تغییرات دوران بارداری، پوست و موها

بارداری باعث ایجاد تغییراتی در بدن خانم‌ها می‌شود و تاثیرهایی هم روی پوست آنها می‌گذارد که نگرانشان می‌کند. برای حل خیلی از این مشکلات نیز در دوران بارداری نمی‌توان کاری انجام داد؛ نه اقدام خاص و نه تجویز دارو و باید تا پایان بارداری منتظر بمانند و این مساله برایشان گاهی عذاب‌آور می‌شود.

البته دکتر محمدرضا قاسمی، متخصص پوست و دانشیار دانشگاه علوم‌ پزشکی ایران به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از مشکلات پوستی که در دوران بارداری بروز می‌کند پس از زایمان و برگشتن هورمون‌ها خود به ‌خود بهبود می‌یابد.

او می‌گوید: یکی از رایج‌ترین مشکلات پوستی در بارداری، ایجاد ملاسماست که در اثر آن دور سینه، خط وسط شکم و... تیره‌تر می‌شود. علت این تیرگی در ۷۰ درصد خانم‌های باردار، مسائل هورمونی است و بخصوص در افرادی که پوست تیره‌‌ای دارند، این لک‌ها بیشتر بعد از دوران بارداری احتمال دارد باقی بماند. این متخصص پوست معتقد است: ملاسما در افراد غیرباردار هم شایع است و بخصوص افراد با پوست تیره مستعد ابتلا به آن هستند. از نواحی شایع آن، صورت و یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد آن نیز آفتاب است که باعث فعال شدن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست می‌شود. نواحی‌ای از پوست که بیشتر در معرض نور آفتاب هستند، مثل گونه‌ها، بینی، پیشانی و لب فوقانی بیشتر درگیر ملاسما یا لک بارداری می‌شوند. او تاکید می‌کند: با توجه به تاثیر قطعی نور آفتاب در ایجاد این لک‌ها، خانم‌های باردار باید مرتب از ضدآفتاب و بخصوص ضدآفتاب‌های فیزیکی استفاده و در طول روز آن را تمدید کنند، حتما کلاهی که پوشش سایه‌بان خوبی (حداقل ۱۰ سانتی‌متری داشته باشد) به سر بگذارند، لباس‌های پوشیده بپوشند و در ساعت‌های بین ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر که اوج آفتاب است، رفت و آمدهای غیرضروری نداشته باشند. این متخصص پوست تاکید می‌کند: بعد از بارداری، بویژه در افراد با پوست روشن این لک‌ها خود به خود کمرنگ می‌شود، ولی در خانم‌های تیره پوست معمولا باید برای درمان به متخصص پوست مراجعه کنند.

موها تغییر می‌کنند

به گفته دکتر قاسمی برخی خانم‌ها بعد از دوران بارداری، متوجه ریزش موی ناگهانی می‌شوند که معمولا بعد از چند ماه خود به خود بهبود می‌یابد و نگران‌کننده نیست چون در اصل این موها، همان موهایی است که باید طی این نه ماه می‌ریخت و به دلیل طولانی شدن فاز استراحت و تحت تاثیر هورمون‌ها، این اتفاق نیفتاده، ولی بعد از بارداری به دلیل این‌که ترشح هورمون‌ها به حالت طبیعی برمی‌گردد، استرس زایمان و کم‌خونی و... ناگهان شروع به ریزش می‌کنند. او تاکید می‌کند: با وجود این ‌که این مشکل خود به خود بهبود می‌یابد، متخصص پوست می‌تواند درمان‌هایی هم انجام دهد مثل تجویز قطره‌های تقویت‌کننده، شامپوهایی که مانع آسیب رسیدن بیشتر به موها شود و مکمل‌های خوراکی.

وقتی ناخن‌ها شکننده می‌شوند

دکتر قاسمی می‌گوید: خیلی وقت‌ها در خانم‌های باردار سرعت رشد ناخن‌ها بیشتر می‌شود، ولی برخی از آنها از شکننده شدن ناخن و افزایش پوسته‌های زیر صفحه آن شکایت دارند. حتی گاهی صفحه ناخن از بسترش در قسمت انتهایی ناخن جدا می‌شود و مشکلاتی را ایجاد می‌کند. علاوه بر این، ممکن است خطوط عرضی روی ناخن ایجاد شود. او تاکید می‌کند: هیچ کدام از عارضه‌ها نباید خانم‌ باردار را نگران کنند چون بتدریج پس از زایمان خیلی از آنها برطرف می‌شوند.

آزاردهندگی تعریق

بارداری روی غدد عرق و سباسه پوست هم اثر می‌گذارد. دکتر قاسمی با بیان این جمله می‌افزاید: ما دو نوع غده عرق به نام‌های اکرین و اپوکرین داریم. غدد اپوکرین در زیر بغل و کشاله ران وجود دارد و مطالعه‌های متعدد نشان داده‌اند که بارداری باعث کاهش فعالیت این غدد و افزایش فعالیت غدد اکرین که در سایر نواحی بدن بجز کف دست‌ها هستند، می‌شود. به همین دلیل برخی خانم‌های باردار تعریق زیادی پیدا می‌کنند. این متخصص پوست ادامه می‌دهد: فعالیت غدد سباسه هم طی بارداری بیشتر می‌شود که تحت تاثیر همان عوامل هورمونی است.

رگه‌های سفید مزاحم

استریا یا همان خطوط سفید روی شکم، سینه و ران‌ها در بیشتر خانم‌های باردار ایجاد می‌شود و معمولا بعد از طی این دوران کمتر خواهد شد. دکتر قاسمی می‌گوید: عوامل هورمونی و کشش پوست در اثر رشد جنین و افزایش وزن، در به وجود آمدن این خط‌ها نقش دارند. این متخصص پوست می‌افزاید: به طور کلی، این شکاف‌ها و رگه‌های پوستی، به ‌دلیل عوامل مختلفی مثل بلوغ، افزایش رشد یا وزن ناگهانی، چاقی، اختلال‌های هورمونی و... ایجاد می‌شود. او توضیح می‌دهد: استریا مخصوصا در سه ماهه سوم بارداری به وجود می‌آید و این مشکل در خانم‌هایی که اولین بارداری را تجربه می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. این استاد دانشگاه در ادامه به نکته جالبی اشاره می‌کند: معمولا مردم تصور می‌کنند این خطوط فقط از نظر زیبایی مشکل ساز هستند در حالی که استریا می‌تواند آسیب‌های ناشی از زایمان طبیعی را پیشگویی کند؛ در افرادی که این خطوط در دوران بارداری بیشتر روی پوستشان وجود دارد، می‌توان احتمال داد آسیب‌هایی که در اثر زایمان طبیعی برایشان ایجاد می‌شود، بیشتر است. علاوه بر این، استریاها گاهی نشان‌دهنده خطر شلی لگن و پرولابس احتمالی در آینده هم می‌توانند باشند بنابراین بهتر است به آنها بیشتر توجه کرد. او درباره درمان‌های استریا می‌گوید: معمولا دست پزشک در درمان این مشکل در کسانی که باردار نیستند، بازتر است چون در زمان بارداری، حتی نمی‌توان خیلی از داروهای موضعی را برای درمان یا جلوگیری از افزایش آن تجویز کرد. فقط می‌توانیم اسیدهای میوه و برخی لیزرها را تجویز کنیم. دکتر قاسمی می‌گوید: استریاها در مراحل اولیه به صورت خطوط برجسته، قرمز رنگ و کمی خارش‌دار هستند و در این مرحله پاسخ‌دهی به درمان بهتر است و حتی می‌توان سرعت ایجادش را با روش‌هایی کند کرد، اما در مراحل پیشرفته که رنگ ضایعه کمرنگ و ضایعه فرورفته و پوسته‌ رویی‌اش نازک و چروکیده می‌شود، کار درمان سخت‌تر می‌شود و حتی لیزر فقط تا حدودی می‌تواند ظاهر پوست را بهتر کند. این متخصص پوست می‌افزاید: علت ایجاد استریا در بارداری هورمونی و کشش پوست ناشی از بارداری چندقلویی، جنین درشت و... است که طبیعتا چنین کرم‌ها و روغن‌هایی نمی‌توانند چندان روی این علل اثرگذار باشند، اما مرطوب‌ کردن و استفاده از کرم‌های اسید میوه تا حدودی به پوست استحکام بیشتری می‌دهد و باعث می‌شود بتواند در مقابل استرس‌های فیزیکی مقاومت بیشتری داشته باشد پس تا حدی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

جوش‌هایی که یکباره ظاهر می‌شوند

دکتر قاسمی با بیان این‌که برخی خانم‌ها قبلا جوش نداشته‌اند، اما در دوران بارداری جوش می‌زنند و علت ایجاد این جوش‌ها تغییرهای هورمونی است، می‌گوید: وقتی بعد از بارداری در بدن هورمون‌ها ثبات پیدا می‌کنند، به شرطی که جوش‌ها دستکاری نشده باشند، این مشکل حل می‌شود. در اصل جوش‌ها معمولا خیلی شدید نیستند و در دوران بارداری نمی‌‌توان درمان خوراکی در نظر گرفت ولی از آنجا که در این دوران غدد سباسه فعال‌تر هستند و همین موضوع هم باعث ایجاد جوش می‌شود، شست‌وشوی مداوم بدن ما استفاده از صابون‌های ضدآکنه و استفاده از برخی داروهای موضعی زیرنظر متخصص پوست می‌تواند کمک‌کننده باشد.

چرا خشکی پوست ایجاد می‌شود؟

دکتر قاسمی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: درست است که گفتیم معمولا در دوران بارداری فعالیت غدد سباسه پوست بیشتر می‌شود، ولی در عین حال فعالیت غدد عرق اکرین هم بیشتر می‌شود و تعریق زیاد می‌تواند باعث خشکی پوست شود. خانم‌هایی که دچار این مشکل هستند، مکرر استحمام نکنند یا زیاد در حمام نمانند و با آب داغ استحمام نکنند، با شوینده ملایمی‌ مخصوص پوست خشک و حساس بدن را بشویند و بعد از حمام، حتما لوسیون‌ بدن بزنند و در طول روز هم از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنند.

دکتر قاسمی با تاکید بر این که افزایش ضخامت پوست و مخملی شدن آن، دلایلی است که منجربه سیاهی کشاله ران و زیر بغل می‌شود، می‌گوید: این اتفاق بیشتر در کشاله‌ ران، زیر بغل و گردن می‌افتد و علت بروز آن، چاقی و افزایش وزن است زیرا در افراد دچار اضافه وزن، کشش و سایش در نواحی چین‌های پوستی بیشتر است و عوامل هورمونی هم روی آن تاثیر می‌گذارد، اما معمولا بعد از بارداری و با کاهش وزن این تیرگی‌ها بهتر می‌شوند.