برنامه غذایی در دوران بارداری، موثر در تعیین جنسیت
وقتی بخواهیم جنسیت پسر باشد، مادر باید لبنیات و مواد غذایی حاوی کلسیم را به‌طور کامل حذف نماید.
لذت مادر شدن و تولد یک نوزاد، شیرینی وصف‌ناپذیری برای زوجی که زندگی‌شان را با عشق شروع کرده‌اند دارا می‌باشد، اما برای حفظ و چشیدن هرچه بهتر این زیبایی، نیاز است نکات مهمی را رعایت نماییم و پیش‌زمینه‌هایی را برای رویارویی با این موهبت خدادادی بگذرانیم.
از این رو رعایت تغذیه و مسائل پزشکی و مراقبتی پیش از دوران بارداری از ملزومات می‌باشد، در نتیجه در این گزارش علمی به بیان این موارد از زبان متخصصان و کارشناسان پرداخته‌ایم:
دکتر سیدعلی کشاورز، استاد دانشگاه و مدیر گروه تغذیه دانشگاه تهران، در پاسخ به این سوال که تغذیه قبل از بارداری چه تأثیری بر جنسیت می‌گذارد، اظهار داشت: «تغذیه از طریق تغییر ph رحم با استفاده از یون‌ها می‌تواند در تعیین جنسیت جنین نقش داشته باشد».
وی افزود: «وقتی بخواهیم جنسیت پسر باشد، مادر باید لبنیات و مواد غذایی حاوی کلسیم را به‌طور کامل حذف نماید. در مقابل مواد غذایی حاوی پتاسیم و سدیم مثل انواع میوه‌جات و غذاهای شور را مصرف کند. یکی دیگر از مواد غذایی که نقش موثر و تعیین‌کننده بر جنسیت دارد، مصرف روغن مایع و روغن‌های حاوی امگا-۳ است که شانس پسردار شدن را بالا می‌برد.»
دکتر کشاورز با بیان اینکه رژیم غذایی باید حداقل دو ماه و دو پریود قبل از بارداری آغاز شود تصریح کرد: «براساس تحققاتی که در کانادا انجام شده است ثابت شده اگر برنامه غذایی دقیق و درست تنظیم شود، شانس اینکه با رژیم بتوان جنسیت جنین را تعیین کرد تا ۸۰ درصد امکان‌پذیر است. این مسأله در تحقیقات حیوانی به جز خوک اثبات شده است و نشان داده شده که با رژیم می‌توان روی یون‌ها اثر گذاشت».
وی ادامه داد: «همچنین در تحقیقاتی که بر روی خانواده‌های با مشکل وراثتی در کانادا انجام شد، ثابت گردید که با استفاده از رژیم غذایی می‌توان نوع جنسیت را تعیین نمود و از تولد آن نوع جنسیتی که می‌تواند مبتلا به بیماری باشد جلوگیری کرد».
دکتر منصور شهرکی در خصوص وزن قبل از بارداری به خبرنگار ما گفت: «معیار وزن نرمال، کاهش و یا افزایش وزن قبل از بارداری اندازه‌گیری نمایه توده بدن (BMI) است که از تقسیم وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (مترمربع) به دست می‌آید. BMI خانم قبل از بارداری کمتر از ۱۸/۵ نشانه کم‌وزنی، بین ۱۸/۵ و ۲۴/۹ در محدوده وزن طبیعی، بین ۲۵ تا ۲۹/۹ نشانه افزایش وزن و بیشتر و مساوی ۳۰ نشانه چاقی است.
بهترین BMI جهت بارداری BMI نرمال و طبیعی می‌باشد و خانم‌هایی که با این شاخصه بارداری را شروع می‌کنند، مطمئن باشند که در صورت کنترل و پایش افزایش وزن مناسب دوران بارداری و مراجعات ماهانه به کارشناسان و متخصصین ذیربط هیچ مشکلی برایشان ایجاد نخواهد شد.
خانم‌هایی که از افزایش وزن و بعضا چاقی قبل از بارداری رنج می‌برند حتما باید قبل از بارداری در جهت تعدیل وزن خود و رساندن آن به وزن ایده‌آل کوشا باشند. این خانم‌ها حتما باید بدانند که دوران بارداری به هیچ عنوان دوران رژیم گرفتن و انجام فعالیت‌های شدید وزشی به منظور کاهش وزن نیست و در پایان بارداری حتما باید به وزن خانم باردار حتی خانم‌های باردار مبتلا به چاقی نیز اضافه شود.
همچنین این خانم‌ها بهتر است در جریان باشند که اگر به رساندن وزن خود به حد نرمال در قبل از بارداری اقدام ننمایند، احتمال ابتلا به دیابت، فشار خون بارداری و ... در آنها در مقایسه با خانم‌هایی که بارداری را با وزن نرمال شروع کرده‌اند بیشتر می‌باشد. بهترین توصیه به این خانم‌ها این است که از طریق رژیم غذایی علمی، ورزش نمودن و تغییر در سبک زندگی زیر نظر متخصصین تغذیه و رژیم‌درمانی اقدام به کاهش وزن خود نمایند.
از طرف دیگر اگر وزن خانمی قبل از بارداری کم باشد و مبتلا به لاغری باشد، احتمال زایمان زودرس و یا به دنیا آوردن کودک با وزن کم هنگام تولد و یا بعضا سقط جنین در او در مقایسه با خانم‌هایی که بارداری را با وزن نرمال شروع کرده‌اند بیشتر می‌باشد، بنابراین به این خانم‌ها نیز قویا توصیه می‌گردد برای جلوگیری از ابتلا به تمامی حالات یادشده قبل از بارداری وزن خود را به حد ایده‌آل برسانند که در این مورد نیز توصیه می‌شود از کارشناسان و متخصصین ذیربط شهر خود کمک بگیرند.»
وی افزود: «امروزه نتایج تحقیقات مختلف علمی نشان می‌دهد که نه تنها تغذیه مناسب در طی دوران بارداری، بلکه تغذیه قبل از بارداری نیز می‌تواند بر روی نتیجه بارداری از ابعاد مختلف تأثیر بگذارد. خانمی که زایمان زودرس دارد و یا کودکی با وزن کم هنگام تولد به دنیا می‌آورد و یا بعضا مبتلا به سقط جنین می‌شود و یا مشکلاتی مثل دیابت، فشارخون و چاقی بیش از حد دوران بارداری پیدا می‌کند، باید ریشه این مسائل را در تغذیه قبل از بارداری خود مورد کنکاش قرار دهد.
از این رو رعایت تغذیه و مسائل پزشکی و مراقبتی پیش از دوران بارداری از ملزومات می‌باشد، در نتیجه در این گزارش علمی به بیان این موارد از زبان متخصصان و کارشناسان پرداخته‌ایم:
دکتر سیدعلی کشاورز، استاد دانشگاه و مدیر گروه تغذیه دانشگاه تهران، در پاسخ به این سوال که تغذیه قبل از بارداری چه تأثیری بر جنسیت می‌گذارد، اظهار داشت: «تغذیه از طریق تغییر ph رحم با استفاده از یون‌ها می‌تواند در تعیین جنسیت جنین نقش داشته باشد».
وی افزود: «وقتی بخواهیم جنسیت پسر باشد، مادر باید لبنیات و مواد غذایی حاوی کلسیم را به‌طور کامل حذف نماید. در مقابل مواد غذایی حاوی پتاسیم و سدیم مثل انواع میوه‌جات و غذاهای شور را مصرف کند. یکی دیگر از مواد غذایی که نقش موثر و تعیین‌کننده بر جنسیت دارد، مصرف روغن مایع و روغن‌های حاوی امگا-۳ است که شانس پسردار شدن را بالا می‌برد.»
دکتر کشاورز با بیان اینکه رژیم غذایی باید حداقل دو ماه و دو پریود قبل از بارداری آغاز شود تصریح کرد: «براساس تحققاتی که در کانادا انجام شده است ثابت شده اگر برنامه غذایی دقیق و درست تنظیم شود، شانس اینکه با رژیم بتوان جنسیت جنین را تعیین کرد تا ۸۰ درصد امکان‌پذیر است. این مسأله در تحقیقات حیوانی به جز خوک اثبات شده است و نشان داده شده که با رژیم می‌توان روی یون‌ها اثر گذاشت».
وی ادامه داد: «همچنین در تحقیقاتی که بر روی خانواده‌های با مشکل وراثتی در کانادا انجام شد، ثابت گردید که با استفاده از رژیم غذایی می‌توان نوع جنسیت را تعیین نمود و از تولد آن نوع جنسیتی که می‌تواند مبتلا به بیماری باشد جلوگیری کرد».
دکتر منصور شهرکی در خصوص وزن قبل از بارداری به خبرنگار ما گفت: «معیار وزن نرمال، کاهش و یا افزایش وزن قبل از بارداری اندازه‌گیری نمایه توده بدن (BMI) است که از تقسیم وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (مترمربع) به دست می‌آید. BMI خانم قبل از بارداری کمتر از ۱۸/۵ نشانه کم‌وزنی، بین ۱۸/۵ و ۲۴/۹ در محدوده وزن طبیعی، بین ۲۵ تا ۲۹/۹ نشانه افزایش وزن و بیشتر و مساوی ۳۰ نشانه چاقی است.
بهترین BMI جهت بارداری BMI نرمال و طبیعی می‌باشد و خانم‌هایی که با این شاخصه بارداری را شروع می‌کنند، مطمئن باشند که در صورت کنترل و پایش افزایش وزن مناسب دوران بارداری و مراجعات ماهانه به کارشناسان و متخصصین ذیربط هیچ مشکلی برایشان ایجاد نخواهد شد.
خانم‌هایی که از افزایش وزن و بعضا چاقی قبل از بارداری رنج می‌برند حتما باید قبل از بارداری در جهت تعدیل وزن خود و رساندن آن به وزن ایده‌آل کوشا باشند. این خانم‌ها حتما باید بدانند که دوران بارداری به هیچ عنوان دوران رژیم گرفتن و انجام فعالیت‌های شدید وزشی به منظور کاهش وزن نیست و در پایان بارداری حتما باید به وزن خانم باردار حتی خانم‌های باردار مبتلا به چاقی نیز اضافه شود.
همچنین این خانم‌ها بهتر است در جریان باشند که اگر به رساندن وزن خود به حد نرمال در قبل از بارداری اقدام ننمایند، احتمال ابتلا به دیابت، فشار خون بارداری و ... در آنها در مقایسه با خانم‌هایی که بارداری را با وزن نرمال شروع کرده‌اند بیشتر می‌باشد. بهترین توصیه به این خانم‌ها این است که از طریق رژیم غذایی علمی، ورزش نمودن و تغییر در سبک زندگی زیر نظر متخصصین تغذیه و رژیم‌درمانی اقدام به کاهش وزن خود نمایند.
از طرف دیگر اگر وزن خانمی قبل از بارداری کم باشد و مبتلا به لاغری باشد، احتمال زایمان زودرس و یا به دنیا آوردن کودک با وزن کم هنگام تولد و یا بعضا سقط جنین در او در مقایسه با خانم‌هایی که بارداری را با وزن نرمال شروع کرده‌اند بیشتر می‌باشد، بنابراین به این خانم‌ها نیز قویا توصیه می‌گردد برای جلوگیری از ابتلا به تمامی حالات یادشده قبل از بارداری وزن خود را به حد ایده‌آل برسانند که در این مورد نیز توصیه می‌شود از کارشناسان و متخصصین ذیربط شهر خود کمک بگیرند.»
وی افزود: «امروزه نتایج تحقیقات مختلف علمی نشان می‌دهد که نه تنها تغذیه مناسب در طی دوران بارداری، بلکه تغذیه قبل از بارداری نیز می‌تواند بر روی نتیجه بارداری از ابعاد مختلف تأثیر بگذارد. خانمی که زایمان زودرس دارد و یا کودکی با وزن کم هنگام تولد به دنیا می‌آورد و یا بعضا مبتلا به سقط جنین می‌شود و یا مشکلاتی مثل دیابت، فشارخون و چاقی بیش از حد دوران بارداری پیدا می‌کند، باید ریشه این مسائل را در تغذیه قبل از بارداری خود مورد کنکاش قرار دهد.
اگر خانمی قبل از بارداری مبتلا به کم‌خونی و ضعف بنیه بدنی می‌باشد و از علائمی مثل خستگی زودرس، سردرد، افزایش ضربان قلب، کم‌اشتهایی و بی‌حوصلگی رنج می‌برد، بداند که احتمال کم‌وزنی در او قوت دارد و در صورت درمان نکردن خود از طریق دارودرمانی و رژیم‌درمانی باید منتظر زایمان زودرس یا تولد کودک با وزن کم و یا بعضا سقط جنین باشد.
از طرف دیگر خانمی که قبل از بارداری مبتلا به افزایش وزن و یا چاقی می‌باشد و مخصوصا خانم‌هایی که قبل از بارداری دارای فشارخون بالا و قند خون بالا هستند، بدانند که بارداری باعث تشدید این بیماری‌ها خواهد شد و مشکلات عدیده‌ای برای خودشان و جنین پیش خواهد آورد که یک نمونه آن ختم حاملگی برای زنان با فشارخون بالا در طی دوران بارداری است.
پس آنچه اهمیت بسیار بالایی دارد این است که فرد قبل از بارداری تغذیه مناسب و ایده‌آل داشته باشد که ضمن رسیدن به وزن نرمال، از بروز بیماری‌های تهدیدکننده بارداری یاد شده نیز جلوگیری شود. برای این منظور به تمامی خانم‌ها در سنین باروری توصیه می‌شود ضمن اینکه از پرخوری می‌بایست اجتناب نمایند از مواد غذایی کلسیم‌دار مثل شیر و لبنیات و منابع غذایی آهن‌دار مثل انواع گوشت‌ها، دل، جگر و قلوه در حد اعتدال استفاده کنند.
این افراد باید در نظر داشته باشند که تعادل و تنوع در دریافت مواد غذایی سرلوحه کارشان باشد و از غذاهای تمامی گروه‌های غذایی (شیر و لبنیات، گوشت‌ها، نان و غلات، سبزیجات و میوه‌جات) هر روز و حتی در تمامی وعده‌های غذایی روزانه استفاده نمایند و اگر پارامترهای بیوشیمیایی خونشان مثل قند، چربی و ... در حد نرمال و طبیعی نیست و از افزایش وزن و چاقی رنج می‌برند، قبل از بارداری در جهت مرتفع نمودن آنها اقدام عاجل نمایند».
دکتر شهرکی در ادامه، در مورد تغذیه افرادی که گیاهخوار هستند و تصمیم به باردار شدن دارند، گفت: «اگر خانم گیاهخوار سالم قبل از بارداری در محدوده وزن نرمال و طبیعی باشد و افزایش وزن بایسته را بر اساس میزان BMI قبل از بارداری خود در طی دوران بارداری نیز پیدا کند، از نظر علمی مشروط بر اینکه تمامی پارامترهای بیوشیمیایی خون او مثل قند، چربی و فشارخون در قبل و حین بارداری تحت کنترل باشند، مشکلی برای خودش و جنین او با رژیم گیاهخواری مناسب و علمی پیش نخواهد آمد.
گرچه گیاهخواری انواع متعدد دارد، ولی خانم‌های گیاهخواری که از شیر و لبنیات و تخم مرغ نیز در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند یا به عبارت دیگر Lacto-ovovegetarian هستند، به دلیل اینکه از منابع حیوانی پروتئینی نیز در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند در مقایسه با خانم‌هایی که گیاهخواری محض دارند افزایش نیاز به پروتئین خود را بهتر می‌توانند تأمین کنند و نتیجه بارداری مطلوب‌تری نیز خواهند داشت.
به‌طور کلی نیاز بدن به ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، آهن و مواد معدنی در طی دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند و از آنجایی که رژیم‌های گیاهخواری محض به تنهایی نمی‌توانند احتیاجات بدن زن باردار را در طی بارداری فراهم کنند، لذا با تدوین یک برنامه غذایی مناسب و علمی توسط متخصصین تغذیه و رژیم‌درمانی در کنار استفاده از مکمل‌های غذایی می‌توان از رژیم‌های غذایی گیاهی حتی در دوران بارداری نیز بهره گرفت».
لادن گیاهی، کارشناس امور تغذیه نیز در مورد وزن قبل از بارداری مادر گفت: «سلامت و تکامل جنین به وضعیت سلامت سلولی که در زمان لقاح اسپرم و تخمک تشکیل می‌شود بستگی دارد و بدون شک وضعیت تغذیه مادر از مدت‌ها قبل از بارداری از عوامل اثرگذار بر سلامت این سلول و تکامل جنین در دوران بارداری است.
وجود ذخایر کافی مواد مغذی قبل از شروع بارداری برای داشتن وضعیت تغذیه مطلوب در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت است. مادری که فاقد ذخایر کافی مواد معدنی (خصوصا آهن و کلسیم) و ویتامین‌ها است به سختی می‌تواند حتی با اصلاح تغذیه در دوران بارداری این کمبودها را جبران کند.
علاوه بر آنکه نیاز بسیاری از مواد مغذی در دوران بارداری افزایش می‌یابد، عدم وجود مقدار کافی آنها در زمانی که مادر هنوز از بارداری خود مطلع نیست، می‌تواند اثرات غیر قابل بازگشتی بر تکامل جنین داشته باشد. به عبارت دیگر گرچه وزن‌گیری ناکافی مادر و تغذیه نامناسب او در اواخر بارداری، کاهش رشد جنین و تولد نوزاد کم وزن را به دنبال خواهد داشت، اما وجود سوءتغذیه در اوایل بارداری، موجب بروز نقایص جدی جسمی و ذهنی می‌شود، بنابراین رعایت رژیم غذایی متعادل و متنوع از ماه‌ها قبل از بارداری و همچنین رسیدن به وزن ایده‌آل قبل از اقدام به بارداری ضرورت دارد.
به خانم‌هایی که دارای BMI بالای ۳۰ هستند اکیدا توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری نسبت به کاهش وزن خود تحت نظر متخصص تغذیه اقدام نمایند و با کاهش حدود ۳ الی ۴ کیلوگرم وزن در هر ماه، بدون آنکه ذخایر مواد معدنی و ویتامینی خود را از دست بدهند، وزنشان را به وزن ایده‌آل نزدیک نمایند.
چاقی در زنان باردار احتمال ابتلا به فشار خون و دیابت بارداری، سقط و زایمان پرخطر را افزایش می‌دهد. همانطور که اضافه وزن زیاد مادر می‌تواند خطر تولد نوزاد با وزن بالا (بالای ۴ کیلوگرم) را داشته باشد، کمبود وزن مادر قبل از بارداری نیز خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد زیر وزن طبیعی را به دنبال خواهد داشت.
به‌علاوه مادرانی که دارای BMI زیر ۱۹ هستند، به احتمال زیاد فاقد ذخایر کافی بسیاری از ریزمغذی‌ها هستند، بنابراین توصیه آن است که BMI خانم‌ها قبل از بارداری بین ۲۰ تا ۲۴ باشد».
وی در خصوص مواد مغذی مورد نیاز ما در قبل از بارداری توصیه نمود: «باید با انجام آزمایش CBC و اندازه‌گیری فریتین سرم، نسبت به وضعیت مناسب ذخایر آهن اطمینان حاصل شود. دریافت ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز از طریق مصرف ۳ واحد منابع لبنی و سبزیجات برگی سبز رنگ از قبل از بارداری توصیه می‌شود.
اسید فولیک مهم‌ترین ویتامینی است که باید چند ماه قبل از بارداری به صورت مکمل (۴۰۰ میکروگرم در روز) دریافت شود. ضرورت دریافت این مکمل جهت کاهش خطر تولد نوزاد با نقص لوله عصبی، رشد و تکامل صحیح جنین، کاهش خطر سقط، زایمان زودهنگام و تولد نوزاد کم وزن اثبات شده است.
مکمل ویتامین A با نام آکیوتان که دوز IU۱۰۰۰۰ این ویتامین است و برای درمان آکنه استفاده می‌شود، باید حتما ۳ ماه قبل از بارداری قطع گردد، زیرا دریافت دوز بالای این ویتامین باعث بروز نقایص جنینی می‌شود.
به کلیه خانم‌هایی که قصد بارداری دارند توصیه می‌شود از مصرف سوسیس، کالباس و غذاهای فرآیند شده به جهت وجود نیترات سدیم و نگهدارنده‌ها جدا پرهیز کنند. لازم است بدانید اثرات سوء این مواد بر روی ژن‌ها می‌تواند حتی تا بعد از چند نسل باقی بماند. مصرف ماهی دریا نیز به جهت امکان آلودگی با جیوه قبل و در حین بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود، گرچه گنجاندن ماهی که در آب سالم پرورش یافته باشد بسیار بسیار مناسب است».
دکتر نوشین صحابی، متخصص زنان و زایمان هم در خصوص مشاوره قبل از بارداری گفت: «مشاوره و غربالگری قبل از تولد، فرصتی را برای شناسایی و تعدیل عوامل خطرساز مادری، قبل از شروع حاملگی در اختیار پزشک قرار می‌دهد، به عنوان مثال، دو علت اصلی مرگ نوزاد در سال اول زندگی، یعنی نقایص هنگام تولد و اختلالات ناشی از زایمان زودرس را می‌توان با شروع راهکارهای اختصاصی پیشگیری در دوره قبل از تولد به‌طور قابل توجهی کاهش داد یا از بین برد.
در نتیجه ویزیت قبل از حاملگی، ممکن است از نظر اثر بر حاملگی، مهم‌ترین ویزیت مراقبت‌های بهداشتی باشد. در واقع مشاوره قبل از تولد، به منزله طب پیشگیری در رشته بارداری و زایمان است. به این ترتیب عواملی که می‌توانند بر پیامد حاملگی تأثیر داشته باشند، شناسایی شده و می‌توان به زنان در مورد خطرهای موجود آگاهی داد، بنابراین مشاوره قبل از حاملگی، اثر مثبت چشمگیری بر پیامد حاملگی دارد».
وی افزود: «برای مؤثر واقع شدن مشاوره، باید این امر در مورد خطرهای بالقوه حاملگی و راهکارهای مربوط به پیشگیری از آنها، قبل از حاملگی انجام شود. هنگامی که اکثر زنان متوجه حامله بودن خود می‌شوند (۲-۱ هفته بعد از اولین قاعدگی عقب‌افتاده)، طناب نخاعی جنین قبلاً تشکیل شده و قلب وی در حال تپش است.
بسیاری از راهکارهای پیشگیری، مانند مصرف اسیدفولیک برای پیشگیری از نقایص طناب عصبی، در صورتی که در این زمان شروع شوند، مؤثر واقع نمی‌شوند. نیمی از تمام حاملگی‌های بدون برنامه قبلی رخ می‌دهند و شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند این گروه از حاملگی‌ها در معرض بیشترین خطر هستند.
در زنان دارای حاملگی‌های ناخواسته احتمال رفتارهای پرخطر بیشتر است. یکی از معیارهای مهم اثربخشی بر مشاوره قبل از حاملگی، تأثیر آن در کاهش تعداد حاملگی‌های ناخواسته است».
پس آنچه اهمیت بسیار بالایی دارد این است که فرد قبل از بارداری تغذیه مناسب و ایده‌آل داشته باشد که ضمن رسیدن به وزن نرمال، از بروز بیماری‌های تهدیدکننده بارداری یاد شده نیز جلوگیری شود. برای این منظور به تمامی خانم‌ها در سنین باروری توصیه می‌شود ضمن اینکه از پرخوری می‌بایست اجتناب نمایند از مواد غذایی کلسیم‌دار مثل شیر و لبنیات و منابع غذایی آهن‌دار مثل انواع گوشت‌ها، دل، جگر و قلوه در حد اعتدال استفاده کنند.
این افراد باید در نظر داشته باشند که تعادل و تنوع در دریافت مواد غذایی سرلوحه کارشان باشد و از غذاهای تمامی گروه‌های غذایی (شیر و لبنیات، گوشت‌ها، نان و غلات، سبزیجات و میوه‌جات) هر روز و حتی در تمامی وعده‌های غذایی روزانه استفاده نمایند و اگر پارامترهای بیوشیمیایی خونشان مثل قند، چربی و ... در حد نرمال و طبیعی نیست و از افزایش وزن و چاقی رنج می‌برند، قبل از بارداری در جهت مرتفع نمودن آنها اقدام عاجل نمایند».
دکتر شهرکی در ادامه، در مورد تغذیه افرادی که گیاهخوار هستند و تصمیم به باردار شدن دارند، گفت: «اگر خانم گیاهخوار سالم قبل از بارداری در محدوده وزن نرمال و طبیعی باشد و افزایش وزن بایسته را بر اساس میزان BMI قبل از بارداری خود در طی دوران بارداری نیز پیدا کند، از نظر علمی مشروط بر اینکه تمامی پارامترهای بیوشیمیایی خون او مثل قند، چربی و فشارخون در قبل و حین بارداری تحت کنترل باشند، مشکلی برای خودش و جنین او با رژیم گیاهخواری مناسب و علمی پیش نخواهد آمد.
گرچه گیاهخواری انواع متعدد دارد، ولی خانم‌های گیاهخواری که از شیر و لبنیات و تخم مرغ نیز در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند یا به عبارت دیگر Lacto-ovovegetarian هستند، به دلیل اینکه از منابع حیوانی پروتئینی نیز در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند در مقایسه با خانم‌هایی که گیاهخواری محض دارند افزایش نیاز به پروتئین خود را بهتر می‌توانند تأمین کنند و نتیجه بارداری مطلوب‌تری نیز خواهند داشت.
به‌طور کلی نیاز بدن به ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، آهن و مواد معدنی در طی دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند و از آنجایی که رژیم‌های گیاهخواری محض به تنهایی نمی‌توانند احتیاجات بدن زن باردار را در طی بارداری فراهم کنند، لذا با تدوین یک برنامه غذایی مناسب و علمی توسط متخصصین تغذیه و رژیم‌درمانی در کنار استفاده از مکمل‌های غذایی می‌توان از رژیم‌های غذایی گیاهی حتی در دوران بارداری نیز بهره گرفت».
لادن گیاهی، کارشناس امور تغذیه نیز در مورد وزن قبل از بارداری مادر گفت: «سلامت و تکامل جنین به وضعیت سلامت سلولی که در زمان لقاح اسپرم و تخمک تشکیل می‌شود بستگی دارد و بدون شک وضعیت تغذیه مادر از مدت‌ها قبل از بارداری از عوامل اثرگذار بر سلامت این سلول و تکامل جنین در دوران بارداری است.
وجود ذخایر کافی مواد مغذی قبل از شروع بارداری برای داشتن وضعیت تغذیه مطلوب در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت است. مادری که فاقد ذخایر کافی مواد معدنی (خصوصا آهن و کلسیم) و ویتامین‌ها است به سختی می‌تواند حتی با اصلاح تغذیه در دوران بارداری این کمبودها را جبران کند.
علاوه بر آنکه نیاز بسیاری از مواد مغذی در دوران بارداری افزایش می‌یابد، عدم وجود مقدار کافی آنها در زمانی که مادر هنوز از بارداری خود مطلع نیست، می‌تواند اثرات غیر قابل بازگشتی بر تکامل جنین داشته باشد. به عبارت دیگر گرچه وزن‌گیری ناکافی مادر و تغذیه نامناسب او در اواخر بارداری، کاهش رشد جنین و تولد نوزاد کم وزن را به دنبال خواهد داشت، اما وجود سوءتغذیه در اوایل بارداری، موجب بروز نقایص جدی جسمی و ذهنی می‌شود، بنابراین رعایت رژیم غذایی متعادل و متنوع از ماه‌ها قبل از بارداری و همچنین رسیدن به وزن ایده‌آل قبل از اقدام به بارداری ضرورت دارد.
به خانم‌هایی که دارای BMI بالای ۳۰ هستند اکیدا توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری نسبت به کاهش وزن خود تحت نظر متخصص تغذیه اقدام نمایند و با کاهش حدود ۳ الی ۴ کیلوگرم وزن در هر ماه، بدون آنکه ذخایر مواد معدنی و ویتامینی خود را از دست بدهند، وزنشان را به وزن ایده‌آل نزدیک نمایند.
چاقی در زنان باردار احتمال ابتلا به فشار خون و دیابت بارداری، سقط و زایمان پرخطر را افزایش می‌دهد. همانطور که اضافه وزن زیاد مادر می‌تواند خطر تولد نوزاد با وزن بالا (بالای ۴ کیلوگرم) را داشته باشد، کمبود وزن مادر قبل از بارداری نیز خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد زیر وزن طبیعی را به دنبال خواهد داشت.
به‌علاوه مادرانی که دارای BMI زیر ۱۹ هستند، به احتمال زیاد فاقد ذخایر کافی بسیاری از ریزمغذی‌ها هستند، بنابراین توصیه آن است که BMI خانم‌ها قبل از بارداری بین ۲۰ تا ۲۴ باشد».
وی در خصوص مواد مغذی مورد نیاز ما در قبل از بارداری توصیه نمود: «باید با انجام آزمایش CBC و اندازه‌گیری فریتین سرم، نسبت به وضعیت مناسب ذخایر آهن اطمینان حاصل شود. دریافت ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز از طریق مصرف ۳ واحد منابع لبنی و سبزیجات برگی سبز رنگ از قبل از بارداری توصیه می‌شود.
اسید فولیک مهم‌ترین ویتامینی است که باید چند ماه قبل از بارداری به صورت مکمل (۴۰۰ میکروگرم در روز) دریافت شود. ضرورت دریافت این مکمل جهت کاهش خطر تولد نوزاد با نقص لوله عصبی، رشد و تکامل صحیح جنین، کاهش خطر سقط، زایمان زودهنگام و تولد نوزاد کم وزن اثبات شده است.
مکمل ویتامین A با نام آکیوتان که دوز IU۱۰۰۰۰ این ویتامین است و برای درمان آکنه استفاده می‌شود، باید حتما ۳ ماه قبل از بارداری قطع گردد، زیرا دریافت دوز بالای این ویتامین باعث بروز نقایص جنینی می‌شود.
به کلیه خانم‌هایی که قصد بارداری دارند توصیه می‌شود از مصرف سوسیس، کالباس و غذاهای فرآیند شده به جهت وجود نیترات سدیم و نگهدارنده‌ها جدا پرهیز کنند. لازم است بدانید اثرات سوء این مواد بر روی ژن‌ها می‌تواند حتی تا بعد از چند نسل باقی بماند. مصرف ماهی دریا نیز به جهت امکان آلودگی با جیوه قبل و در حین بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود، گرچه گنجاندن ماهی که در آب سالم پرورش یافته باشد بسیار بسیار مناسب است».
دکتر نوشین صحابی، متخصص زنان و زایمان هم در خصوص مشاوره قبل از بارداری گفت: «مشاوره و غربالگری قبل از تولد، فرصتی را برای شناسایی و تعدیل عوامل خطرساز مادری، قبل از شروع حاملگی در اختیار پزشک قرار می‌دهد، به عنوان مثال، دو علت اصلی مرگ نوزاد در سال اول زندگی، یعنی نقایص هنگام تولد و اختلالات ناشی از زایمان زودرس را می‌توان با شروع راهکارهای اختصاصی پیشگیری در دوره قبل از تولد به‌طور قابل توجهی کاهش داد یا از بین برد.
در نتیجه ویزیت قبل از حاملگی، ممکن است از نظر اثر بر حاملگی، مهم‌ترین ویزیت مراقبت‌های بهداشتی باشد. در واقع مشاوره قبل از تولد، به منزله طب پیشگیری در رشته بارداری و زایمان است. به این ترتیب عواملی که می‌توانند بر پیامد حاملگی تأثیر داشته باشند، شناسایی شده و می‌توان به زنان در مورد خطرهای موجود آگاهی داد، بنابراین مشاوره قبل از حاملگی، اثر مثبت چشمگیری بر پیامد حاملگی دارد».
وی افزود: «برای مؤثر واقع شدن مشاوره، باید این امر در مورد خطرهای بالقوه حاملگی و راهکارهای مربوط به پیشگیری از آنها، قبل از حاملگی انجام شود. هنگامی که اکثر زنان متوجه حامله بودن خود می‌شوند (۲-۱ هفته بعد از اولین قاعدگی عقب‌افتاده)، طناب نخاعی جنین قبلاً تشکیل شده و قلب وی در حال تپش است.
بسیاری از راهکارهای پیشگیری، مانند مصرف اسیدفولیک برای پیشگیری از نقایص طناب عصبی، در صورتی که در این زمان شروع شوند، مؤثر واقع نمی‌شوند. نیمی از تمام حاملگی‌های بدون برنامه قبلی رخ می‌دهند و شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند این گروه از حاملگی‌ها در معرض بیشترین خطر هستند.
در زنان دارای حاملگی‌های ناخواسته احتمال رفتارهای پرخطر بیشتر است. یکی از معیارهای مهم اثربخشی بر مشاوره قبل از حاملگی، تأثیر آن در کاهش تعداد حاملگی‌های ناخواسته است».
دکتر صحابی در مورد اثر مشاوره قبل از بارداری بر روی اختلالات مزمن طبی گفت: «دیابت، نمونه اصلی یک اختلال طبی است که مشاوره قبل از حاملگی در مورد آن مفید واقع می‌شود، چون بالا بودن قند خون باعث بروز مشکلات مادری و جنینی خواهد شد. مشاوره قبل از حاملگی می‌تواند در کاهش عوارض ناشی از قند خون بالا، عوارض مامایی و هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی در زنان مبتلا به دیابت موثر باشد.
یکی دیگر از این اختلالات، بیماری صرع است که احتمال وقوع اختلالات ساختمانی در فرزندان زنان مبتلا به صرع در مقایسه با فرزندان زنان غیرمبتلا به صرع ۳-۲ برابر بیشتر است. در مشاوره قبل از حاملگی، معمولاً توصیه می‌شود روند درمان به درمان تک‌دارویی یا دارویی با حداقل آثار سوء بر جنین، تغییر داده شود.
همچنین به زنان مبتلا به صرع توصیه می‌شود، اسیدفولیک مکمل مصرف کنند. اسیدفولیک از بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان زنان مبتلا به صرع پیشگیری می‌کند.
همچنین در زنان مبتلا به فشارخون بالا، بیماری کلیه، بیماری تیروئید، آسم و بیماری قلبی، پیامد حاملگی با انجام مشاوره قبل از حاملگی، به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد و ۸۰ درصد از آنها، نوزاد طبیعی به دنیا می‌آورند.در مورد بیماری‌های ژنتیکی نیز باید گفت که در حال حاضر نقایص هنگام تولد، علت اصلی مرگ و میر نوزادان هستند و عامل ۲۰ درصد از کل مرگ‌های دوره نوزادی محسوب می‌شوند.
چند نمونه از اختلالات مادرزادی که به وضوح از انجام مشاوره قبل از بارداری سود می‌برند، می‌توان به نقایص لوله عصبی، فنیل کتونوری و تالاسمی اشاره نمود». وی افزود: «تعدادی از تست‌های آزمایشگاهی ممکن است در بررسی خطر عوارض در دوران حاملگی سودمند باشند.
این تست‌ها عبارتند از تست‌های پایه‌ای که معمولاً در مراقبت‌های بارداری انجام می‌شوند، به عنوان مثال، وضعیت ایمنی از نظر سرخجه، واریسلا و هپاتیت B باید مشخص شود. واکسیناسیون به عنوان بخشی از روند مراقبت‌های قبل از حاملگی قابل انجام باشد. با انجام CBC (شمارش کامل اجزای خون) و سنجش میزان حجم گلبول‌‌های قرمز (MVC) اکثر کم‌خونی‌های ارثی وخیم کنار گذاشته می‌شوند.
همسران زنانی که در آنان وضعیت حاملی بیماری‌های اتوزوم مغلوب تشخیص داده شده است، باید بررسی شوند تا خطری که فرزندان آنان را تهدید می‌کند، مشخص شود. تست‌های اختصاصی‌تر نیز ممکن است به بررسی زنان مبتلا به برخی از بیماری‌های طبی مزمن مانند بیماری کلیوی، بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت کمک کنند».
دکتر محمدحسین صالحی‌سورمقی نیز در خصوص گیاهان دارویی مورد مصرف در بارداری گفت: «گیاهان را می‌توان از نظر خوراکی و یا دارویی بودن به انواع خوراکی، خوراکی دارویی و دارویی تقسیم‌بندی نمود. مصرف گیاهان خوراکی در حد تجربیاتی که بشر دارد برای این دوران مفید بوده و می‌تواند بسیاری از املاح، ویتامین‌ها، قندها، پروتئین‌ها و چربی‌های مورد نیاز را تامین نماید.
اکثر سبزیجات خوراکی روزمره و یا میوه‌جات از این قبیل هستند. بعضی از گیاهان نظیر زعفران، زنجبیل و دارچین از این قبیل خوراکی‌های دارویی می‌باشند. مصرف این گیاهان در زمان بارداری باید با احتیاط صورت گیرد. مثلاً مصرف زیاده از حد زعفران در این زمان ممکن است باعث سقط شود. این‌گونه گیاهان به‌خصوص انواعی که دارای خاصیت قاعده‌آور، محرک، قابض و محرک رحم می‌باشند نسبتاً زیادند و شرایط مصرف هر کدام متفاوت است.
انواع دیگری از گیاهان فقط ابعاد دارویی دارند که حتماً باید زیر نظر پزشک مصرف شوند، مثلاً گیاهانی از جمله باریجه، مریم گلی، مریم نخودی، تاتوره، افدرا و ... را نباید سرخود مصرف نمود، لذا با توجه به تعداد زیاد گیاهان، شرح کامل هر کدام در مجموعه سه جلدی گیاهان دارویی و گیاه‌درمانی تالیف دکتر صالحی‌سورمقی که توسط موسسه فرهنگی دنیای تغذیه و سلامت چاپ گردیده، به‌طور کامل شرح داده شده است».
یکی دیگر از این اختلالات، بیماری صرع است که احتمال وقوع اختلالات ساختمانی در فرزندان زنان مبتلا به صرع در مقایسه با فرزندان زنان غیرمبتلا به صرع ۳-۲ برابر بیشتر است. در مشاوره قبل از حاملگی، معمولاً توصیه می‌شود روند درمان به درمان تک‌دارویی یا دارویی با حداقل آثار سوء بر جنین، تغییر داده شود.
همچنین به زنان مبتلا به صرع توصیه می‌شود، اسیدفولیک مکمل مصرف کنند. اسیدفولیک از بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان زنان مبتلا به صرع پیشگیری می‌کند.
همچنین در زنان مبتلا به فشارخون بالا، بیماری کلیه، بیماری تیروئید، آسم و بیماری قلبی، پیامد حاملگی با انجام مشاوره قبل از حاملگی، به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد و ۸۰ درصد از آنها، نوزاد طبیعی به دنیا می‌آورند.در مورد بیماری‌های ژنتیکی نیز باید گفت که در حال حاضر نقایص هنگام تولد، علت اصلی مرگ و میر نوزادان هستند و عامل ۲۰ درصد از کل مرگ‌های دوره نوزادی محسوب می‌شوند.
چند نمونه از اختلالات مادرزادی که به وضوح از انجام مشاوره قبل از بارداری سود می‌برند، می‌توان به نقایص لوله عصبی، فنیل کتونوری و تالاسمی اشاره نمود». وی افزود: «تعدادی از تست‌های آزمایشگاهی ممکن است در بررسی خطر عوارض در دوران حاملگی سودمند باشند.
این تست‌ها عبارتند از تست‌های پایه‌ای که معمولاً در مراقبت‌های بارداری انجام می‌شوند، به عنوان مثال، وضعیت ایمنی از نظر سرخجه، واریسلا و هپاتیت B باید مشخص شود. واکسیناسیون به عنوان بخشی از روند مراقبت‌های قبل از حاملگی قابل انجام باشد. با انجام CBC (شمارش کامل اجزای خون) و سنجش میزان حجم گلبول‌‌های قرمز (MVC) اکثر کم‌خونی‌های ارثی وخیم کنار گذاشته می‌شوند.
همسران زنانی که در آنان وضعیت حاملی بیماری‌های اتوزوم مغلوب تشخیص داده شده است، باید بررسی شوند تا خطری که فرزندان آنان را تهدید می‌کند، مشخص شود. تست‌های اختصاصی‌تر نیز ممکن است به بررسی زنان مبتلا به برخی از بیماری‌های طبی مزمن مانند بیماری کلیوی، بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت کمک کنند».
دکتر محمدحسین صالحی‌سورمقی نیز در خصوص گیاهان دارویی مورد مصرف در بارداری گفت: «گیاهان را می‌توان از نظر خوراکی و یا دارویی بودن به انواع خوراکی، خوراکی دارویی و دارویی تقسیم‌بندی نمود. مصرف گیاهان خوراکی در حد تجربیاتی که بشر دارد برای این دوران مفید بوده و می‌تواند بسیاری از املاح، ویتامین‌ها، قندها، پروتئین‌ها و چربی‌های مورد نیاز را تامین نماید.
اکثر سبزیجات خوراکی روزمره و یا میوه‌جات از این قبیل هستند. بعضی از گیاهان نظیر زعفران، زنجبیل و دارچین از این قبیل خوراکی‌های دارویی می‌باشند. مصرف این گیاهان در زمان بارداری باید با احتیاط صورت گیرد. مثلاً مصرف زیاده از حد زعفران در این زمان ممکن است باعث سقط شود. این‌گونه گیاهان به‌خصوص انواعی که دارای خاصیت قاعده‌آور، محرک، قابض و محرک رحم می‌باشند نسبتاً زیادند و شرایط مصرف هر کدام متفاوت است.
انواع دیگری از گیاهان فقط ابعاد دارویی دارند که حتماً باید زیر نظر پزشک مصرف شوند، مثلاً گیاهانی از جمله باریجه، مریم گلی، مریم نخودی، تاتوره، افدرا و ... را نباید سرخود مصرف نمود، لذا با توجه به تعداد زیاد گیاهان، شرح کامل هر کدام در مجموعه سه جلدی گیاهان دارویی و گیاه‌درمانی تالیف دکتر صالحی‌سورمقی که توسط موسسه فرهنگی دنیای تغذیه و سلامت چاپ گردیده، به‌طور کامل شرح داده شده است».
منبع:
زندگی آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼