علت پرخاشگری کودک، چرا قشقرق به پا می کند؟

کج‌خلقی، قشقرق، جاروجنجال، فریادها و مجموعاً الم‌شنگه در کودکان خردسال چرا اتفاق می‌افتد و چگونه باید آن را مدیریت کنید؟ در این مطلب با دلایل و راهکارهای برخورد درست با کودکان آشنا شوید.

چرا کودکان قشقرق به پا می‌کنند
الم‌شنگه‌ و قشقرق بچه‌های خردسال مثل یک طوفان است، یعنی ناگهانی و گاهی شدید خواهد بود اما اغلب به همان سرعتی که آغاز شده است فرو می‌نشیند. به عنوان مثال، یک لحظه شما و فرزندتان در رستوران در حال لذت بردن از غذای خود هستید و لحظه‌ای بعد او به هق‌هق می‌افتد، شروع به ناله و زاری می‌کند و سپس جیغ می‌زند که به خانه بروید!
خوشبختانه، الم‌شنگه ممکن است در طول سال‌های خردسالی کمتر از دو سالگی کودک اتفاق بیفتد. اما الم‌شنگه‌ها وقتی رخ می‌دهند، به همان اندازه‌ٔ قبل چالش‌برانگیز هستند و همان‌طور که بسیاری از والدین می‌گویند، الم‌شنگه‌ها حتی ممکن است تا میانهٔ سال‌های دبستان نیز ادامه یابند.
اگرچه ممکن است نگران شوید که الم‌شنگه‌ به پا کردن نشانهٔ داشتن شخصیتی دشوار و بدقلق است، اما باید بدانید که در این سن هم الم‌شنگه‌ها طبیعی و نرمال هستند. همچنین بعید است که فرزندتان الم‌شنگه را از روی حیله و برای تحت فشار گذاشتن شما به پا کند و احتمال بیشتر این است که او در واکنش به احساس درماندگی و کلافگی یا به خاطر چیز دیگری که ناراحتش کرده، به هم ریخته است.
غالباً علت قشقرق‌های فرزند خردسال شما احساسات تند و فشارآور است. اگرچه او احتمالاً به اندازهٔ قبل به راحتی کنترل خود را از دست نخواهد داد، اما وقتی احساساتش کنترل او را به دست بگیرند، ممکن است به سمت قشقرق به پا کردن برود. خستگی، ترس، پذیرفته نشدن توسط هم‌سن‌ها و اختلال ناگهانی در یک فعالیت نیز محرک‌های شایعی برای الم‌شنگه هستند.
همچنین گاهی دلیل قشقرق می‌تواند به ساعت‌ها پیش برگردد. به عنوان مثال، فرزند خردسال شما بعدازظهر چشمش به مثلاً چیزی مثل تصویر سایه‌ای پشت پنجره یا تصویری ترسناک در تلویزیون می‌افتد. این می‌تواند او را از لحاظ عاطفی نگران و ناآرام کند، هرچند ممکن است بلافاصله آن را بیان نکند ولی وقتی او را چند ساعت بعد در رختخوابش می‌گذارید، ممکن است آشفته شود و الم‌شنگه‌ای به پا کند که به آن افزایش اضطراب در چند ساعت پیش مرتبط است.

وقتی کودک خردسال قشقرق به پا می‌کند چه کار کنید
قشقرق و الم‌شنگهٔ کودکان قاعدتاً منظره‌ٔ زیبایی نیست. رفتار کودک خردسال شما ممکن است علاوه بر لگد زدن، جیغ کشیدن و پا کوبیدن به زمین، شامل پرتاب کردن چیزها، ضربه زدن به دیگران و حبس کردن نفس خود در سینه تا حد کبود شدن باشد. نگران نباشید، چون او در نهایت نفش می‌کشد اما اگر این کار را می‌کند حتماً به پزشکش بگویید. اما بیایید با هم ببینیم در چنین وضعیت‌هایی چه کار کنید:
خونسرد و آرام باشید
ممکن است وسوسه شوید که از اتاق خارج شوید، اما این می‌تواند باعث شود کودکتان احساس رهاشدگی کند. طوفان هیجاناتی که احساس می‌کند می‌تواند برایش ترسناک باشد و او باید بداند که شما در همان نزدیکی‌ها هستید. هنگامی که فرزندتان گرفتار حملهٔ الم‌شنگه شده است، قادر به گوش دادن به استدلال و منطق نیست. مثلاً ممکن است هرچه شما بیشتر سرکودکتان فریاد بزنید، او هم خشمگین‌تر شود. پس راهکار مؤثر این است که وقتی کودک داد و بیداد می‌کند با آرامش بنشینید و فقط کنارش باشید. همچنین به جای این که بگذارید فرزندتان خودش را به زمین بکوبد، تمام نیروی خود را جمع کنید تا از داد کشیدن خودداری کنید و آرام به سمت او بروید. اگر فرزندتان خیلی تکان نمی‌خورد، او را بلند کنید و در آغوش بگیرید. احتمالاً آغوش شما برایش تسکین‌دهنده خواهد بود و زودتر آرام می‌گیرد ولی اگر در طول الم‌شنگه‌‌‌اش، عصبانیت کمی نشان می‌دهد اما خیلی از کنترل خارج نشده است، می‌توانید تا زمانی که این طوفان می‌گذرد، او را نادیده بگیرید ولی کودک را رها نکنید و بروید.
خودتان را کنترل کنید
به یاد داشته باشید که شما یک بزرگسال هستید. هر قدر هم که الم‌شنگهٔ کودک طول بکشد، تسلیم خواسته‌های نامعقول نشوید یا با کودک نوپای در حال جیغ زدنتان مذاکره نکنید. تسلیم شدن شما به عنوان راهی برای پایان دادن به الم‌شنگه، به ویژه در یک فضای عمومی وسوسه‌کننده است. اما امتیاز دادن فقط به فرزند شما می‌آموزد که شروع کردن یک قشقرق، همان راه به دست آوردن چیزی است که می‌خواهد و زمینه را برای مشکلات رفتاری آینده فراهم می‌کند. علاوه بر این، خود الم‌شنگه برای فرزندتان به اندازهٔ کافی ترسناک است و دیگر نیازی ندارد که احساس کند شما هم کنترل خودتان را از دست داده‌اید.
بعد از پایان قشقرق در موردش بحث کنید
وقتی طوفان فروکش کرد، فرزندتان را نزدیک خود نگه دارید و در مورد آنچه اتفاق افتاد صحبت کنید. به زبانی ساده صحبت کنید، به احساس درماندگی فرزندتان اذعان کنید و به او کمک کنید احساسات خود را با کلمات به بیان درآورد. با گفتن چیزی مثل «تو خیلی عصبانی شدی، چون غذات اون‌طوری که می‌خواستی نبود.» بگذارید ببیند که وقتی خواسته‌اش را با کلمات بیان می‌کند، نتایج بهتری می‌گیرد. با لبخند بگویید: «من نفهمیدم چی می‌خوای، چون داشتی جیغ می‌کشیدی. الان که دیگه آروم شدی، می‌تونم ازت بپرسم که چی می‌خواستی؟»
از موقعیت‌های زمینه‌ساز قشقرق پرهیز کنید
دقت کنید که چه شرایطی فرزندتان را تحریک می‌کند و بر آن مبنا برنامه‌ریزی کنید. مثلاً وقتی می‌خواهیپ بیرون بروید، اطمینان حاصل کنید که او به اندازهٔ کافی استراحت کرده و میان‌وعده‌هایی هم برای او همراهتان ببرید. وقتی بچه‌ها خسته یا گرسنه هستند، احتمال الم‌شنگه‌ها بیشتر و شدیدتر می‌شود. همچنین قبل از انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر، با ملایمت به او اطلاع بدهید. برای مثال، اینکه به او بگویید که چه زمانی می‌خواهید زمین بازی را ترک کنید یا شام بخورید، به او فرصتی می‌دهد که به جای واکنش نشان دادن، با آن تغییر تطبیق پیدا کند. مثلاً بگویید: «وقتی تو و بابا کتاب داستان رو تموم کردید غذا می‌خوریم.» یا «پنج بار دیگه که روی تاب هلت بدم دیگه باید بریم».
گزینه‌های محدودی ارائه دهید
فرزند شما با حس استقلال و انواع جدیدی از خواسته‌ها و دستورات از سوی شما، همبازی‌ها و معلم‌هایش روبه‌روست، بنابراین هر زمان امکان دارد به او اجازه دهید حق انتخاب داشته باشد. هیچ‌کس دوست ندارد که مدام به او گفته شود که باید چه کاری انجام دهد. به عنوان مثال، گفتن «ذرت می‌خوری یا هویج؟» به جای «ذرتت رو بخور!» به او حس کنترل می‌دهد.
کمتر «نه» بگویید
توجه کنید که دفعات «نه» گفتن شما چقدر است و اگر متوجه شدید آن را زیاد و مدام استفاده می‌کنید، احتمالاً استرسی غیرضروری به خودتان و او تحمیل می‌کنید. سعی کنید نه گفتن را کمتر کنید و اولویت‌های خود را مشخص کنید. از این گذشته، آیا واقعاً پنج دقیقه بیشتر ماندن در زمین بازی برنامه‌ریزی شما را به هم می‌ریزد؟
از فشار بیش از حد دور بمانید
اگرچه الم‌شنگه‌های روزانه بخشی کاملاً نرمال از سال‌های خردسالی بین دو سال و نیم تا پنج سالگی هستند، اما فکر خوبی است که گوش به زنگ وجود مشکلات احتمالی باشید. مثلاً، آیا به تازگی تحول بزرگی در خانواده ایجاد شده است؟ آیا اخیراً به شدت سرتان شلوغ بوده است؟ تنشی بین شما و همسرتان وجود داشته است؟ همهٔ اینها می‌توانند کودک را تحریک به الم‌شنگه کنند.
گاهی مکان را ترک کنید
اگر طغیان‌های فرزند خردسال شما تا حدی بالا می‌گیرد که دیگران یا حیوانات خانگی را می‌زند، اشیا را پرتاب می‌کند یا بدون توقف جیغ می‌کشد، او را بلند کنید و به یک مکان امن ببرید، یعنی جایی که نتواند به خودش آسیب برساند. به او بگویید که چرا به آنجا برده شده است، مثلاً: «چون تو خواهرت رو زدی» و بگویید که تا وقتی آرام شود پیش او خواهید ماند. اگر در یک فضای عمومی مثل فروشگاه یا رستوران که بستری شایع برای تحریک الم‌شنگه است، هستید آماده باشید که آنجا را به همراه فرزندتان ترک کنید و تا زمانی که او کنترل خود را به دست بگیرد، برنگردید.
با پزشک کودکتان صحبت کنید
اگر تمام این موارد را انجام دادید ولی فرزندتان هنوز هر روز الم‌شنگه‌های بزرگی به پا می‌کند، قشقرق‌ها بدتر می‌شود یا احساس می‌کنید نمی‌توانید از پس آنها بربیایید، به پزشک فرزندتان اطلاع دهید. با کمک پزشک می‌توانید مطمئن شوید که هیچ عارضه‌ٔ فیزیکی یا روانی که بتواند در بروز این مسئله نقش داشته باشد وجود ندارد و برای مقابله با طغیان‌های فرزندتان از پزشک مشورت بگیرید یا از یک مشاور کودک کمک بخواهید.