درشت بودن جنین، چه دلیلی دارد؟

ماکروزومی جنین اصطلاحی‎است که برای توصیف نوزاد تازه متولد شده‎ای که به طور قابل توجهی از حد متوسط بزرگتر است، به کار برده می‎شود. نوزادی که دچار ماکروزومی است وزنی بالاتر از ۴ کیلوگرم (۴۰۰۰ گرم) دارد (بدون توجه به این‎که چند‎ماهه- ۷ ماهه، ۸ ماهه یا ۹ ماهه- متولد شده است). تقریباً ۹ درصد از نوزادانی که در سراسر جهان متولد می‎شوند بیش از ۴ کیلوگرم وزن دارند؛ با این وجود خطر مربوط به ماکروزومی زمانی که وزن هنگام تولد نوزاد بالای ۴.۵ کیلوگرم است، به طور قابل توجهی بالاتر است. ماکروزومی جنین زایمان طبیعی را دشوار می‎کند و نوزاد را در معرض آسیب دیدن حین زایمان قرار می‎دهد. ماکروزومی جنین همچنین نوزاد را در معرض مشکلات سلامتی پس از زایمان قرار می‎دهد.

نشانه‎ها

تشخیص ماکروزومی جنین در دوران بارداری مشکل است. نشانه‎ها و علائم شامل این موارد هستند:

ارتفاع زیاد قله رحم

در طول معاینات بارداری پزشک ممکن است ارتفاع قله رحم را اندازه بگیرد- فاصله میان بالای رحم تا استخوان شرمگاهی. ارتفاعی که بیشتر از حد مورد انتظار باشد، می‎تواند نشانه ماکروزومی جنین باشد.

مایع آمنیوتیک بیش از اندازه (پلی هیدرآمنیوس)

مایع آمنیوتیک بیش از اندازه- مایعی که اطراف جنین را احاطه کرده و از او مراقبت می‎کند- ممکن است نشانه این باشد که جنین از حد متوسط بزرگتر است. مقدار مایع آمنیوتیک انعکاس دهنده میزان دفع ادرار جنین است و جنین بزرگتر، ادرار بیشتری را تولید می‎کند. به عبارتی برخی شرایط که سایز جنین را افزایش می‎دهند، میزان دفع ادرار و در نتیجه میزان مایع آمنیوتیک را نیز افزایش می‎دهند.

علل ماکروزومی

ماکروزومی جنین معمولاً زمانی ایجاد می‎شود که جنین مواد مغذی را بیش از اندازه دریافت می‎کند. این امر می‎تواند به علل ژنتیکی یا فاکتورهای مربوط به مادر از جمله چاقی یا دیابت ایجاد شود. به ندرت سرعت رشد جنین به دلیل مشکل پزشکی او افزایش پیدا می‎کند.

در برخی موارد علت رشد بیش از حد متوسط جنین ناشناخته باقی مانده است.

عوارض

ماکروزومی جنین هم شما و هم نوزادتان را در دوران بارداری و پس از زایمان در معرض خطرات سلامتی قرار می‎دهد.

خطرات و عوارض برای مادر

عوارضی که ماکروزومی جنین می‎تواند برای مادر داشته باشد شامل این موارد است:

مشکلات هنگام زایمان

ماکروزومی جنین می‎تواند باعث گیر کردن نوزاد در مجرای زایمان شود و برای حفظ نوزاد در برابر صدمات هنگام تولد نیاز به استفاده از فورسپس یا دستگاه خلاء در زمان زایمان طبیعی خواهد بود. گاهی اوقات در این موارد زایمان به شیوه سزارین ضرورت پیدا می‎کند.

پارگی دستگاه تناسلی: در طول زایمان، ماکروزومی جنین می‎تواند سبب آسیب مجرای زایمان، مانند پاره شدن بافت‎های واژن و عضلات بین واژن و مقعد (عضلات پرینه) شود.

خونریزی بعد از زایمان: ماکروزومی جنین خطر این‎که عضلات بعد از زایمان به خوبی منقبض نشوند را افزایش می‎دهد (سستی رحم) و این می‎تواند به خونریزی بالقوه جدی پس از زایمان منجر شود.

پارگی رحم

در صورتی که قبلاً سزارین کرده باشید یا یک جراحی بزرگ روی رحم‎تان انجام داده باشید، ماکروزومی جنین می‎تواند خطر پارگی رحم را (از محل جراحی قبلی) افزایش دهد. این عارضه نادر ولی بسیار خطرناک است و در صورت وقوع نیاز به سزارین اورژانسی خواهد بود.

خطرات برای نوزاد

عوارضی که ماکروزومی جنین می‎تواند برای نوزاد داشته باشد شامل این موارد است:

سطح قند خون بالاتر از اندازه طبیعی

نوزاد با ماکروزومی جنینی، به احتمال زیاد با سطح قند خون بالاتر از نُرمال (اختلال تحمل گلوکز) متولد می‎شود.

چاقی دوران کودکی

تحقیقات نشان می‎دهند که ماکروزومی جنین خطر چاقی دوران کودکی را افزایش می‎دهد.

سندرم متابولیک

سندرم متابولیک مجموعه‎ای از شرایط است- افزایش فشار خون، سطح قند خون بالا، چربی اضافی بدن در اطراف کمر یا سطوح غیر طبیعی کلسترول- که با هم رخ می‎دهند و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت را افزایش می‎دهند. اگر نوزاد شما با ماکروزومی جنینی تشخیص داده شده است، در خطر ابتلا به سندرم متابولیک در دوران کودکی خواهد بود.

پیشگیری

شما ممکن است قادر به جلوگیری از ماکروزومی جنین نباشید اما با انجام راهکارهای زیر می‎توانید بارداری سالمی داشته باشید:

ملاقات با پزشک قبل از بارداری و در دوران بارداری

اگر می‎خواهید باردار شوید قبل از تلاش برای باردار شدن به پزشک مراجعه کنید. او ممکن است یک ویتامین روزانه بارداری را برای‎تان تجویز کند. اگر چاق باشید، پزشک ممکن است شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا قبل از باردار شدن سبک زندگی‎تان را اصلاح کرده و به وزن سالم برسید.

کنترل وزن

افزایش وزن سالم در دوران بارداری (بین ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم)، از رشد مناسب جنین‎تان پشتیبانی می‎کند. با پزشک‎تان مشورت کنید تا دقیقاً به شما بگوید چه میزان افزایش وزن برای‎تان مناسب است. اضافه وزن مجاز در بارداری را اینجا بخوانید.

کنترل دیابت

اگر قبل از بارداری دیابت داشته‎اید یا در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا شده‎اید، با پزشک‎تان روی آن کار کنید و سعی کنید سطح قند خون‎تان را کنترل شده نگه دارید. کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت بهترین راه برای پیشگیری از ماکروزومی جنین است.

فعالیت فیریکی داشته باشید

برای انجام هر گونه فعالیت فیزیکی در دوران بارداری بهتر است ابتدا با پزشک‎تان مشورت کنید و تأیید او را نیز دریافت کنید. انواع ورزش‌های دوران بارداری را اینجا ببینید.