سلامت جنین در بارداری، نکات مهم
جنین می‌تواند صدای خارج از رحم را بشنود. این صدا از طریق استخوان، بافت و مایع اطراف و داخل رحم به جنین منتقل می‌شود. جنین ۶ ماهه قادر است صدای مادر خود را تشخیص دهد و با شنیدن آن آرام می‌گیرد.
۱ . جنین و کتاب خواندن
جنین می‌تواند لرزش صدای مادر را تشخیص دهد، بنابراین صحبت کردن یا خواندن کتاب برای او می‌تواند فوایدی در بر داشته باشد. برخی از این فواید عبارتند از:
آرامش
جنین می‌تواند صدای خارج از رحم را بشنود. این صدا از طریق استخوان، بافت و مایع اطراف و داخل رحم به جنین منتقل می‌شود. جنین ۶ ماهه قادر است صدای مادر خود را تشخیص دهد و با شنیدن آن آرام می‌گیرد.
پیشرفت مغزی
میان حس شنوایی و توانایی یادگیری در کودک ارتباطی برقرار است. این شواهد اثبات می‌کند که جنین توانایی یادگیری دارد. خواندن کتاب می‌تواند در پیشرفت مغز و زبان، در سال‌های اولیه زندگی بسیار مفید باشد.
پیوند میان والدین و کودک
برقراری ارتباط با جنین برای بسیاری از افراد کاری دشوار است. خواندن کتاب روش بسیار خوبی برای برقراری این ارتباط است. کتابی را انتخاب کنید و در اوقات فراغت با صدای بلند برای جنین خود بخوانید.
اکوکاردیوگرافی جنین در هفته ۱۸ بارداری، برای تشخیص زودهنگام بیماری قلبی مادرزادی لازم است.
۲ . جنین و ورزش مادر
ورزش در بارداری، رشد جنین را در دیواره رحم بهبود می‌بخشد و خون و مواد غذایی لازم را به جنین می‌رساند. ورزش مادر در بارداری، به ضربان قلب جنین و وزن او به هنگام تولد آسیبی وارد نمی‌کند.
زنان باردار می‌توانند در حین حاملگی ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا انجام دهند، ولی از انجام ورزش‌های رزمی و سنگین باید پرهیز کنند.
شنا در زمان بارداری به زایمان راحت‌تر و کنترل اضافه وزن در حین بارداری کمک می‌کند.
۳ . جنین و تشخیص بیماری قلبی
نواقص دریچه‌ای قلبی از جمله بیماری‌های شایع قلبی مادرزادی است. اکوکاردیوگرافی جنین در هفته ۱۸ بارداری، برای تشخیص زودهنگام بیماری قلبی مادرزادی است. البته این امکان را داریم که زودتر از این زمان به روش اکوکاردیوگرافی جنینی، وجود بیماری را تشخیص دهیم.
۴ . جنین و آلودگی هوا
رشد طبیعی جنین به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده کاهش می‌یابد. در ط اولین و سومین دوره سه ماهه حاملگی، این خطر افزایش می‌یابد. افزایش اکسید نیتروژن از عوامل عمده این معضل است. آلودگی هوا، فعالیت سلولی جنین را کاهش می‌دهد یا منجر به اختلال در رسیدن مواد غذایی و اکسیژن به او می‌گردد.
۵ . جنین و اسپری مو
این اسپری‌ها حاوی موادی هستند که عملکرد طبیعی سیستم هورمونی بدن را مختل می‌کنند و کارایی آلت تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
درصد بالایی از مادرانی که در سه ماهه اول بارداری‌شان از اسپری‌های مو استفاده می‌کردند، پسرانشان دچار هیپوسپادیاس شده بودند.
زمانیکه آلت تناسلی جنین پسر شکل می‌گیرد، مجاری ادراری از مثانه تا سر آلت امتداد می‌یابند. در بیماری هیپوسپادیاس، مجاری ادراری آن گونه که باید رشد نمی‌یابد و ممکن است در میانه راه تمام شود و فرد بیمار مجبور باشد از زیر آلت تناسلی ادرار کند. نقطه خروج ادرار در کنار مقعد یا کیسه بیضه هم مشاهده شده است.
۶ . جنین و کم خونی مادر
کم‌خونی در زنان باردار، باعث تاخیر در رشد رحم، تولد نوزادان با وزن کم و کاهش شدید هموگلوبین و هماتوکریت و در نهایت افزایش مرگ و میر می‌شود. در کم خونی ناشی از فقر آهن، ممکن است دریافت آهن کافی باشد، ولی جذب آن کم باشد. در اغلب موارد فراهمی زیستی آهن کم است و به همین دلیل جذب نمی‌شود. عفونت‌های انگل روده‌ای در فقر آهن دخالت دارد. مواد غذایی حاوی تانن‌ها (مانند چای) و وجود فیتات در نان تخمیر نشده، جذب آهن را مختل می‌کند. غذاهای حاوی ویتامین C جذب آهن را بالا می‌برد.
۷ . جنین و دود سیگار
عوارض دود سیگار برای کودکان از زمان بارداری شروع می‌شود، یعنی زمانی که دستگاه تنفسی هنوز به طور کامل شکل نگرفته است. در طی این دوران، با استعمال هر نخ سیگار توسط مادر و یا اطرافیان، عوارض زیادی در جنین به وجود می‌آید.
سیگار کشیدن در طول حاملگی موجب بیماری‌های زیادی مانند مرده زایی، سقط خود به خود، مرگ جنین و مرگ در دوران نوزادی می‌شود
وزن نوزادان مادران سیگاری حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ گرم کمتر از نوزادان مادران غیرسیگاری است.
پیدایش برونشیت و عوارض تنفسی در سال اول زندگی در کودکانی که یکی از والدین آن‌ها سیگار می‌کشد شایع‌تر است.
میزان بروز سرماخوردگی، عفونت گوش میانی، گلودرد و گرفتگی صدا در کودکانی که والدین سیگاری دارند، بیش از کودکانی است که والدین غیر سیگاری دارند.
۸ . جنین و کافئین
ماده کافئین که در نوشیدنی‌های بسیاری همانند قهوه، چای یا کوکاکولا وجود دارد، محرک است و فعالیت ماهیچه‌های دیواره لوله تخمدان را متوقف می‌کند. همین امر باعث کاهش حرکت تخمک از تخمدان به سمت رحم مادر می‌شود. مصرف بالای کافئین می‌تواند مانع رشد جنین و حتی سقط جنین شود.
۹ . جنین و مواد پلاستیکی
افزایش مقدار ترکیب موجود در مواد پلاستیکی موسوم به بیسفنول یا BPA در بدن مادران باردار، خطر بروز نارسایی‌های مادرزادی را در نوزاردان افزایش می‌دهد.
افزایش سطح این ماده شیمیایی در خون مادران، احتمال نارسایی‌های عصبی - رفتاری را در نوزادان آن‌ها تشدید می‌کند.
غذا مهم‌ترین منبع ورود این ماده شیمیایی به بدن است. BPA یک ماده شیمیایی مصنوعی است که در آستر داخلی قوطی‌های کنسرو، پلاستیک‌های خشک پلی کربناتی مثل شیشه شیر نوزادان و لیوان‌های چند بار مصرف و مواد پرکننده دندان‌ها استفاده می‌شود.
۱۰ . جنین و مواد شیرین
مصرف مواد شیرین به مقدار زیاد، در زمان بارداری، می‌تواند تاثیرات مضری بر جنین دختر داشته باشد. این مواد تاثیر چندانی بر جنین پسر ندارند.
آزمایشات دیگر بر روی سایر پستانداران نشان داد که مصرف مواد شیرین، تاثیرات متفاوتی بر روی نوزادان ماده و نر دارد.
این تحقیقات نشان داد که جنین‌های ماده موش‌هایی که به آن‌ها روزانه ۲۶ قاشق چای‌خوری محلول فروکتوز (قند طبیعی) داده می‌شد، از جفت کوچک‌تری نسبت به جنین‌های دیگر برخوردار بودند.
دانشمندان بدین ترتیب دریافتند که شکر، مواد مغذی را مسدود می‌کند.
بیشتر مادران دوست دارند بدانند جنینی که در شکم دارند دختر است یا پسر؛ ولی سلامت جنین برای تمام مادران مطلب مهمی است، آنقدر مهم که حاضرند هر آزمایش و هر زحمتی را برای آن تحمل کنند
برای تمام مادرها سلامت جنین اولویت اول است .
وقتی خانم همسایه می‌فهمد که 7 ماهه حامله است، بلافاصله می‌پرسد: و وقتی می‌شنود که خودش نخواسته دختر یا پسر بودن جنینش را تا زمان زایمان بداند،با تعجب اما در حالی‌که سعی می‌کند خود را موافق نشان دهد می‌گوید:
چه فرقی می‌کنه، مهم اینه که سالم باشه> ! بیشتر (و نه تمام) مادران دوست دارند بدانند جنینی که در شکم دارند پسر است یا دختر. اما مطمئنا برای همه مادران، سلامت نوزاد آینده‌شان اهمیت زیادی دارد و این اهمیت به اندازه‌ای است که حاضرند تحت آزمایش‌های متعدد قرار گیرند تا سلامت، رشد و تکامل جنین‌شان در طول بارداری، بررسی شود. البته در طول دوران بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری، شما باید آزمایش‌هایی را متحمل شوید که به بررسی رشد و تکامل جنین و سلامت زایمان کمک می‌کند. در این نوبت می‌خواهیم شما را با این آزمایش‌ها که باید در دوران بارداری انتظار آن را داشته باشید، آشنا کنیم.
آزمایش‌های معمول
در اولین دیدار،پزشکتان وزن شما و طول رحم را برای تخمین میزان رشد کودک اندازه می‌گیرد. فشارخون شما نیز برای غربالگری و تشخیص فشارخون حاملگی، اندازه‌گیری می‌شود.
نمونه ادرار از نظر سطح قند، پروتئین و وجود باکتری در آن بررسی می‌شود. قند در ادرار زن حامله،علامت دیابت حاملگی است. پروتئین بالای ادرار می‌تواند نشانگر عفونت مجاری ادراری، بیماری کلیوی یا فشارخون بالا باشد.
سه ماهه اول
در این سه ماه برای بررسی عوامل خطرزای حاملگی، باید مجموعه کاملی از سابقه پزشکی شما تهیه شود. بنابراین لازم است راجع به مصرف داروها و بیماری‌های خود به پزشکتان اطلاع دهید. آزمایش‌هایی که در این دوره سه ماهه برای بررسی سلامت شما و کودکتان انجام می‌شود، عبارتند از:
الف) آزمایش خون: جهت بررسی وجود بیماری سیفلیس، ایمنی نسبت به هپاتیت و سرخجه، تعیین گروه خونی و RH انجام می‌شود.
اگر شما RH منفی هستید و کودک شما RH مثبت است، ممکن است بدن شما به آن واکنش نشان دهد. این اتفاق نسبتا شایع است و معمولا بدون مشکل اساسی درمان می‌شود. در شرایط نادری ممکن است کم‌خونی ایجاد شود.
ب) سونوگرافی جنین: حتی در هفته پنجم حاملگی می‌توان سونوگرافی جنین را انجام داد.
در این بررسی،تصویری از جنین در حال رشد، به دست می‌آید.
سونوگرافی از راه مهبل می‌تواند حاملگی‌های خارجی رحمی را (وقتی جنین در جایی غیر از رحم رشد کند) نیز مشخص کند.
ج) نمونه‌برداری از کوریون: در این آزمایش تعدادی از سلول‌های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته می‌شوند و از نظر اختلالات ژنتیکی مختلف از جمله نشانگان داون بررسی می‌شوند. این آزمایش بطور معمول انجام نمی‌گیرد بلکه فقط زمانی که سابقه بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته باشد، انجام می‌شود.
د) تست اچ.
آی. وی(ایدز: ) از آنجایی که ایدز یکی از بیماری‌های است که از مادر به جنین منتقل می‌شود،برای جلوگیری از انتشار این بیماری،آزمایش آلودگی به ویروس ایدز یعنی اچ.آی.وی انجام می‌گیرد.
سه ماهه دوم
بین هفته سیزدهم تا بیست‌وهفتم حاملگی شما باید از پزشک خود انتظار انجام آزمایش‌های زیر را داشته باشید.
الف) بررسی الکتریکی قلب جنین: در آغاز هفته بیستم حاملگی، پزشک می‌تواند به ضربان قلب جنین با گوشی‌های خاصی گوش دهد و سلامت کلی جنین را از این طریق بررسی کند. علاوه بر این، ممکن است سونوگرافی جنین برای بررسی پیشرفت رشد جنین نیز انجام گیرد.
ب) تست تحمل گلوکز )GTT: پزشک به شما شربت قندی می‌دهد تا بنوشید و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه می‌گیرد. این آزمایش نشان می‌دهد که بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می‌دهد. هر بی‌قاعدگی در این رویه می‌تواند نشانگر دیابت حاملگی باشد.
ج) غربالگری سرم خون مادر: به‌طور معمول این تست انجام نمی‌شود. این آزمایش برای کشف نقایص تولد انجام می‌گیرد تا موارد زیر در سرم خون مادر بررسی شود:
۱: تست آلفا فیتوپروتئین :
AFP این ماده به‌طور معمول در کبد جنین تولید می‌شود.افزایش میزان آن ممکن است بدلیل نقص در نخاع باشد در حالی که کاهش آن نشانگان داون را نشان می‌دهد.
2:آزمایشHCG:
گنادوتروپین جنین انسانی از جفت ترشح می‌شود. سطح خونی HCG در 14 هفته اول حاملگی افزایش می‌یابد. اگر سطح HCG خیلی بالا باشد ممکن است علامت نشانگان داون باشد.
استریول:
این ماده به‌وسیله جفت تولید می‌شود. سطح آن اولین بار در هفته نهم حاملگی قابل اندازه‌گیری است. کاهش سطح آن می‌تواند علامت نشانگان داون باشد.)4 مهارکننده - آ(اینهیبین :)A یکآزمایش غربالگری جدید یک پروتئین را که جنین و جفت تولید می‌کنند، اندازه گیری می‌کند. اگر سطح آن به طور غیر طبیعی بالا برود، علامت، نشانگان داون است.
آمنیوسنتز:
اگر نتیجه بررسی سرم غیرطبیعی باشد یا اگر عوامل خطر (مثلا:کاهش حرکات جنین ...) وجود داشته باشد، آمنیوسنتز انجام می‌گیرد.
مایع آمنیوتیک: (مایعی که جنین را در برگرفته)، بررسی می‌شود تا صد نوع متفاوت از نقایص جنینی کشف شود. در ضمن جنس جنین نیز به این وسیله مشخص می‌شود.
سه ماهه سوم
در این دوره بیشتر آزمایش‌ها انجام شده است. با این وجود بررسی‌های دیگری برای اطمینان از سلامت کلی جنین و زایمان صورت می‌گیرد از جمله:
الف) استرپتوکک گروه ب: این تست خون نشان می‌دهد که آیا با این نوع میکروب (که می‌تواند بیماری شدیدی در نوزاد ایجاد کند) بیماری عفونی ایجاد شده است؟! اگر باکتری دیده شود، آنتی‌بیوتیک برای حفظ کودک در زمان زایمان تجویز می‌شود .
ب) هپاتیت ب: اگر جواب آزمایش شما برای ابتلا به هپاتیت ب مثبت باشد، کمی بعد از تولد،کودک واکسنی در مقابل این بیماری دریافت می‌کند.
ج) افاسمان(کشیدگی) گردن رحم: نزدیک زمان زایمان هم پزشک باید معایناتی انجام دهد. بدنبال این بررسی پزشک متوجه می‌شود که جنین به چه مقدار در لگن پائین آمده است و گردن رحم تا چه اندازه شروع به کشیده شدن کرده است. این اندازه‌گیری‌ها به تخمین پیشرفت زایمان کمک می‌کند. ممکن است حتی بررسی جنین نیز لازم باشد.
د) تست بدون استرس: یکی از شاخص‌های مهم دیگر سلامت جنین علاوه بر ضربان قلب، حرکات جنین است، که در صورت کاهش آن آزمایش‌های خاصی چون بیوفیزیکال و تست بدون استرس )NST( انجام می‌گیرد.
ه) آمنیوسنتز: در نهایت اگر کودک شما به هر دلیل نیاز به زایمان زودرس داشته باشد، آمنیوسنتز برای بررسی اینکه آیا رشد ریه جنین به حد کافی هست یا خیر، انجام می‌گیرد.
با انجام آزمایش‌های بسیار، که شاید خسته کننده هم باشد،امیدوار هستید کودکی شاد و سلامت به‌دنیا بیاورید،چه دختر چه پسر.
۴ راه تشخیص جنین منگول در بارداری
حدود هفته بیستم بارداری، پزشک متخصص زنان، مادر باردار را برای بررسی سلامتی جنین به مرکز انجام سونوگرافی ارجاع می دهد. جنین های که به سندروم داون مبتلا هستند، در طی سونوگرافی علامت های خاصی از خود بروز می دهند.
سندرم داون
بیماری مونگولیسم یا سندروم داون، اختلال شایع کروموزومی است که در حین تشکیل سلول تخم بوجود می آید و به جای ۴۶ عدد کروموزم، سلول تخم دارای ۴۷ عدد کروموزم (یک کروموزم اضافی) می شود.
این ناهنجاری در کروموزم شماره ۲۱ ایجاد می شود که عوارض بسیاری از جمله مشکلات جسمی و ذهنی را در نوزاد ایجاد می کند.
از جمله علایم عمده و زودرس این بیماری، مشکلات یادگیری و تاخیر در رشد است.
راه های تشخیص این سندرم در دوران بارداری عبارتند از:
۱- سونوگرافی ان تی: خوشبختانه امروزه بسیاری از پزشکان، مادران حامله را حدود هفته های یازدهم تا چهاردهم بارداری، برای انجام سونوگرافی ان اتی به مراکز مربوطه ارجاع می دهند.
در این نوع سونوگرافی، میزان ضخامت پشت گردن جنین بررسی می شود. معمولا ضخامت پشت گردن جنین مبتلا به سندروم داون بیشتر از جنین های طبیعی می باشد.
در حال حاضر، آزمایش غربالگری سندرم داون به همه مادران باردار توصیه می‌شود. در این آزمایشات که معمولا در سه ماهه اول بارداری انجام می‌گیرد، از روش‌های غیرتهاجمی همانند آزمایش خون مادر و یا سونوگرافی استفاده می‌شود.
۲- سونوگرافی: معمولا حدود هفته بیستم بارداری پزشک متخصص زنان و زایمان، مادر باردار را برای بررسی سلامتی جنین به مراکز انجام سونوگرافی ارجاع می دهد. جنین های که به سندروم داون مبتلا هستند، در طی سونوگرافی، نشانه های خاصی دارند، مثلا جنین منگول دچار ناهنجاری در شکل ظاهری پل بینی است.
اگر پزشک متخصص در طی سونوگرافی تشخیص دهد که پل بینی جنین کوتاه تر از حد طبیعی است و یا فاقد پل بینی می باشد، از علائم ابتلای جنین به سندروم داون محسوب می شود.
سن مادر تاثیر مهمی در ابتلای جنین به این بیماری دارد. متاسفانه امروزه با افزایش سن ازدواج و دیر فرزند دار شدن زوج ها، این ناهنجاری در جوامع به سرعت رشد کرده است
همچنین پزشک متخصص رادیولوژی، اختلالاتی را در کلیه ها و ساختار قلب و روده جنین مبتلا به سندرم داون تشخیص می دهد.
در سونوگرافی، اگر فاصله قابل توجهی بین انگشت اول و دوم پای جنین توسط متخصص رادیولوژی مشاهده شود تا حدی او را برای تشخیص جنین منگول کمک می کند.
اگر در طی انجام سونوگرافی، استخوان کوتاهی در وسط انگشت پنجم دست مشاهده شود، به احتمال زیاد این جنین به منگولیسم مبتلا می باشد. این پدیده را هیپوپلازی می نامند.
3- آزمایش خون: معمولا در طی سه ماهه اول بارداری، از مادران باردار آزمایش خون جهت بررسی سلامت جنین و خود مادر گرفته می شود. در طی این آزمایش، ابتلای جنین به سندروم داون نیز بررسی می شود.
همچنین آزمایش خون معروفی به نام کواد مارکر در طی سه ماه دوم بارداری (حدود ماه چهارم بارداری) از مادر به عمل می آید که نتایج غیر طبیعی این تست، می تواند ابتلای جنین به این سندروم را مشخص کند.
البته آزمایش خون معمولا دارای پاسخ های مثبت کاذب نیز می باشد و در صورت مشکوک بودن تست، آزمایشات بیشتری برای تشخیص قطعی انجام می شود.
۴- آمنیوسنتز: آزمایش آمنیوسنتز به علت خطری که برای سلامتی جنین دارد، شایع نیست و برای همه افراد انجام نمی شود. این تست به تشخیص و صلاحدید پزشک متخصص زنان انجام می گیرد.
طی این آزمایش، پزشک متخصص با سرنگ خاصی، مقداری از مایع آمنیوتیک (مایعی که داخل رحم مادر و اطراف جنین وجود دارد) و پرزهای جفت را به عنوان نمونه برمی دارد.
یکی از خطراتی که این آزمایش دارد، میزان بالای سقط جنین است که طی وارد شدن سوزن سرنگ به کیسه آب جنین و از دست رفتن مایع اطراف جنین رخ می دهد.
ممکن است مادر پس از انجام این آزمایش، با پاره شدن کیسه آب جنین مواجه شود و جنین خود را به علت خشکی و عفونت احتمالی از دست بدهد.
بنابراین این آزمایش حتما باید توسط متخصص مربوطه انجام گیرد و تمام شرایط مادر و جنین برای انجام این تست در نظر گرفته شود.
چند نکته
- هیچ گاه پزشک متخصص و ماهر نمی تواند فقط با در دست داشتن جواب یکی از تست هایی که در بالا بیان شد، به طور قطعی سندروم داون را در جنین تشخیص دهد، بلکه مجموعه ای از آزمایشان برای این تشخیص لازم است.
- جنین هایی که به این سندروم داون مبتلا هستند، هیچ گونه علامتی در مادر ایجاد نمی کنند و بارداری این دسته از جنین ها، به شکل طبیعی صورت می گیرد.
- سن مادر تاثیر مهمی در ابتلای جنین به این بیماری دارد. متاسفانه امروزه با افزایش سن ازدواج و دیر فرزند دار شدن زوج ها، این ناهنجاری در جوامع به سرعت رشد کرده است. بهترین سن بارداری برای بانوان بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی است. معمولا بارداری های بالای سن ۳۵ سالگی با خطرات زیادی از جمله تولد نوزاد مونگول همراه می باشد.
البته مادران با سن مناسب هم ممکن است دارای چنین فرزندی شوند. پس باید آزمایشات بالا را انجام داد.
جنین می‌تواند لرزش صدای مادر را تشخیص دهد، بنابراین صحبت کردن یا خواندن کتاب برای او می‌تواند فوایدی در بر داشته باشد. برخی از این فواید عبارتند از:
آرامش
جنین می‌تواند صدای خارج از رحم را بشنود. این صدا از طریق استخوان، بافت و مایع اطراف و داخل رحم به جنین منتقل می‌شود. جنین ۶ ماهه قادر است صدای مادر خود را تشخیص دهد و با شنیدن آن آرام می‌گیرد.
پیشرفت مغزی
میان حس شنوایی و توانایی یادگیری در کودک ارتباطی برقرار است. این شواهد اثبات می‌کند که جنین توانایی یادگیری دارد. خواندن کتاب می‌تواند در پیشرفت مغز و زبان، در سال‌های اولیه زندگی بسیار مفید باشد.
پیوند میان والدین و کودک
برقراری ارتباط با جنین برای بسیاری از افراد کاری دشوار است. خواندن کتاب روش بسیار خوبی برای برقراری این ارتباط است. کتابی را انتخاب کنید و در اوقات فراغت با صدای بلند برای جنین خود بخوانید.
اکوکاردیوگرافی جنین در هفته ۱۸ بارداری، برای تشخیص زودهنگام بیماری قلبی مادرزادی لازم است.
۲ . جنین و ورزش مادر
ورزش در بارداری، رشد جنین را در دیواره رحم بهبود می‌بخشد و خون و مواد غذایی لازم را به جنین می‌رساند. ورزش مادر در بارداری، به ضربان قلب جنین و وزن او به هنگام تولد آسیبی وارد نمی‌کند.
زنان باردار می‌توانند در حین حاملگی ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا انجام دهند، ولی از انجام ورزش‌های رزمی و سنگین باید پرهیز کنند.
شنا در زمان بارداری به زایمان راحت‌تر و کنترل اضافه وزن در حین بارداری کمک می‌کند.
۳ . جنین و تشخیص بیماری قلبی
نواقص دریچه‌ای قلبی از جمله بیماری‌های شایع قلبی مادرزادی است. اکوکاردیوگرافی جنین در هفته ۱۸ بارداری، برای تشخیص زودهنگام بیماری قلبی مادرزادی است. البته این امکان را داریم که زودتر از این زمان به روش اکوکاردیوگرافی جنینی، وجود بیماری را تشخیص دهیم.
۴ . جنین و آلودگی هوا
رشد طبیعی جنین به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده کاهش می‌یابد. در ط اولین و سومین دوره سه ماهه حاملگی، این خطر افزایش می‌یابد. افزایش اکسید نیتروژن از عوامل عمده این معضل است. آلودگی هوا، فعالیت سلولی جنین را کاهش می‌دهد یا منجر به اختلال در رسیدن مواد غذایی و اکسیژن به او می‌گردد.
۵ . جنین و اسپری مو
این اسپری‌ها حاوی موادی هستند که عملکرد طبیعی سیستم هورمونی بدن را مختل می‌کنند و کارایی آلت تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
درصد بالایی از مادرانی که در سه ماهه اول بارداری‌شان از اسپری‌های مو استفاده می‌کردند، پسرانشان دچار هیپوسپادیاس شده بودند.
زمانیکه آلت تناسلی جنین پسر شکل می‌گیرد، مجاری ادراری از مثانه تا سر آلت امتداد می‌یابند. در بیماری هیپوسپادیاس، مجاری ادراری آن گونه که باید رشد نمی‌یابد و ممکن است در میانه راه تمام شود و فرد بیمار مجبور باشد از زیر آلت تناسلی ادرار کند. نقطه خروج ادرار در کنار مقعد یا کیسه بیضه هم مشاهده شده است.
۶ . جنین و کم خونی مادر
کم‌خونی در زنان باردار، باعث تاخیر در رشد رحم، تولد نوزادان با وزن کم و کاهش شدید هموگلوبین و هماتوکریت و در نهایت افزایش مرگ و میر می‌شود. در کم خونی ناشی از فقر آهن، ممکن است دریافت آهن کافی باشد، ولی جذب آن کم باشد. در اغلب موارد فراهمی زیستی آهن کم است و به همین دلیل جذب نمی‌شود. عفونت‌های انگل روده‌ای در فقر آهن دخالت دارد. مواد غذایی حاوی تانن‌ها (مانند چای) و وجود فیتات در نان تخمیر نشده، جذب آهن را مختل می‌کند. غذاهای حاوی ویتامین C جذب آهن را بالا می‌برد.
۷ . جنین و دود سیگار
عوارض دود سیگار برای کودکان از زمان بارداری شروع می‌شود، یعنی زمانی که دستگاه تنفسی هنوز به طور کامل شکل نگرفته است. در طی این دوران، با استعمال هر نخ سیگار توسط مادر و یا اطرافیان، عوارض زیادی در جنین به وجود می‌آید.
سیگار کشیدن در طول حاملگی موجب بیماری‌های زیادی مانند مرده زایی، سقط خود به خود، مرگ جنین و مرگ در دوران نوزادی می‌شود
وزن نوزادان مادران سیگاری حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ گرم کمتر از نوزادان مادران غیرسیگاری است.
پیدایش برونشیت و عوارض تنفسی در سال اول زندگی در کودکانی که یکی از والدین آن‌ها سیگار می‌کشد شایع‌تر است.
میزان بروز سرماخوردگی، عفونت گوش میانی، گلودرد و گرفتگی صدا در کودکانی که والدین سیگاری دارند، بیش از کودکانی است که والدین غیر سیگاری دارند.
۸ . جنین و کافئین
ماده کافئین که در نوشیدنی‌های بسیاری همانند قهوه، چای یا کوکاکولا وجود دارد، محرک است و فعالیت ماهیچه‌های دیواره لوله تخمدان را متوقف می‌کند. همین امر باعث کاهش حرکت تخمک از تخمدان به سمت رحم مادر می‌شود. مصرف بالای کافئین می‌تواند مانع رشد جنین و حتی سقط جنین شود.
۹ . جنین و مواد پلاستیکی
افزایش مقدار ترکیب موجود در مواد پلاستیکی موسوم به بیسفنول یا BPA در بدن مادران باردار، خطر بروز نارسایی‌های مادرزادی را در نوزاردان افزایش می‌دهد.
افزایش سطح این ماده شیمیایی در خون مادران، احتمال نارسایی‌های عصبی - رفتاری را در نوزادان آن‌ها تشدید می‌کند.
غذا مهم‌ترین منبع ورود این ماده شیمیایی به بدن است. BPA یک ماده شیمیایی مصنوعی است که در آستر داخلی قوطی‌های کنسرو، پلاستیک‌های خشک پلی کربناتی مثل شیشه شیر نوزادان و لیوان‌های چند بار مصرف و مواد پرکننده دندان‌ها استفاده می‌شود.
۱۰ . جنین و مواد شیرین
مصرف مواد شیرین به مقدار زیاد، در زمان بارداری، می‌تواند تاثیرات مضری بر جنین دختر داشته باشد. این مواد تاثیر چندانی بر جنین پسر ندارند.
آزمایشات دیگر بر روی سایر پستانداران نشان داد که مصرف مواد شیرین، تاثیرات متفاوتی بر روی نوزادان ماده و نر دارد.
این تحقیقات نشان داد که جنین‌های ماده موش‌هایی که به آن‌ها روزانه ۲۶ قاشق چای‌خوری محلول فروکتوز (قند طبیعی) داده می‌شد، از جفت کوچک‌تری نسبت به جنین‌های دیگر برخوردار بودند.
دانشمندان بدین ترتیب دریافتند که شکر، مواد مغذی را مسدود می‌کند.
بیشتر مادران دوست دارند بدانند جنینی که در شکم دارند دختر است یا پسر؛ ولی سلامت جنین برای تمام مادران مطلب مهمی است، آنقدر مهم که حاضرند هر آزمایش و هر زحمتی را برای آن تحمل کنند
برای تمام مادرها سلامت جنین اولویت اول است .
وقتی خانم همسایه می‌فهمد که 7 ماهه حامله است، بلافاصله می‌پرسد: و وقتی می‌شنود که خودش نخواسته دختر یا پسر بودن جنینش را تا زمان زایمان بداند،با تعجب اما در حالی‌که سعی می‌کند خود را موافق نشان دهد می‌گوید:
چه فرقی می‌کنه، مهم اینه که سالم باشه> ! بیشتر (و نه تمام) مادران دوست دارند بدانند جنینی که در شکم دارند پسر است یا دختر. اما مطمئنا برای همه مادران، سلامت نوزاد آینده‌شان اهمیت زیادی دارد و این اهمیت به اندازه‌ای است که حاضرند تحت آزمایش‌های متعدد قرار گیرند تا سلامت، رشد و تکامل جنین‌شان در طول بارداری، بررسی شود. البته در طول دوران بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری، شما باید آزمایش‌هایی را متحمل شوید که به بررسی رشد و تکامل جنین و سلامت زایمان کمک می‌کند. در این نوبت می‌خواهیم شما را با این آزمایش‌ها که باید در دوران بارداری انتظار آن را داشته باشید، آشنا کنیم.
آزمایش‌های معمول
در اولین دیدار،پزشکتان وزن شما و طول رحم را برای تخمین میزان رشد کودک اندازه می‌گیرد. فشارخون شما نیز برای غربالگری و تشخیص فشارخون حاملگی، اندازه‌گیری می‌شود.
نمونه ادرار از نظر سطح قند، پروتئین و وجود باکتری در آن بررسی می‌شود. قند در ادرار زن حامله،علامت دیابت حاملگی است. پروتئین بالای ادرار می‌تواند نشانگر عفونت مجاری ادراری، بیماری کلیوی یا فشارخون بالا باشد.
سه ماهه اول
در این سه ماه برای بررسی عوامل خطرزای حاملگی، باید مجموعه کاملی از سابقه پزشکی شما تهیه شود. بنابراین لازم است راجع به مصرف داروها و بیماری‌های خود به پزشکتان اطلاع دهید. آزمایش‌هایی که در این دوره سه ماهه برای بررسی سلامت شما و کودکتان انجام می‌شود، عبارتند از:
الف) آزمایش خون: جهت بررسی وجود بیماری سیفلیس، ایمنی نسبت به هپاتیت و سرخجه، تعیین گروه خونی و RH انجام می‌شود.
اگر شما RH منفی هستید و کودک شما RH مثبت است، ممکن است بدن شما به آن واکنش نشان دهد. این اتفاق نسبتا شایع است و معمولا بدون مشکل اساسی درمان می‌شود. در شرایط نادری ممکن است کم‌خونی ایجاد شود.
ب) سونوگرافی جنین: حتی در هفته پنجم حاملگی می‌توان سونوگرافی جنین را انجام داد.
در این بررسی،تصویری از جنین در حال رشد، به دست می‌آید.
سونوگرافی از راه مهبل می‌تواند حاملگی‌های خارجی رحمی را (وقتی جنین در جایی غیر از رحم رشد کند) نیز مشخص کند.
ج) نمونه‌برداری از کوریون: در این آزمایش تعدادی از سلول‌های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته می‌شوند و از نظر اختلالات ژنتیکی مختلف از جمله نشانگان داون بررسی می‌شوند. این آزمایش بطور معمول انجام نمی‌گیرد بلکه فقط زمانی که سابقه بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته باشد، انجام می‌شود.
د) تست اچ.
آی. وی(ایدز: ) از آنجایی که ایدز یکی از بیماری‌های است که از مادر به جنین منتقل می‌شود،برای جلوگیری از انتشار این بیماری،آزمایش آلودگی به ویروس ایدز یعنی اچ.آی.وی انجام می‌گیرد.
سه ماهه دوم
بین هفته سیزدهم تا بیست‌وهفتم حاملگی شما باید از پزشک خود انتظار انجام آزمایش‌های زیر را داشته باشید.
الف) بررسی الکتریکی قلب جنین: در آغاز هفته بیستم حاملگی، پزشک می‌تواند به ضربان قلب جنین با گوشی‌های خاصی گوش دهد و سلامت کلی جنین را از این طریق بررسی کند. علاوه بر این، ممکن است سونوگرافی جنین برای بررسی پیشرفت رشد جنین نیز انجام گیرد.
ب) تست تحمل گلوکز )GTT: پزشک به شما شربت قندی می‌دهد تا بنوشید و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه می‌گیرد. این آزمایش نشان می‌دهد که بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می‌دهد. هر بی‌قاعدگی در این رویه می‌تواند نشانگر دیابت حاملگی باشد.
ج) غربالگری سرم خون مادر: به‌طور معمول این تست انجام نمی‌شود. این آزمایش برای کشف نقایص تولد انجام می‌گیرد تا موارد زیر در سرم خون مادر بررسی شود:
۱: تست آلفا فیتوپروتئین :
AFP این ماده به‌طور معمول در کبد جنین تولید می‌شود.افزایش میزان آن ممکن است بدلیل نقص در نخاع باشد در حالی که کاهش آن نشانگان داون را نشان می‌دهد.
2:آزمایشHCG:
گنادوتروپین جنین انسانی از جفت ترشح می‌شود. سطح خونی HCG در 14 هفته اول حاملگی افزایش می‌یابد. اگر سطح HCG خیلی بالا باشد ممکن است علامت نشانگان داون باشد.
استریول:
این ماده به‌وسیله جفت تولید می‌شود. سطح آن اولین بار در هفته نهم حاملگی قابل اندازه‌گیری است. کاهش سطح آن می‌تواند علامت نشانگان داون باشد.)4 مهارکننده - آ(اینهیبین :)A یکآزمایش غربالگری جدید یک پروتئین را که جنین و جفت تولید می‌کنند، اندازه گیری می‌کند. اگر سطح آن به طور غیر طبیعی بالا برود، علامت، نشانگان داون است.
آمنیوسنتز:
اگر نتیجه بررسی سرم غیرطبیعی باشد یا اگر عوامل خطر (مثلا:کاهش حرکات جنین ...) وجود داشته باشد، آمنیوسنتز انجام می‌گیرد.
مایع آمنیوتیک: (مایعی که جنین را در برگرفته)، بررسی می‌شود تا صد نوع متفاوت از نقایص جنینی کشف شود. در ضمن جنس جنین نیز به این وسیله مشخص می‌شود.
سه ماهه سوم
در این دوره بیشتر آزمایش‌ها انجام شده است. با این وجود بررسی‌های دیگری برای اطمینان از سلامت کلی جنین و زایمان صورت می‌گیرد از جمله:
الف) استرپتوکک گروه ب: این تست خون نشان می‌دهد که آیا با این نوع میکروب (که می‌تواند بیماری شدیدی در نوزاد ایجاد کند) بیماری عفونی ایجاد شده است؟! اگر باکتری دیده شود، آنتی‌بیوتیک برای حفظ کودک در زمان زایمان تجویز می‌شود .
ب) هپاتیت ب: اگر جواب آزمایش شما برای ابتلا به هپاتیت ب مثبت باشد، کمی بعد از تولد،کودک واکسنی در مقابل این بیماری دریافت می‌کند.
ج) افاسمان(کشیدگی) گردن رحم: نزدیک زمان زایمان هم پزشک باید معایناتی انجام دهد. بدنبال این بررسی پزشک متوجه می‌شود که جنین به چه مقدار در لگن پائین آمده است و گردن رحم تا چه اندازه شروع به کشیده شدن کرده است. این اندازه‌گیری‌ها به تخمین پیشرفت زایمان کمک می‌کند. ممکن است حتی بررسی جنین نیز لازم باشد.
د) تست بدون استرس: یکی از شاخص‌های مهم دیگر سلامت جنین علاوه بر ضربان قلب، حرکات جنین است، که در صورت کاهش آن آزمایش‌های خاصی چون بیوفیزیکال و تست بدون استرس )NST( انجام می‌گیرد.
ه) آمنیوسنتز: در نهایت اگر کودک شما به هر دلیل نیاز به زایمان زودرس داشته باشد، آمنیوسنتز برای بررسی اینکه آیا رشد ریه جنین به حد کافی هست یا خیر، انجام می‌گیرد.
با انجام آزمایش‌های بسیار، که شاید خسته کننده هم باشد،امیدوار هستید کودکی شاد و سلامت به‌دنیا بیاورید،چه دختر چه پسر.
۴ راه تشخیص جنین منگول در بارداری
حدود هفته بیستم بارداری، پزشک متخصص زنان، مادر باردار را برای بررسی سلامتی جنین به مرکز انجام سونوگرافی ارجاع می دهد. جنین های که به سندروم داون مبتلا هستند، در طی سونوگرافی علامت های خاصی از خود بروز می دهند.
سندرم داون
بیماری مونگولیسم یا سندروم داون، اختلال شایع کروموزومی است که در حین تشکیل سلول تخم بوجود می آید و به جای ۴۶ عدد کروموزم، سلول تخم دارای ۴۷ عدد کروموزم (یک کروموزم اضافی) می شود.
این ناهنجاری در کروموزم شماره ۲۱ ایجاد می شود که عوارض بسیاری از جمله مشکلات جسمی و ذهنی را در نوزاد ایجاد می کند.
از جمله علایم عمده و زودرس این بیماری، مشکلات یادگیری و تاخیر در رشد است.
راه های تشخیص این سندرم در دوران بارداری عبارتند از:
۱- سونوگرافی ان تی: خوشبختانه امروزه بسیاری از پزشکان، مادران حامله را حدود هفته های یازدهم تا چهاردهم بارداری، برای انجام سونوگرافی ان اتی به مراکز مربوطه ارجاع می دهند.
در این نوع سونوگرافی، میزان ضخامت پشت گردن جنین بررسی می شود. معمولا ضخامت پشت گردن جنین مبتلا به سندروم داون بیشتر از جنین های طبیعی می باشد.
در حال حاضر، آزمایش غربالگری سندرم داون به همه مادران باردار توصیه می‌شود. در این آزمایشات که معمولا در سه ماهه اول بارداری انجام می‌گیرد، از روش‌های غیرتهاجمی همانند آزمایش خون مادر و یا سونوگرافی استفاده می‌شود.
۲- سونوگرافی: معمولا حدود هفته بیستم بارداری پزشک متخصص زنان و زایمان، مادر باردار را برای بررسی سلامتی جنین به مراکز انجام سونوگرافی ارجاع می دهد. جنین های که به سندروم داون مبتلا هستند، در طی سونوگرافی، نشانه های خاصی دارند، مثلا جنین منگول دچار ناهنجاری در شکل ظاهری پل بینی است.
اگر پزشک متخصص در طی سونوگرافی تشخیص دهد که پل بینی جنین کوتاه تر از حد طبیعی است و یا فاقد پل بینی می باشد، از علائم ابتلای جنین به سندروم داون محسوب می شود.
سن مادر تاثیر مهمی در ابتلای جنین به این بیماری دارد. متاسفانه امروزه با افزایش سن ازدواج و دیر فرزند دار شدن زوج ها، این ناهنجاری در جوامع به سرعت رشد کرده است
همچنین پزشک متخصص رادیولوژی، اختلالاتی را در کلیه ها و ساختار قلب و روده جنین مبتلا به سندرم داون تشخیص می دهد.
در سونوگرافی، اگر فاصله قابل توجهی بین انگشت اول و دوم پای جنین توسط متخصص رادیولوژی مشاهده شود تا حدی او را برای تشخیص جنین منگول کمک می کند.
اگر در طی انجام سونوگرافی، استخوان کوتاهی در وسط انگشت پنجم دست مشاهده شود، به احتمال زیاد این جنین به منگولیسم مبتلا می باشد. این پدیده را هیپوپلازی می نامند.
3- آزمایش خون: معمولا در طی سه ماهه اول بارداری، از مادران باردار آزمایش خون جهت بررسی سلامت جنین و خود مادر گرفته می شود. در طی این آزمایش، ابتلای جنین به سندروم داون نیز بررسی می شود.
همچنین آزمایش خون معروفی به نام کواد مارکر در طی سه ماه دوم بارداری (حدود ماه چهارم بارداری) از مادر به عمل می آید که نتایج غیر طبیعی این تست، می تواند ابتلای جنین به این سندروم را مشخص کند.
البته آزمایش خون معمولا دارای پاسخ های مثبت کاذب نیز می باشد و در صورت مشکوک بودن تست، آزمایشات بیشتری برای تشخیص قطعی انجام می شود.
۴- آمنیوسنتز: آزمایش آمنیوسنتز به علت خطری که برای سلامتی جنین دارد، شایع نیست و برای همه افراد انجام نمی شود. این تست به تشخیص و صلاحدید پزشک متخصص زنان انجام می گیرد.
طی این آزمایش، پزشک متخصص با سرنگ خاصی، مقداری از مایع آمنیوتیک (مایعی که داخل رحم مادر و اطراف جنین وجود دارد) و پرزهای جفت را به عنوان نمونه برمی دارد.
یکی از خطراتی که این آزمایش دارد، میزان بالای سقط جنین است که طی وارد شدن سوزن سرنگ به کیسه آب جنین و از دست رفتن مایع اطراف جنین رخ می دهد.
ممکن است مادر پس از انجام این آزمایش، با پاره شدن کیسه آب جنین مواجه شود و جنین خود را به علت خشکی و عفونت احتمالی از دست بدهد.
بنابراین این آزمایش حتما باید توسط متخصص مربوطه انجام گیرد و تمام شرایط مادر و جنین برای انجام این تست در نظر گرفته شود.
چند نکته
- هیچ گاه پزشک متخصص و ماهر نمی تواند فقط با در دست داشتن جواب یکی از تست هایی که در بالا بیان شد، به طور قطعی سندروم داون را در جنین تشخیص دهد، بلکه مجموعه ای از آزمایشان برای این تشخیص لازم است.
- جنین هایی که به این سندروم داون مبتلا هستند، هیچ گونه علامتی در مادر ایجاد نمی کنند و بارداری این دسته از جنین ها، به شکل طبیعی صورت می گیرد.
- سن مادر تاثیر مهمی در ابتلای جنین به این بیماری دارد. متاسفانه امروزه با افزایش سن ازدواج و دیر فرزند دار شدن زوج ها، این ناهنجاری در جوامع به سرعت رشد کرده است. بهترین سن بارداری برای بانوان بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی است. معمولا بارداری های بالای سن ۳۵ سالگی با خطرات زیادی از جمله تولد نوزاد مونگول همراه می باشد.
البته مادران با سن مناسب هم ممکن است دارای چنین فرزندی شوند. پس باید آزمایشات بالا را انجام داد.
منبع:
دلگرم
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼