سه ماهه اول بارداری، چه علائمی دارد؟

دوران بارداری می تواند تجربه ای بسیار شیرین برای هر خانم باشد اما باید خودتان را برای طیف گسترده ای از احساسات در دوران بارداری آماده کنید. به خودتان یادآوری کنید که تغییرات احساسات در این دوران امری طبیعی است. روحیه شما ممکن است از خوشحالی و هیجان به احساس غرور و اضطراب تبدیل شود. در طول این سه ماه و یا در هر مرحله از بارداری، در خصوص احساسات خود با افراد مورد علاقه خود و پزشک معالج صحبت کنید.

تغییرات جنین در سه ماهه اول بارداری
در طی سه ماهه اول جنین از یک سلول بارور به نام زیگوت، به نطفه ای که در دیواره رحم کاشته می شود، تغییر می کند و سلول ها شروع به تقسیم شدن می کنند تا اندام ها و سیستم های مختلف بدن را تشکیل دهند. با پیشرفت بارداری اندام ها شکل می گیرند و نوزاد شروع به حرکت می کند. مهم ترین قسمت هایی که در سه ماهه اول بارداری رشد می کنند و قابل مشاهده هستند عبارتند از:

۱- استخوان های نوزاد:
در هفته 6 بارداری، رشد دست، پا و بازو شروع می شود و در حدود هفته 10 بارداری انگشتان دست و پا شروع به تشکیل شدن می کنند.

2- مو و ناخن:
پوست بین هفته ۵ و ۸ شروع به تشکیل شدن می کند و فولیکول های مو و ناخن در هفته ۱۱ بارداری تشکیل می شوند.

۳- سیستم گوارش:
در هفته 8 بارداری روده های جنین شروع به تشکیل شدن می کنند و دو مجموعه کلیه نیز در این زمان تشکیل شده است.

4- حس لامسه:
گیرنده های لمسی بر روی صورت (اغلب لب ها و بینی) نوزاد در هفته هشتم تشکیل می شود. در هفته ۱۲ بارداری، گیرنده های لمسی بر روی اندام تناسلی، کف دست ها و پای جنین نیز تشکیل می شود.

۵- بینایی:
اعصاب نوری (که اطلاعات را از چشم به مغز و پشت منتقل می کنند) و لنزها در هفته 4 بارداری شروع به تشکیل شدن می کنند. شبکیه نیز در حدود هفته 8 بارداری تشکیل می شود.

6- قلب:
در هفته پنجم بارداری، لوله ای که قلب جنین را تشکیل می دهد، خود به خود شروع به ضربان می کند. در هفته ۹ یا ۱۰ این ضربان قوی تر و مرتب تر می شود و قادر خواهید بود از طریق سونوگرافی آن را بشنوید! برای تشکیل شدن قلب جنین رژیم غذایی سالم داشته باشید.

۷- مغز:
در هفته هشتم بارداری، مغز جنین قادر خواهد بود عضلات در حال رشد را تکان دهد. در واقع مغز شروع به رشد می کند.

8- حس چشایی:
در هفته ۸ بارداری جوانه های حس چشایی که به مغز متصل هستند شروع به تشکیل شدن می کنند. اما قبل از اینکه جنین بتواند مایع آمنیوتیک اطراف خود را بچشد نیاز به منافذ چشایی دارد.

سه ماهه اول بارداری چقدر طول می کشد؟
سه ماهه اول بارداری حدود ۱۳ هفته بارداری طول می کشد و قبل از بارداری واقعی شما شروع می شود. در واقع، اولین روز آخرین دوره قاعدگی شما آغاز هفته اول بارداری است. یک بارداری کامل تقریبا ۴۰ هفته طول می کشد، بنابراین پزشک شما ۴۰ هفته از شروع آخرین پریودی را محاسبه می کند تا بتواند زمان احتمالی زایمان را مشخص نماید.

اگر هنوز به پزشک مراجعه نکرده اید و تاریخ شروع آخرین پریودی خود را می دانید، می توانید با استفاده از ماشین حساب سن بارداری و تاریخ زایمان را برآورد کنید. البته راه های مختلفی برای تعیین سن بارداری وجود دارد که بسته به شرایط شما پزشک از یکی از روش های رایج مانند سونو گرافی و ... استفاده می کند.

رشد جنین در سه ماهه اول بارداری
در طول سه ماهه اول بارداری، سلول ها به سرعت تقسیم سلولی انجام می دهند و به یک جنین تبدیل می شوند که به اندازه یک آلو بزرگ است. همان طور که در قسمت قبل هم گفتیم در این چند هفته اول حاملگی قسمت های اصلی مانند مغز، نخاع، قلب و اندام های کوچک جنین با انگشتان دست و پا شکل می گیرد. در ضمن، رحم شما در حال تبدیل شدن به یک خانه راحت برای جنین است. جنین توسط جفت و بند ناف در حال رشد و تغذیه می باشد. در پایان ماه سوم بارداری، تمام اعضای داخلی و بیرونی در جای خود قرار می گیرند، هرچند اندازه آن ها کوچک است. در این سه ماهه اتفاقات زیادی رخ می دهد، اما در اینجا چندین نقطه عطف هیجان انگیز ذکر شده است:

۴ هفتگی: لانه گزینی
در هفته چهارم بارداری توپ سلول های تشکیل دهنده به نام بلاستوسیست، در رحم لانه گزینی می کند. سلول های داخلی به نطفه تبدیل می شوند و سلول های بیرونی به جفت تبدیل خواهند شد. جفت جنین را از لحظه بارداری تا زایمان تغذیه می کند. با انواع جفت جنین در بارداری و گرید جفت آشنا شوید.

6 هفتگی: شکل گیری
در هفته شش و هفتم بارداری، قلب، ریه ها و سایر اندام های اصلی شروع به رشد می کنند و سر و اعضای بدن نیز شکل می گیرند. در این زمان توپ سلول های تقسیم شونده به حالت سی شکل و قابل تشخیص می شود.

۹ هفتگی: حرکت
از هفته نهم، جنین شروع به حرکت می کند. اما به دلیل کوچک بودن احتمالا تا سه ماهه دوم نمیتوانید حرکات جنین را احساس کنید. در بعضی مواقع مادرانی که تجربه بارداری دوم یا چندمشان است می توانند زودتر حرکات جنین را احساس کنند.

10 هفتگی: انگشتان دست و پا
این هفته انگشتان دست و پای جنین حالت تنیده خود را از دست می دهد و شروع به رشد می کند. انگشتان بلند نخواهند شد تا زمانی که بتوانید آنها را حساب کنید! یعنی ابتدا جوانه هر انگشت تشکیل می شود و بعد با پیشرفت بارداری شروع به رشد و بلند شدن می کنند.

۱۰ یا ۱۱ هفتگی: صدای قلب جنین
از هفته 10 یا 11 قلب جنین شروع به تپش می کند و ضربان قلب جنین توسط سونوگرافی داپلر، که پزشک در ملاقات بعدی انجام می دهد، شنیده می شود و شما و پدرش را حسابی خوشحال و هیجان زده می کند.

در سه ماهه اول بارداری برای مادر چه اتفاقی می افتد؟
برخی از مادران معتقدند سه ماهه اول بارداری چالش برانگیز است. در این زمان به دلیل تغییرات هورمونی از نظر عاطفی حسابی حساس هستید و دچار نوسانات خلق و خویی می شوید. همچنین ممکن است برخی علائم سه ماهه اول مانند تکرر ادرار یا تهوع شما را آزار بدهد. خبر خوب این است که هر علامت یادآور این نکته است که شما باردار هستید و مادر شده اید. از طرفی بیشتر این علائم در سه ماهه دوم تا حد زیادی کاهش می یابد یا به طور کلی از بین خواهد رفت.

معمولا بین هفته ۱۱ تا ۱۳ پزشک یک برنامه غربالگری انتخابی را برنامه ریزی کرده و تست را با جزئیات بیشتری برایتان توضیح می دهد. آزمایش غربالگری سه ماهه اول، که معمولا شامل آزمایش خون و سونوگرافی ان تی می شود، برای تشخیص احتمالی سندرم داون و سایر اختلالات و یا نقایص زایمان می باشد. آزمایش خون، سطوح برخی مواد را در خون کنترل می کند و سونوگرافی برای بررسی هر مایع اضافی در پشت گردن جنین انجام می شود.

البته توجه داشته باشید که غربالگری سه ماهه اول هیچ بیماری خاصی را تشخیص نمی دهد اما می تواند احتمال خطر بیماری های مختلف را ارزیابی کند تا در صورت نیاز آزمایشات دقیق تر مربوط به آن بیماری انجام شود. در واقع بعد از این غربالگری اگر پزشک برخی عوامل خطر را مشاهده کند، باید آزمایشات تشخیصی بیشتری انجام دهید. بنابراین این غربالگری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بهتر است حتما آن را انجام دهید.

علائم سه ماهه اول بارداری چیست؟
علائم شما در سه ماهه اول ممکن است در هفته های مختلف متفاوت باشد. علاوه بر این، علائمی که در طی این دوران از حاملگی تجربه می کنید ممکن است با آنچه در بارداری قبلی تجربه کرده اید متفاوت باشد. علاوه بر علائمی مانند حساسیت سینه و خستگی، که در ابتدای بارداری رخ می دهد، در اینجا شایع ترین علائم در سه ماهه اول ذکر شده است:

۱- خونریزی لانه گزینی
پس از باروری، با لانه گزینی تخمک بارور در رحم، ممکن است گرفتگی های خفیف و لکه بینی را تجربه کنید. اگر سوال یا نگرانی در مورد این لکه بینی داشتید و یا سنگین شد، با پزشک خود تماس بگیرید.

2- حالت تهوع
حالت تهوع و بعضی اوقات استفراغ که به عنوان بیماری صبحگاهی شناخته می شود (حالت تهوع بارداری کی تموم میشه)، معمولا در سه ماهه اول وجود دارد! سعی کنید از بیماری صبحگاهی به عنوان یک یادآوری مطمئن برای اینکه باردار هستید، یاد کنید تا راحت تر با آن کنار بیایید. بعضی از استراتژی های ساده مانند مکیدن لیمو یا نوشیدن چای زنجبیل و یا خوردن بیسکوییت شور قبل از خارج شدن از رخت خواب می تواند به کاهش حالت تهوع کمک کند.

از طرفی همه خانم های باردار دچار این ویژگی بارداری نمی شوند. بنابراین اگر حالت تهوع نداشتید نگران نشوید. اما در صورتی که حالت تهوع داشته باشید و قبل از اتمام سه ماهه اول ناگهان این حالت تمام شود باید با پزشکتان تماس بگیرید یا به او مراجعه کنید تا علت آن بررسی شود.

۳- تکرر ادرار
با تغییرات سریع هورمونی و سخت تر کار کردن اندام های بدن ر سه ماهه اول نیاز به ادرار افزایش می یابد وحتی ممکن است در طول شب به شما اجازه ندهد به خوبی بخوابید. به همین دلیل در این دوران چرت روزانه به شما کمک می کند تا خستگی شب را جبران کنید.

4- "درخشش" بارداری
با توجه به افزایش مقدار خون در بدن و هورمون های بارداری، پوست شما ممکن است در سه ماهه اول، شفاف تر باشد.

۵- جوش های هورمونی
افزایش تولید چربی بیشتر در پوست به دلیل هورمون های بارداری باعث بسته شدن منافذ و تشکیل آکنه در برخی از مادران می شود.

6- ویار
بسیاری از زنان در زمان بارداری بخصوص در ابتدای آن غذاهای غیر معمولی هوس می کنند و معمولا نگران کننده نیست. اگر شروع به ویار مواد غیر غذایی مانند خاک رس، یخ و یا مواد شوینده کردید با پزشک خود تماس بگیرید تا به شما راه حل های مناسب را با توجه به شرایطتان بدهد.

آیا می توانم در بارداری کافئین مصرف کنم؟
از آنجاییکه در مورد اثرات کافئین بر رشد جنین اطلاعات زیادی در دست نیست، کارشناسان توصیه می کنند مصرف کافئین و قهوه در بارداری به میزان ۲۰۰ میلی گرم در روز محدود شود. این مقدار تقریبا به اندازه دو فنجان کوچک چای یا ۱.۵ فنجان کوچک قهوه است.

آیا من نیاز به ویتامین های پیش از زایمان دارم؟
رژیم غذایی سالم یک شروع عالی در بارداری است، اما ویتامین های پیش از بارداری حاوی آهن و اسید فولیک می توانند به رشد جنین و به پیشگیری از نقص مادرزادی کمک کنند. در خصوص مصرف مکمل های بارداری و پیش از زایمان با پزشک خود مشورت کنید . اگر از سه ماه قبل از شروع بارداری مصرف این مکمل ها را شروع کرده باشید هم برای خودتان و هم برای جنین بسیار مفیدتر خواهد بود.

آیا می توانم در طول بارداری آمپول آنفولانزا تزریق کنم؟
بله، زنان باردار نسبت به ابتلا به عفونت آنفلوانزا آسیب پذیرند و این آمپول برای شما و جنین شما مجاز است. اما قبل از واکسیناسیون در بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

تغذیه در سه ماهه اول بارداری چگونه باید باشد؟
به طور کلی تغذیه در همه دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و هر چه تغذیه بهتری داشته باشید عوارض کمتری را باید در ماه های بعدی تحمل کنید.