علت دندان درد در بارداری چیست؟

بارداری دوران بسیار زیبایی است و زن باردار برای به سلامت گذراندن ۹ ماه بارداری هر کاری انجام می ‌دهد. زن باردار در این دوران مراقبت‌های خاص مادر و جنین را انجام می‌دهد، مواد غذایی سالم مصرف می‌کند و به یک رژیم غذایی درست پایبند است، ورزش می‌کند و حتی از برخی عادت‌های خود مانند سیگار کشیدن و نوشیدن مشروبات الکلی دست می‌کشد.
اما با وجود اینکه همه‌ی موارد مطرح شده برای سلامت کلی مادر باردار ضروری است، بسیار مهم است که فرد از سلامت دهان و دندان خود غافل نشود.
یکی از مشکلات غیرمنتظره در طی دوران بارداری درد دندان و یا حساس شدن دندان‌هاست. اما با رعایت بهداشت دهان و دندان، داشتن عادت‌های درست در مراقبت از آن‌ها و مراجعه‌ی مرتب به مطب دندان‌پزشکی تا حدود زیادی می‌توان سلامت دندان‌ها و لثه را حفظ کرد.

علل دندان درد در بارداری
بسیاری از زنان باردار در طی این دوران با برخی مشکلات معمول دست و پنجه نرم می‌کنند. این مشکلات موجب ناراحتی آن‌ها خواهد بود. همه‌ی ما داستان زنان بارداری که تهوع حاملگی را تجربه می‌کنند شنیده‌ایم. زنان باردار با پاهای ورم کرده، کمردرد، خستگی و مه مغزی (brain fog) هم رو به رو هستند.
اما درد و حساسیت دندان در دوران بارداری غیر منتظره بوده و فرد را غافلگیر می‌کند. با این همه مشکلات دندان در طی دوران بارداری بسیار شایع‌تر از چیزی است که عوام تصور می‌کنند.
در طی دوران بارداری به دلیل نوسانات هورمونی، بدن زن تغییرات زیادی می‌کند. همان‌طور که افزایش مقدار استروژن و پروژسترون ممکن است مسئول بروز علائمی همچون استفراغ و حالت تهوع باشد، این تغییرات فرد را در معرض تشکیل پلاک‌های دندانی قرار می‌دهد.
تشکیل پلاک‌های دندانی خود عاملی برای خونریزی از لثه و بروز التهاب است. این عارضه تحت عنوان ژنژیویت یا التهاب لثه بارداری (pregnancy gingivitis) شناخته می‌شود. این عارضه تا ۷۵ درصد زنان باردار را درگیر می‌کند، پس در صورت داشتن این مشکل ناراحت نباشید، چرا که شما تنها نیستید.
بسته به شدت التهاب لثه بارداری، امکان بروز بیماری پریودنتال (periodontal disease) هم وجود دارد که نوعی عفونت جدی و شدید است که استخوان حمایت کننده از دندان را نابود کرده و در نهایت به از دست رفتن دندان منجر می‌شود. برخی از زنان به دلیل مقدار خیلی زیاد پلاک دندانی به تومور دندانی دچار می‌شوند. نام تومور دهانی ترسناک به نظر می‌رسد ولی این تومورها غیر سرطانی بوده و در لثه ایجاد می‌شوند.

درمان سریع دندان درد در بارداری
با این همه چه این تومورها سرطانی باشند و یا غیر سرطانی باشند، این رشد بیش از حد بافتی که معمولاً در سه ماهه‌ی دوم بارداری رخ می‌دهد، منجر به تحریک پذیری و درد شده و خوردن و آشامیدن را دشوار می‌کند. خبر خوب اما این است که این تومورها بعد از زایمان از بین می‌روند.
در دوران بارداری اشتهای فرد تغییر می‌کند و به همین دلیل به صورت طبیعی تمایل به نوع خاصی از مواد غذایی بسیار زیاد خواهد شد. مشکل اما اینجاست که احتمالاً فرد به غذاهایی تمایل بیش‌تری دارد که سالم نیستند
اگر فرد غذاهای پر از شکر و یا با کالری بالا را مصرف کند، در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار خواهد گرفت.
از طرفی دیگر تهوع حاملگی و بازگشت اسید معده به مری در زنان باردار موجب می‌شود که مدام دهان و دندان‌ها در معرض استفراغ و اسید معده قرار داشته باشند، این عوامل به مرور زمان باعث تخریب مینای دندان و تحریک شدن حساسیت دندانی می‌شود.

درمان دندان درد در بارداری
دندان درد، لثه‌های تحریک پذیر، زخم و درد دهان باید درمان شوند تا موجبات ناراحتی زن باردار را فراهم نکنند.
اولین و مهم‌ترین: مراجعه به دندانپزشک
در صورت داشتن درد دندانی که برطرف نمی‌شود، بدون معطلی به دندانپزشک مراجعه کنید و حتماً به پزشک خود بگویید که باردار هستید.
گرفتن عکس رادیولوژی دندان و انجام برخی از کارهای دندانپزشکی در طی دوران بارداری بی خطر است. اما بسته به این‌که در چندین هفته حاملگی باشید، پزشک اجرای برخی از درمان‌ها را تا سه ماهه‌ی دوم بارداری به تعویق خواهد انداخت.
برای مثال اگر لازم است زن باردار درمان ریشه یا عصب کشی انجام دهد، از آن‌جایی که این درمان نیازمند اعمال بیهوشی عمومی و یا بی‌حسی موضعی است و بیهوشی احتمال سقط جنین را در سه ماهه‌ی اول بارداری بالا می‌برد، پزشک انجام این روش را به تعویق خواهد انداخت.
تا سه ماهه‌ی دوم بارداری اندام‌های حیاتی بدن جنین تکامل پیدا کرده‌اند و در این زمان خطر بروز عوارض و مشکلات بارداری به مراتب کم‌تر خواهد بود.

رعایت بهداشت دهان و دندان
انجام کارهای معمول برای حفظ بهداشت دهان و دندان به جنین آسیبی وارد نمی‌کند. بلکه برعکس تمیز نگه داشتن دندان‌ها از حساس شدن بیش از حد آن‌ها به دلیل ایجاد مقدار زیادی پلاک جلوگیری می‌کند.

رعایت بهداشت برای درد دندان در بارداری
رعایت بهداشت دهان و دندان باعث بهبود التهاب لثه بارداری خواهد شد. به خاطر اینکه خطر بروز التهاب لثه در طی دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند، پزشک از زن باردار می‌خواهد که به جای هر ۶ ماه یکبار هر سه ماه یکبار برای چکاپ به مطب مراجعه کند‌.
برداشتن پلاک‌های دندانی، هم مشکلات ناشی از تومورهای بارداری را کاهش خواهد داد. همان‌گونه که گفته شد، این تومورها غیر سرطانی بوده و روی لثه ایجاد می‌شوند‌. توجه کنید که این تومورها ممکن است تا بعد از زایمان از بین نروند و این فرایندی کاملاً طبیعی است.

درمان ‌های تخصصی ‌تر در صورت نیاز
برخی اوقات تومورها در روند غذاخوردن اختلال ایجاد می‌کنند. در این شرایط باید تومور برداشته شود، ولی برای برداشتن تومور باید تا سه ماهه‌ی دوم یا سوم بارداری منتظر ماند. برای انجام این کار با بیحسی موضعی نواحی اطراف لثه بیحس می‌شود.
در صورتی که بیماری پریودنتال در طی دوران بارداری بروز پیدا کند و پزشک قادر به حفظ دندان لق شده نباشد، کشیدن دندان در طی سه ماهه‌ی دوم بارداری درد و حساسیت دندان را کاهش خواهد داد.
پس از آن جای خالی دندان را می‌توان با ایمپلنت دندان و یا بریج دندانی بعد از سه ماهه‌ی دوم بارداری پر کرد.

درمان ‌های خانگی دندان درد در بارداری
اگر پزشک درمان را تا سه ماهه‌ی دوم بارداری به تعویق بیندازد، می‌توان با انجام کارهایی در خانه از شدت درد کم کرد. در قدم اول باید غذاها و نوشیدنی‌های که باعث افزایش حساسیت و درد دندان می‌شوند را شناسایی کرد.
در برخی از زنان حساسیت دندانی زمانی افزایش پیدا می‌کند که غذاها و یا نوشیدنی‌های داغ مصرف می‌کنند، در حالی که در برخی دیگر با مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد درد دندان بروز پیدا می‌کند. شستشوی دهان با دهان‌شویه‌های حاوی الکل هم تا حدود زیادی باعث زیاد شدن شدت درد خواهد شد.
آبکشی دهان با آب نمک گرم و ولرم باعث بهبود نسبی التهاب و تورم ناشی از آن خواهد شد. برای کاهش التهاب می‌توان کمپرس سرد را هم روی گونه قرار داد.
در صورت صلاحدید پزشک می‌توان از ضدعفونی کننده‌های دهانی بدون نسخه حاوی بنزوکائین (benzocaine) و یا مسکن‌هایی همچون ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کرد.

چگونگی پیشگیری از درد دندان در بارداری
برای کم کردن احتمال و خطر بروز درد دندان و مشکلات دیگر دندانی در دوران بارداری در درجه اول رعایت بهداشت دهان و دندان اهمیت دارد.
رعایت نکات زیر تا حد زیادی کمک کننده هستند:
مراحل بهداشت دهان و دندان را به خوبی انجام دهید: در طی دوران بارداری خستگی و درد جسمانی طبیعی است، در چنین شرایطی بسیاری از زنان بدون مسواک زدن مستقیم به رختخواب می‌روند. این کار را انجام ندهید. حداقل دوبار در روز مسواک زده و یکبار در روز نخ دندان بکشید. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و قوی‌تر شدن دندان‌ها هم از خمیر دندان‌ها و دهان شویه‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.
در صورت ابتلا به تهوع حاملگی بعد از استفراغ، آب بنوشید و یا دهان خود را به دقت آب کشی کنید: این کار کمک می‌کند تا اسید معده از روی دندان‌ها پاک شود. اما بلافاصله بعد از استفراغ مسواک نزنید، شاید عجیب به نظر برسد ولی بعد از استفراغ سطح اسیدی بودن دهان افزایش پیدا می‌کند و در این شرایط مسواک زدن به جای اینکه کمک کننده باشد، بیش‌تر اثر مخرب خواهد داشت. پس دستکم قبل از مسواک زدن بعد از استفراغ یک ساعت صبر کنید.
به پزشک خود اطلاع دهید که باردار هستید: تا پزشک برنامه‌های مراقبت از دهان و دندان شما را طبق شرایط خاص فیزیولوژیکی شما تنظیم کند. با کارشناس بیمه‌ی خود صحبت کنید، برخی از طرح‌های بیمه، هزینه‌های درمانی دندانپزشکی در طی دوران بارداری را پوشش می‌دهند.
مصرف غذاهای پر از شکر و کربوهیدرات را محدود کنید و به جای آن غذاهای سالمی مانند سبزیجات خام، بیسکوییت های حاوی آرد کامل و میوه را جایگزین کنید
خوشبختانه مشکلات دهان و دندان دوران بارداری عمر کوتاهی داشته و اغلب بعد از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، زمانی که سطح هورمون‌ها به حالت طبیعی بازگردد بر طرف خواهند شد.
زن باردار قادر به کنترل تغییرات طبیعی که در طی دوران بارداری رخ می‌دهد نیست، ولی به راحتی می‌تواند چگونگی مراقبت از دندان‌ها و رعایت بهداشت دهان و دندان را مدیریت کند. در طی دوران بارداری باید مرتب به دندانپزشک مراجعه کرده و در صورت داشتن هر گونه درد دندانی پزشک را در جریان قرار دهید‌.