تهوع در بارداری از کی شروع می شود؟

تهوع در بارداری یکی از شایع‌ترین علائم اولیه بارداری است که بسیاری از زنان در هفته‌های اول آن را تجربه می‌کنند. این حالت که اغلب با استفراغ همراه است، معمولاً در هفته ششم بارداری آغاز می‌شود اما در برخی موارد ممکن است از هفته چهارم نیز ظاهر شود. شدت و مدت زمان تهوع در بارداری در هر فرد متفاوت است و می‌تواند تحت تأثیر عوامل هورمونی، تغذیه‌ای و حتی ژنتیکی قرار بگیرد.

علل و شرایط تهوع در دوران بارداری

تهوع یکی از بارزترین نشانه‌های بارداری است که بسیاری از افراد آن را در اطرافیان خود یا در سریال‌های تلویزیونی مشاهده کرده‌اند. اغلب زنان این دوران را بسیار رنج‌آور می‌دانند و آرزو دارند که هرچه زودتر به پایان برسد تا بتوانند بارداری را بدون دردسر سپری کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که ویار بارداری ناشی از نوسانات هورمونی است و بر حس بویایی، حس چشایی و اشتها تأثیر می‌گذارد. این تغییرات ممکن است موجب تمایل به عطر و طعم‌های غیرمعمول شود.

علل تهوع در دوران بارداری

تهوع صبحگاهی در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• افزایش سریع هورمون بارداری در اوایل حاملگی
• افزایش حس بویایی و حساسیت بیشتر به بوها
• حساسیت دستگاه گوارش و تغییرات در عملکرد آن
• کمبود ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین B
• عوامل روحی و روانی، برخی زنان از نظر روانی مستعدتر هستند و تهوع و استفراغ را به عنوان پاسخی غیرطبیعی به استرس تجربه می‌کنند.

ارتباط تهوع با شرایط خاص بارداری

برخی شرایط می‌توانند احتمال بروز تهوع و استفراغ دوران بارداری را افزایش دهند، از جمله:

• بارداری‌های دوقلویی و چندقلویی
• سابقه تهوع و استفراغ در بارداری‌های قبلی
• عوارض ناشی از مصرف قرص‌های ضدبارداری
• استعداد ژنتیکی به تهوع بارداری
• سابقه بیماری حرکت (motion sickness)
• سابقه سردردهای میگرنی

دیدگاه متخصصان درباره تهوع در بارداری

پریسا الماسی، کارشناس مامایی، درباره تهوع دوران بارداری می‌گوید:

"ویار در لغت به معنای اشتیاق و میل شدید است که گاهی به تمایل شدید زن باردار به مصرف مواد غذایی خاص اشاره دارد. اما در پزشکی، اصطلاح ویار بیشتر برای تهوع صبحگاهی زنان باردار به کار می‌رود. تقریباً سه‌چهارم زنان باردار در سه‌ماهه اول بارداری دچار تهوع می‌شوند. این حالت معمولاً از هفته ششم شروع می‌شود، اما در برخی موارد حتی در هفته چهارم نیز آغاز می‌گردد. نیمی از زنان باردار تا هفته چهاردهم بهبود می‌یابند."

عوامل روحی و عصبی نیز در بروز تهوع صبحگاهی نقش دارند. این تهوع علاوه بر کاهش اشتها، می‌تواند برای سلامت مادر و جنین نیز خطرآفرین باشد، بنابراین پیشگیری و مدیریت آن اهمیت زیادی دارد.

پیکا در بارداری نشانه چیست؟

پریسا الماسی، کارشناس مامایی، درباره پیکا توضیح می‌دهد: در بارداری، گاهی پیکا به عنوان ویار شناخته می‌شود. در واقع، پیکا به حالتی گفته می‌شود که زن باردار به مصرف موادی تمایل دارد که ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارند. برخی از مثال‌های رایج در این زمینه شامل:

• یخ

• نشاسته

• خاک

علت پیکا

علت دقیق پیکا هنوز مشخص نیست، اما یکی از دلایل اصلی آن، کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی است. برای مثال، مصرف خاک رس ممکن است به دلیل کمبود آهن باشد. علاوه بر این، عوامل روانی مانند زندگی در شرایط نامناسب، درآمد کم و محرومیت‌های روحی نیز می‌توانند در بروز پیکا نقش داشته باشند.

عوارض پیکا

پیکا می‌تواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد، از جمله:

• مسمومیت به دلیل وجود مواد سمی در برخی مواد غیرخوراکی

• کاهش جذب مواد معدنی مورد نیاز بدن

• انسداد روده ناشی از مصرف بیش از حد نشاسته یا گل

• آسیب به دندان‌ها به علت جویدن مواد غیرخوراکی

• عفونت‌های انگلی به دلیل خوردن خاک

عوامل افزایش‌دهنده خطر پیکا

برخی از عواملی که خطر ابتلا به پیکا را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

• سابقه خانوادگی پیکا

• تغذیه نامناسب

• فقر

• عقب‌ماندگی ذهنی

• بیماری‌های روانی

• کم‌خونی

چه چیزی باعث حالت تهوع بارداری می‌شود؟

علت دقیق حالت تهوع در بارداری هنوز مشخص نیست، اما برخی از دلایل محتمل و شایع وجود دارند که در این بخش آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG): این هورمون در هفته‌های ۹ تا ۱۲ بارداری توسط جفت تولید می‌شود. زنانی که سطح بالاتری از این هورمون دارند، بیشتر دچار حالت تهوع می‌شوند.
• بارداری دوقلو یا چندقلو: در بارداری چندقلویی، سطح hCG بالاتر است، که می‌تواند تهوع شدیدتری ایجاد کند.
• حساسیت به بو: افزایش سطح استروژن در بارداری باعث تقویت حس بویایی شده و ممکن است منجر به تهوع شود.
• سیستم گوارشی حساس: برخی از زنان باردار سیستم گوارشی حساسی دارند که به تغییرات بارداری واکنش نشان می‌دهد. در بعضی موارد، عفونت هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند باعث تهوع و استفراغ شود.
• استرس: استرس در دوران بارداری طبیعی است، اما در برخی زنان، این عامل می‌تواند باعث افزایش تهوع شود.
• رژیم غذایی پرچرب: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف غذاهای چرب می‌تواند احتمال تهوع بارداری را افزایش دهد.

چه کسانی در معرض خطر تهوع بارداری هستند؟

تهوع و استفراغ در بارداری امری طبیعی است و حدود ۷۵٪ زنان باردار آن را تجربه می‌کنند. با این حال، در برخی شرایط احتمال بروز آن بیشتر می‌شود:

• سابقه تهوع و استفراغ به دلیل بیماری حرکتی

• حس بویایی قوی

• سابقه میگرن

• بارداری دختر (طبق برخی تحقیقات)

علائم حالت تهوع بارداری

• حالت تهوع

• از دست دادن اشتها

• بیزاری از غذا

• استفراغ

• افسردگی

• کاهش وزن

• کم‌آبی بدن

لازم به ذکر است که همه زنان باردار این علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی ممکن است فقط علائم خفیفی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر در کل دوران بارداری با تهوع شدید مواجه شوند و حتی نیاز به بستری شدن پیدا کنند. در حالی که بسیاری از زنان باردار تهوع را فقط در صبح تجربه می‌کنند، در برخی موارد این مشکل در تمام طول روز ادامه دارد. شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و برخی از زنان ممکن است تا پایان بارداری دچار تهوع باشند

راهکارهایی برای کاهش حالت تهوع در بارداری

خوشبختانه، با رعایت برخی نکات در این دوران حساس، می‌توان تهوع در بارداری را کاهش داد یا مدیریت کرد. در ادامه برخی از از این اقدامات را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

مصرف دارو

اگرچه توصیه می‌شود در دوران بارداری از مصرف دارو خودداری کنید، اما در مواردی که حالت تهوع زندگی روزمره شما را مختل کرده است، می‌توان با مشورت پزشک دارو مصرف کرد.

رعایت رژیم غذایی مناسب

به‌جای مصرف سه وعده غذای سنگین، بهتر است در طول روز چندین وعده غذای سبک بخورید. این کار به کاهش حالت تهوع کمک می‌کند. مصرف غذاهای پرچرب را کاهش داده و به‌جای آن غذاهای پروتئینی و سرشار از ویتامین B6 مصرف کنید.

خواب کافی و مناسب

نحوه خوابیدن نیز بر حالت تهوع تأثیر دارد. برای جلوگیری از تهوع و مشکلات گوارشی، بلافاصله پس از غذا خوردن دراز نکشید.

دوری از عوامل تحریک‌کننده تهوع

هر فرد ممکن است با یک عامل خاص دچار حالت تهوع شود. برای برخی، بوهای خاص و برای برخی دیگر، مزه‌های خاص باعث تشدید علائم می‌شود. با شناسایی این عوامل، از آن‌ها دوری کنید.

پرهیز از غذاهای تند

غذاهای تند می‌توانند علائم تهوع را تشدید کنند. بهتر است در دوران بارداری از مصرف غذاهای ادویه‌دار و تند خودداری کنید.

حفظ بهداشت دهان و دندان

پس از غذا خوردن، دندان‌های خود را مسواک بزنید تا از ایجاد حالت تهوع و استفراغ جلوگیری شود.

پرهیز از ترکیب جامدات و مایعات

سعی کنید هنگام غذا خوردن، میزان مصرف مایعات را کاهش دهید. ترکیب مایعات و غذاهای جامد می‌تواند علائم تهوع را بدتر کند.

نوشیدن مایعات به میزان کافی

مصرف حداقل دو و نیم لیتر مایعات در روز توصیه می‌شود. می‌توانید آب، دمنوش‌های گیاهی یا آبمیوه‌های طبیعی مصرف کنید.

قرار گرفتن در معرض هوای آزاد

پیاده‌روی در هوای آزاد و استشمام هوای تازه می‌تواند به کاهش حالت تهوع کمک کند.

کاهش استرس

استرس یکی از دلایل اصلی تشدید حالت تهوع در زنان باردار است. سعی کنید با گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب یا صحبت با دوستانتان آرامش خود را حفظ کنید.

استفاده از هیپنوتراپی

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که هیپنوتراپی می‌تواند در کاهش علائم تهوع در دوران بارداری مؤثر باشد.

مصرف ویتامین‌های لازم

ویتامین‌های مخصوص دوران بارداری ممکن است باعث ایجاد تهوع شوند. توصیه می‌شود آن‌ها را پیش از خواب مصرف کنید. در صورت ادامه مشکل، با پزشک مشورت کرده و در صورت لزوم نوع مکمل مصرفی را تغییر دهید.

مصرف زنجبیل

زنجبیل یکی از درمان‌های طبیعی مؤثر برای کاهش حالت تهوع است و می‌توان آن را به‌صورت چای یا در غذا مصرف کرد.

استفاده از طب فشاری

طب فشاری، به‌خصوص فشار بر روی نقطه‌ای در مچ دست، می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند.

آروماتراپی

بوهای شدید ممکن است حالت تهوع را افزایش دهند، اما برخی بوها مانند بوی روغن لیمو می‌توانند باعث کاهش آن شوند. می‌توانید چند قطره روغن معطر مورد علاقه خود را استشمام کنید.

پوشیدن لباس‌های راحت

لباس‌های تنگ می‌توانند علائم تهوع را تشدید کنند. بهتر است لباس‌های راحت و گشاد بپوشید.

استراحت کافی

بدن در دوران بارداری به استراحت بیشتری نیاز دارد. بنابراین، سعی کنید خواب و استراحت کافی داشته باشید.

پیشگیری بهتر از درمان است

مصرف مولتی‌ویتامین‌ها پیش از بارداری می‌تواند راهکار خوبی برای جلوگیری از حالت تهوع در دوران بارداری باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر حالت تهوع شدید دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. در برخی موارد، استفراغ شدید بارداری (هیپرامسیس گراویداروم) ممکن است رخ دهد که نیاز به درمان پزشکی دارد.

عوارض استفراغ شدید بارداری:

• کم‌آبی بدن
• افسردگی
• سوء‌تغذیه جنین

پزشک ممکن است برای درمان این مشکل دارو تجویز کند تا علائم کنترل شوند.

نتیجه‌گیری

تهوع در بارداری معمولاً تا پایان سه‌ماهه اول کاهش می‌یابد، اما در برخی زنان ممکن است تا ماه چهارم یا حتی پایان بارداری ادامه داشته باشد. اگرچه این وضعیت ناخوشایند است، اما در بیشتر موارد نشانه‌ای از یک بارداری سالم محسوب می‌شود. در صورتی که تهوع شدید و غیرقابل‌کنترل باشد، مراجعه به پزشک ضروری است تا از کم‌آبی بدن و سوءتغذیه جلوگیری شود.

سوالات متداول

حالت تهوع چه زمانی در بارداری شروع می‌شود؟

بیشتر اوقات، حالت تهوع از هفته ششم بارداری آغاز می‌شود، اما در برخی افراد ممکن است از هفته چهارم شروع شود. معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری این علائم کاهش می‌یابد، اما در برخی زنان تا زمان زایمان ادامه پیدا می‌کند.

حالت تهوع بارداری چه زمانی تمام می‌شود؟

زمان دقیق پایان حالت تهوع مشخص نیست و بسته به تغییرات هورمونی هر فرد متفاوت است. بااین‌حال، معمولاً تا هفته شانزدهم بارداری، یعنی ماه چهارم، این علائم کاهش می‌یابد. برخی زنان ممکن است تا ماه پنجم یا حتی تا پایان بارداری نیز آن را تجربه کنند.

آیا حالت تهوع در بارداری نکته مثبتی دارد؟

حالت تهوع در بارداری به نوعی از جنین در برابر بیماری‌های منتقله از غذا محافظت می‌کند. بیشتر زنان باردار نسبت به غذاهایی که ممکن است برای بدن آن‌ها یا جنینشان مضر باشد، دچار بیزاری می‌شوند. همچنین، تحقیقات نشان داده است زنانی که در دوران بارداری دچار حالت تهوع می‌شوند، احتمال دارد فرزندانی باهوش‌تر داشته باشند.

آیا بین حالت تهوع و سقط‌جنین ارتباطی وجود دارد؟

حالت تهوع می‌تواند نشانه‌ای از یک بارداری سالم باشد. مطالعات نشان می‌دهد احتمال سقط‌جنین در زنانی که در دوران بارداری دچار تهوع می‌شوند، کمتر است. بااین‌حال، این بدان معنا نیست که زنانی که حالت تهوع ندارند، در معرض سقط‌جنین قرار دارند.