اختلالات هورمونی تهدید جدی در ناباروری

ناباروری می‌تواند یک مسئله ناخوشایند و در بسیاری از موارد پیچیده باشد و متأسفانه عدم تعادل هورمونی ریشه اصلی چالش‌های باروری در زنان به شمار می‌رود. هورمون‌ها نقش حیاتی در تنظیم چرخه قاعدگی، تخمک گذاری و روند کلی باروری دارند. اختلال در هر یک از این فرایندهای طبیعی بدن، می‌تواند سلامت فرد در زمینه باروری را به خطر بیندازد. در این مقاله برخی از اختلالات هورمونی رایجی را که می‌توانند باعث ناباروری در زنان شوند، بررسی خواهیم کرد. همچنین به علل، علائم و گزینه‌های درمانی احتمالی آن‌ها نیز خواهیم پرداخت.

در این مقاله می‌خوانید:

• منظور از اختلالات هورمونی چیست؟
• اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شوند
• علائم اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان می‌شوند
• نحوه تشخیص اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شوند

بیشتر بخوانید: ۵ نشانه اختلال هورمونی در زنان

منظور از اختلالات هورمونی چیست؟

اختلالات هورمونی به شرایطی اشاره دارد که با عدم تعادل یا اختلال در عملکرد سیستم هورمونی بدن مشخص می‌شود. هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند که توسط غدد مختلف بدن مانند هیپوفیز، تیروئید، آدرنال و غدد تولید مثلی تولید می‌شوند. این هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم عملکردهای ضروری بدن از جمله رشد و تکامل، متابولیسم، تولید مثل، خلق و خو و سلامت کلی بدن ایفا می‌کنند.

هنگامی که عدم تعادل هورمونی رخ می دهد، تعادل بدن مختل می‌شود. اختلالات هورمونی در زنان معمولاً به دلیل ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات تیروئید یا اختلالات نادرتر مانند سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون ایجاد می‌شود. اختلالات هورمونی می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت باروری داشته باشد و منجر به مشکلات باروری، چرخه‌های قاعدگی نامنظم و سایر چالش‌های باروری شود.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: روز جهانی بدون رژیم، حداقل امروزو بی‌خیال شو!

اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شوند

همان طور که اشاره کردیم، برخی از اختلالات هورمونی باعث ناباروری در زنان می‌شوند و به طور کلی سلامت باروری آن‌ها را به خطر می‌اندازند. در ادامه به بررسی رایج‌ترین این اختلالات خواهیم پرداخت.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی است که زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با عدم تعادل هورمونی از جمله سطوح بالای آندروژن (هورمون‌های مردانه)، مقاومت به انسولین و تخمک گذاری نامنظم مشخص می‌شود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب دارای کیست‌های کوچک در تخمدان‌های خود هستند. این مشکل ممکن است به دلیل تخمک‌گذاری بسیار کمتر از حد معمول یا عدم تخمک‌گذاری، زنان را با مشکلاتی در بارداری مواجه کنند.

گزینه‌های درمانی:

• تغییر سبک زندگی
• مدیریت وزن
• مصرف دارو برای تحریک تخمک گذاری
• استفاده از تکنیک‌های کمک باروری

مطالب پیشنهادی: مهمترین داروهای درمان ناباروری کدام است؟

اختلال عملکرد هیپوتالاموس

هیپوتالاموس ناحیه کوچکی در مغز است که نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های تولید مثل ایفا می‌کند. اختلالاتی که بر هیپوتالاموس تأثیر می‌گذارد مانند آمنوره هیپوتالاموس، می‌تواند سیگنال‌های هورمونی لازم برای تخمک گذاری را مختل کند. اختلال عملکرد هیپوتالاموس می‌تواند ناشی از عواملی مانند ورزش بیش از حد، استرس، وزن کم بدن یا برخی شرایط پزشکی باشد.

گزینه‌های درمانی:

• اصلاح سبک زندگی
• استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس
• هورمون درمانی

بیشتر بخوانید: چه زمانی انجام IVF ضروری است و چه راه های دیگری غیر از لقاح مصنوعی وجود دارد؟

هایپرپرولاکتینمی

هایپرپرولاکتینمی به سطوح بالای غیر طبیعی پرولاکتین (هورمونی که مسئول شیردهی است) اشاره دارد. افزایش سطح پرولاکتین می‌تواند در چرخه منظم قاعدگی و تخمک گذاری اختلال ایجاد کند و منجر به ناباروری شود. علل هایپرپرولاکتینمی شامل تومورهای غده هیپوفیز، برخی داروها یا شرایط پزشکی زمینه‌ای است.

گزینه‌های درمانی:

• مصرف دارو برای کاهش سطح پرولاکتین
• جراحی در مواردی که این مشکل در اثر وجود تومور در غده هیپوفیز ایجاد شده است

پیشنهاد ویژه نی نی بان: فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر

اختلالات تیروئید

هورمون‌های تیروئید نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم و عملکرد تولید مثل دارند. هم کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) و هم پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) می‌توانند بر باروری تأثیر منفی بگذارند. کم کاری تیروئید می‌تواند باعث ایجاد چرخه‌های قاعدگی نامنظم، عدم تخمک گذاری و در نتیجه مشکل در باردار شدن شود. از سوی دیگر پرکاری تیروئید می‌تواند تعادل هورمونی لازم برای عملکرد طبیعی تولید مثل را مختل کند.

گزینه‌های درمانی:

• مدیریت اختلالات تیروئید با دارو
• تغییر رژیم غذایی
• افزایش فعالیت‌های جسمی

مطالب پیشنهادی: درصد موفقیت بارداری با آی وی اف

نارسایی زودرس تخمدان (POI)

نارسایی زودرس تخمدان (POI) زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی عملکرد طبیعی خود را متوقف کنند. این وضعیت منجر به کاهش فولیکول‌های تخمدان و کاهش تولید هورمون می‌شود. زنان مبتلا به POI ممکن است پریودهای نامنظم داشته باشند یا علائمی شبیه به یائسگی را تجربه کنند. متأسفانه در چنین شرایطی شانس باروری در زنان کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد. در حالی که علت اصلی این مشکل اغلب ناشناخته است اختلالات خودایمنی، عوامل ژنتیکی و برخی درمان‌های پزشکی می‌توانند نقش مهمی در بروز آن داشته باشند.

گزینه‌های درمانی:

متأسفانه در اغلب موارد POI برگشت پذیر نیست. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند بهتر است از تکنیک‌های کمک باروری مانند اهدای تخمک یا رحم جایگزین برای بارداری کمک بگیرند.

بیشتر بخوانید: کیفیت و تعداد تخمک مناسب برای آی وی اف (IVF)

علائم اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان می‌شوند

علائم اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان می‌شوند، بسته به شرایط خاص می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، برخی از علائم رایج وجود دارند که وجود یک عدم تعادل هورمونی را نشان می‌دهند و بر سلامت باروری فرد تأثیر می‌گذارند.

• سیکل‌های قاعدگی نامنظم
• زبر شدن موها و رشد بیش از حد مو در نواحی غیر معمول مانند زیر چانه، دور سینه یا دور ناف
• ظاهر شدن آکنه و جوش روی صورت و برخی نواحی بدن
• نوسانات وزن ناگهانی
• نوسانات خلقی ناگهانی
• تغییر در میل جنسی

پیشنهاد ویژه نی نی بان: قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

نحوه تشخیص اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شوند

تشخیص اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شود، نیاز به یک رویکرد جامع شامل ارزیابی تاریخچه پزشکی، معاینات فیزیکی و آزمایش‌های تخصصی دارد. یک متخصص غدد تولید مثل در چنین شرایطی علائم بیمار، سابقه قاعدگی و هر گونه شرایط پزشکی مربوطه را ارزیابی می‌کند. آزمایش‌های خون ممکن است برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها مانند هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینه کننده (LH)، پرولاکتین، هورمون محرک تیروئید (TSH) و... انجام شود.

تصویربرداری اولتراسوند ممکن است برای بررسی تخمدان‌ها از نظر وجود کیست یا ناهنجاری‌های این چنینی استفاده شود. در برخی موارد، آزمایش‌های اضافی مانند هیستروسالپنگوگرام (HSG) یا لاپاراسکوپی ممکن است برای ارزیابی لوله‌های فالوپ یا ارزیابی دقیق‌تر اندام‌های لگنی توصیه شود. ترکیبی از این ابزارهای تشخیصی به شناسایی عدم تعادل هورمونی، تعیین علل زمینه‌ای و هدایت برنامه درمانی مناسب برای رفع ناباروری مرتبط با اختلالات هورمونی کمک خواهد کرد.

مطالب پیشنهادی: عوارض آمپول های تحریک تخمک گذاری چیست؟

کلام آخر

همان طور که اشاره کردیم، اختلالات هورمونی می‌تواند با برهم زدن تعادل ظریف هورمون‌های تولید مثل به طور قابل توجهی بر باروری زنان تأثیر بگذارد. اگر اختلالات هورمونی که باعث ناباروری می‌شوند شناسایی نشده و درمان نشوند، می‌توانند آسیب‌های جبران ناپذیری برای سلامت باروری فرد ایجاد کنند. از همین رو مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص برای تشخیص و دریافت درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است. خوشبختانه با پیشرفت‌های دانش پزشکی و استراتژی‌های ارائه شده، بسیاری از زنان می‌توانند به طور مؤثر اختلالات هورمونی را برطرف کنند، سلامت باروری خود را بازیابند و رؤیای خود را برای مادر شدن تحقق بخشند.