درد دندان در بارداری، چرا اینقدر معمول است؟

آیا دوران بارداری برای خانم‌ها، دورانی برای ازبین رفتن دندان‌هاست. بسیاری ازخانم‌های باردار با اضطراب از چنین موضوعی این دوران را طی می‌کنند. این مسئله برای آنها تا پایان دوران شیردهی نیز ادامه می‌یابد اما آیا به‌راستی دوران بارداری و شیردهی را می‌توان دوران تخریب دندان‌ها و بروز بیماری‌های دهان و دندان دانست. دکتر اردوان اعتمادی، متخصص جراحی لثه و ایمپلنت و فلوشیپ لیزر، در پاسخ به این پرسش به خانم‌ها اطمینان می‌دهد که در دوران بارداری، دندان‌ها در معرض آسیب قرار نمی‌گیرند مگر آنکه به این موضوع بی‌توجهی شود.

شما اظهار می‌کنید که در دوران بارداری، دندان‌ها در معرض آسیب‌های جدی دندان و دهان قرار نمی‌گیرد، این درحالی است که جنین، همه کلسیم لازم را از بدن مادر به‌دست می‌آورد. در این رابطه بیشتر توضیح دهید.

دندان بانوان در دوران بارداری، مورد آسیب قرار نمی‌گیرد مگر اینکه خودشان بی‌توجه باشند. دقت کنید، بعضی خانم‌ها معتقد هستند که با هر حاملگی و با تولد هر بچه، تعدادی از دندان‌هایشان پوسیده و از بین رفته است، زیرا جنین کلسیم خود را از دندان‌های مادر تأمین می‌کند. این عقیده اعتبار علمی ندارد و تحقیقات نشان داده است که حاملگی به‌طور مستقیم در ایجاد پوسیدگی دندان‌های مادر نقش ندارد. پوسیدگی و از دست‌دادن دندان‌ها در دوران حاملگی، به‌دلیل رعایت نکردن اصول بهداشت دهان اتفاق می‌‌افتد. خانم‌های باردار باید توجه داشته باشند که در دوران حاملگی باید بیشتر بهداشت دهان را رعایت کنند، زیرا در این دوران، شرایطی به‌وجود می‌آید که احتمال پوسیدگی و بیماری لثه افزایش می‌یابد.

چه شرایطی سبب پوسیدگی دندان زنان در دوران بارداری می‌شود؟
حساسیت و تورم لثه یکی از آنهاست که دقیقا به شرایط خانم‌ها در دوران بارداری ربط دارد. به دلیل تغییرات هورمونی، در دوران بارداری، لثه حساس می‌شود و ممکن است یک تورم و برجستگی در قسمتی از بافت لثه از ماه سوم حاملگی به بعد ایجاد شود و روی بعضی از دندان‌ها را بپوشاند که به آن تومور حاملگی می‌گویند. حساسیت لثه و تومور حاملگی ممکن است باعث شود خانم حامله به‌خوبی از مسواک یا نخ‌دندان استفاده نکند؛ در نتیجه پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی است مدت زیادی روی سطح دندان‌ها باقی می‌ماند.

بیماری صبحگاهی، مورد دوم است در سه‌ماهه اول بارداری ممکن است صبح‌ها نوعی حالت کسالت، تهوع و استفراغ وجود داشته باشد که به آن «بیماری صبحگاهی» می‌گویند.

این حالت در اثر استشمام بوی بعضی مواد یا غذاها تشدید می‌شود. استفراغ مکرر باعث می‌شود سطح دندان به‌طور متناوب در معرض اسید معده قرار گیرد. مصرف مواد شیرین یا ترش به‌مقدار زیاد که متأسفانه خانم‌های باردار بی‌محابا خود را در معرض چنین تغذیه‌ای قرار می‌دهند. خانم حامله ممکن است نوعی عادت غیرطبیعی داشته باشد که عامه مردم به آن «ویار» می‌گویند. به‌این‌ترتیب که از مواد ترش یا شیرین به‌طور مکرر و زیاد استفاده کند. این مواد می‌تواند باعث پوسیدگی دندان‌ها شود.

همان‌طور که گفتید، خانم‌های باردار در معرض آسیب‌های گوناگون هستند که دندان یکی از اعضایی است که آنها را درگیر بیماری می‌کند.

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در این دوران چه راهکاری پیشنهاد می‌دهید؟

در دوران بارداری، به‌خصوص در ماه‌های آخر، ظرفیت معده کاهش می‌یابد. خانم حامله مقادیر کمتر ولی در دفعات بیشتری غذا می‌خورد و کمتر هم مسواک می‌زند؛ بنابراین امکان تشکیل پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی است، افزایش می‌یابد. خوب است بدانیم، مسواک‌زدن پی‌درپی، کم‌خرج‌ترین و بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌هاست. بهتر است در همان ماه‌های اول بارداری، برای معاینه دندان‌ها به دندان‌پزشک مراجعه کنند تا دندان‌پزشک روش‌های بهداشتی لازم برای پیشگیری از پوسیدگی و بیماری لثه را آموزش دهد.

بسیاری از خانم‌های باردار با مسواک‌زدن هم مشکل دارند، در واقع مسواک‌زدن نیز حال آنها را بد می‌کند.

با این حال، توصیه می‌کنید در چه مواقعی حتما مسواک بزنند؟

بعد از هربار مصرف مواد غذایی، به‌خصوص مواد قندی، دندان‌هایشان را مسواک بزنند. بعد از هر بار استفراغ، دندان‌ها را حتما مسواک بزنند یا حداقل دهان را به‌طور کامل با آب بشویند.

چه زمانی برای مراجعه به دندان‌پزشک مناسب است و می‌توان اقدامات مفید و مناسبی را انجام داد؟

به‌طور کلی، دوران حاملگی را که تقریبا 9 ماه است، به سه دوره سه‌ماهه تقسیم می‌کنند که به نام‌های سه‌ماهه اول، دوم و سوم موسوم است. زمان‌های مناسب مراجعه به دندان‌پزشک شامل دو بار در سه‌‌ماهه اول، حداقل یک‌بار در سه‌ماهه دوم و یک‌بار در سه‌ماهه سوم است. در این دوره، تغییرات مختلفی در بدن مادر و جنین ایجاد می‌شود. توصیه می‌کنم در دوران شیردهی و بعد از شیردهی هم به دندان‌پزشک مراجعه کنند. با مراجعه به تعداد 6 تا هفت بار در دوسال بارداری و شیردهی خانم‌ها می‌توانند دندان‌هایی سالم برای همه عمر داشته باشند. در ملاقات اول، دندان‌های مادر معاینه و رادیوگرافی‌های دندانی که قبل از بارداری گرفته شده‌اند، بررسی شده و دندان‌هایی که قبل از زایمان ممکن است برای مادر مشکل ایجاد کند، معین و برای ترمیم آنها در سه‌ماهه دوم حاملگی به بیمار نوبت داده می‌شود.

همچنین چگونگی مسواک‌زدن صحیح و استفاده از نخ دندان به خانم حامله آموزش داده می‌شود. ملاقات دوم، سه‌ماهه اول برای ارزیابی رعایت بهداشت دهان توسط خانم حامله است. تغییرات بافت‌های لثه در اثر هورمون‌ها بررسی و دستورات بهداشتی لازم داده می‌شود. این دوره بهترین زمان برای انجام درمان‌های دندان‌پزشکی است چون بافت‌های مختلف بدن جنین تشکیل شده‌اند و در حال رشد و تکامل هستند. همچنین حالت کسالت و تهوع ابتدای حاملگی تا حدودی برطرف شده است. خانم حامله معمولا راحت‌تر از سه‌ماهه اول، می‌تواند در وضعیت مناسب روی صندلی دندان‌پزشکی قرار گیرد. در این دوره می‌توان تمام درمان‌های دندانی لازم را انجام داد. استفاده از بی‌حس‌کننده موضعی، مانعی ندارد. همچنین در صورت لزوم، دندان‌پزشک ممکن است بعد از درمان، آنتی‌بیوتیک یا مسکن تجویز کند که استفاده از آنها بلامانع است.

باید توجه کرد که درمان دندان‌هایی که قبل از زایمان برای خانم حامله مشکلی ایجاد نمی‌کنند، باید به بعد از زایمان موکول شود. در این دوره، رشد و تکامل جنین ادامه دارد و سرعت آن بیشتر از6 ‌ماهه اول حاملگی است. خانم حامله به‌دلیل افزایش وزن جنین، نمی‌تواند مدت زیادی در حالت خوابیده به پشت، روی صندلی دندانپزشکی قرار گیرد؛ بنابراین بهتر است فقط درمان‌های کوتاه‌مدت و اورژانسی در این دوره انجام شود. همچنین در ملاقات دندان‌پزشکی این دوره، نکات لازم در مورد چگونگی رویش دندان‌های نوزاد، مراقبت‌های منزل و زمان مراجعه برای معاینه دندان‌پزشکی نوزاد، توصیه خواهد شد.