اختلال خوردن در کودکان، هرزه خواری چیست؟

کتاب روانشناسی مرضی کودک: اختلال خوردن، مشکلات رایجی هستند که در هر سنی از نوباوگی تا نوجوانی و اوایل جوانی روی میدهند، و به طور کلی، منعکس کننده مرحله ای از رشدند که در آن نمود می یابند و گستره ای از انحراف خفیف در خوردن تا اختلال های شدید را در بر می گیرند. در طی شیرخوارگی، نوزاد از نظر تغذیه به مادر وابسته است. در حدود ۱۰ ماهگی کودک آمادگی اولیه برای تغذیه خود را دارد، در پی همین امر سرگرمی های غذایی پدیدار می گردند.

در سالهای پیش از مدرسه و اوایل مدرسه آشفتگی در خوردن در مقایسه با شیر خوارگی و نوجوانی کمتر رواج دارد. با این حال، برخی از کودکان در این دوره رد کردن غذا و امتناع از خوردن را به عنوان اسلحه ای علیه والدینشان فرا می گیرند، که خود ممکن است منعکس کننده آشفتگی های درون خوانواده باشد.

بدین ترتیب مسایل مربوط به خورد و خوراک از همان اوان تولد به صورتهای متعددی نمود می یابد که برخی از آنها معمولی و گذرا و برخی دیگر شدید و نا معمول اند و می توانند به الگو های پایدار و آسیب زایی تبدیل شوند که سلامت جسمی کودک را به مخاطره می اندازند. در زیر به یکی از سه اختلال اساسی(پیکا، نشخوار، تغذیه ای شیرخوارگی یا اوان کودکی) و شایع در کودکان زیر ۲ سال پرداخته ایم.

هرزه خواری

پیکا واژه ای لاتین به معنای زاغ است و از آنجایی که این پرنده به خوردن چیزهای گوناگون مشهور است، آن دسته از اختلال هایی را که ویژگی اصلی آنها خوردن مواد غیر خوراکی است به همین عنوان، نامگذاری شده است. کودکان مبتلا به این اختلال پیوسته به صورتی تکراری مواد غیر خوراکی چون، خاک رس، گچ، کاغذ، مدفوع و نظیر آنها را می خورند.

• ملاکهای تشخیصی اختلال هرزه خواری:

مادران توجّه داشته باشند که خوردن مواد غیر خوراکی از یک سال و نیمگی به بعد نابهنجار محسوب می شود. کودکان مبتلا، معمولاَ رنگ، گچ، نخ، مو یا پارچه و در سن بالاتر، فضولات حیوانی، شن، حشرات، ریگ و بزرگسالان، خاک یا گل مصرف می کنند که ناشی از سازگاری غذایی یا رسم و آیینی مذهبی نیست.

در کودکان مبتلا مواد خاصی که خورده می شود تا حدودی با قابل وصول بودن آنها متغیر است و تنوع آنها با تسلط یابی حرکتی کودک، افزایش استقلال و کاهش نظارت والدین بیشتر می شود و بسته به نوع ماده مصرفی، اختلال ممکن است پیامدی خوش خیم یا بدخیم داشته باشد.

خوردن مواد سرب دار که منجر به مسمومیت سربی می شود وخاک و مدفوع که می توانند انواع انگلهای روده ای را انتقال دهند، یا خوردن خاک رس و نشاسته که منجر به کمبود روی و آهن می شود و یا، خوردن مو و سنگ یا شن که موجب بسته شدن روده می شوند از گونه های بدخیم این اختلال به حساب می آید.

به نظر می رسد کودکان طبقات کم درآمد شانس بیشتری برای ابتلا به این اختلال داشته باشند و احتمالاَ تعداد مبتلایان در هر دو جنس برابر است.

• سبب شناسی:

روانکاوان عقیده دارند که پیکا ممکن است پاسخی به نیازهای دهانی ارضاء نشده از محرومیت مادری و پرورش مکانیزمهای دهانی در مقابل اضطراب باشد.

گزارشهای بالینی اغلب عدم توجّه و نظارت پدر و مادر را دلیل این اختلال می دانند.امکان دارد این رفتار ناشی از این باشد که کودک خشنودی حاصل از پرخوری را جایگزین عطوفت والدین می کند یا به علت عدم توجه والدین، مانعی در انجام این عمل نمی بیند، یا در اثر توجّه غیر عمد والدین، مدلسازی و تقلید از والدین و یا خشنودی ناشی از جویدن، تقویت می شود.

• درمان:

هرزه خواری معمولاَ با افزایش سن کاهش می یابد و از بین می رود، یا به دوره خاصی همچون حاملگی محدود می شود. درمان چنین اختلالی بر سه جنبه تاُکید می کند:

1)درمان رفتاری: از طریق ایجاد بیزاری(همانند شوک خفیف، داروهای قی آور)یا استفاده از الگو سازی، شکل دهی افراد وشیوه هایی همانند، به درمان و اصلاح رفتار کودک می پردازند.

2)درمان و آموزش خانوادگی: بخصوص مادران و آگاه سازی آنها از خطرات و آسیبهای هرزه خواری

3)درمان محیطی: که با تغییر در محیط اطراف کودک، انتقال او به محیطی امن و تازه و همچنین تلاش برای حذف مواد خطرناک در دسترس کودک-همانند- سرب، و کاهش عوامل استرس زای روانی_اجتماعی، که با این سه شیوه میتوان به درمان این اختلال پرداخت.