هرگز نمی تواند در این دنیا از پس خودش برآید.
شاید کودک علاقه ای به رقابت کردن با دیگران نداشته باشد و به خاطر اجبار والدینش این کار را کند. چنین کودکی به خاطر عدم علاقه اش یا شکست می خورد و یا بی هدف به حرکتش ادامه می دهد. بعضی از بچه ها از دست دیگران عصبانی یا مایوس می شوند. آنها خوب می دانند که شکستشان باعث ناامیدی پدر و مادرشان می شود.
رقابت سالم خوب است و باعث می شود کودک به خودش و توانایی هایش اعتماد داشته باشد. کودکی که اعتماد به نفس بالایی دارد اگر بازنده شود احساس بدی پیدا می کند و اگر برنده شود به خودش افتخار می کند.
ولی کودکی که اعتماد به نفس بالایی ندارد فقط وقتی احتمال می دهد که برنده شود، تلاش می کند و بسته به عملکرد خودش اعتماد به نفسش کم یا زیاد می شود.
بعضی از بچه ها شدیداً با دیگران رقابت می کنند. آنها همیشه دلشان می خواهد از دیگران بهتر باشند و در هر کاری برنده شوند. شاید آنها افراد موفقی باشند ولی نگرش آنها نادرست است.
بسیاری از والدین این بچه ها به خاطر روحیۀ رقابت جویی آنها می ترسند. آنها می دانند که وقتی کودک شان زیاد به برنده شدن فکر می کند، نمی تواند از کاری که انجام می دهد لذت ببرد.
اگر فرزند شما نیز روحیۀ رقابت جویی زیادی دارد به نکات زیر توجه کنید. با او حرف بزنید و سعی کنید او مسائل را از چشم رقیب خودش ببیند. به او بگویید که گاهی مجبور است بازنده شود و به رقیبش تبریک بگوید.
شما می توانید برای او الگوی خوبی باشید و او از رفتارهای شما درس بگیرد. به کودک بگویید که بازنده یا برنده شدن مهم نیست؛ مهم این است که او نهایت سعی خودش را در انجام کاری بکند.
اگر نمی توانید روحیۀ رقابت جویی فرزندتان را کمتر کنید، بیشتر به کارهای او نظارت کنید. ایا در خانه به او کم توجهی نمی کنید؟ ایا خواهر یا برادر او در انجام کارهایشان از او سبقت نمی گیرند؟ آیا آنها با خواهر و برادر کوچک ترشان همکاری می کنند؟
سعی کنید زیاد به فرزندتان فشار نیاورید و از او بخواهید که زیاد رقابت نکند. شاید او هنوز روحیۀ رقابت جویی شدیدی داشته باشد ولی به او یادآوری کنید که باید از انجام کارهایش لذت ببرد و نباید فقط به فکر برنده شدن باشد.