سرگیجه در دوران بارداری، ناشی از چیست؟

در دوران بارداری، پروژسترون سبب افزایش جریان خون به سمت جنین می شود. در نتیجه فشار خون کاهش یافته و جریان خون در مغز نیز کاهش پیدا می کند. این مساله باعث ایجاد سرگیجه در مادران باردار می گردد.

در طول دوره ی بارداری، عدم تعادل یا سرگیجه، ممکن است باعث شود که مادران باردار احساس ضعف و تلو تلو خوردن کنند، یا حتی گاهی زمین بخورند. اما نگران نباشید، این مشکل یکی از علایم نسبتا شایع بارداری است که با رعایت چند نکته، می توان آن را پشت سر گذاشت.

علت سرگیجه در دوران بارداری

در اوایل بارداری، احساس سبکی سر، احتمالا به این علت است که بدن هنوز خون کافی برای پر کردن سیستم گردش خون که به سرعت در حال گسترش است، تولید نکرده است. بدن هم اکنون باید نیازهای دو نفر را بر طرف کند، هم مادر و هم جنین. به همین دلیل در حدود هفته ی ۱۲ بارداری یا در سه ماهه ی دوم، رحم در حال رشد ممکن است به عروق خونی بدن مادر فشار وارد کند، به خصوص هنگامی که مادر به پشت بخوابد.

سطح بالای پروژسترون نیز می تواند سبب شل و باز شدن عروق خونی شود، که در نتیجه گردش خون به سمت جنین افزایش یافته اما در بدن مادر کاهش می یابد و سبب کاهش فشار خون می گردد. این مساله باعث می شود خون کمتری به مغز برسد و در نتیجه احساس سرگیجه ایجاد شود. از علل دیگر سرگیجه در این دوران، افت قند خون یا از دست دادن آب بدن است. یکی دیگر از احتمالات ضعف در دوران بارداری این است که بدن در این دوران به علت نیاز جنین، گرم و پر حرارت و در حال صرف انرژی بیشتری است. بنابراین اگر زمان طولانی در اتاق بیش از اندازه گرم و گرفته سپری کنید، و علاوه بر آن لباس های تنگ و خیلی گرم نیز پوشیده باشید، ممکن است احساس سبکی در سر ایجاد گردد.

سرگیجه در بارداری طبیعی است؟

بستگی دارد منظورتان از سرگیجه چه باشد! سرگیجه با سیاهی رفتن چشم و افتادن و غش کردن یکی نیست. خیلی از خانم های باردار این دو را یکسان می دانند و همین اشتباه باعث تشخیص و درمان نامناسب می شود. اگر فرد در حالت سکون احساس حرکت مداوم و پیگیر به شکل دوران یا چرخش یا تلوتلو خوردن کند، سرگیجه دارد اما سیاهی رفتن چشم، سبک شدن مغز یا بی اختیار افتادن به معنی سرگیجه نیست. سرگیجه با وزوز گوش همراه می شود و لازم است اگر فردی دچار این مشکل است، حتما بررسی و دقیقا معاینه شود زیرا این نشانه ها می تواند علامت بیماری منییر باشد.

منییر به ۲ گروه تقسیم می شود؛ نشانگان منییر و بیماری منییر. نشانگان منییر علت مشخصی ندارد و عوارض جانبی مثل افزایش چربی و کلسترول خون یا فشار خون و تغییرات متابولیکی یا هورمونی به خصوص هورمون های غده تیرویید را به دنبال دارد اما بیماری منییر شامل مشکلاتی است که در گوش بروز می کند. به همین دلیل به این خانم توصیه شده با متخصص گوش مشورت کنند.

این مشکل با باردار شدن بروز می کند؟

نه، اگر خانمی به منییر مبتلا باشد، حتما زمینه ابتلا به این بیماری را از قبل داشته و بارداری باعث بروز یا تشدید آن شده است. به هر حال لازم است از نظر شیمی خون و میزان هورمون ها در دوران بارداری تحت نظر باشند.

پس در بارداری سرگیجه همراه با وزوز گوش طبیعی نیست؟

۸۵ درصد بیماری های گوش با معاینه دقیق تشخیص داده می شوند و با یک شرح حال ساده نمی توان در این باره نظر داد. ممکن است مورد این خانم کاملا طبیعی باشد زیرا در بارداری گاهی به دنبال تغییرات هورمونی، تغییراتی در ناحیه حلق و گلو ایجاد می شود و فشار بیشتری به شیپور استاش می آید. همین موضوع باعث افزایش فشار داخل گوش می شود که می تواند وزوز گوش یا سرگیجه ایجاد کند. این مساله با معاینه و بررسی های ادیومتری قابل تشخیص و افتراق با سایر مسائل است.

گیجی و سیاهی رفتن چشم که مساله ای جدا از سرگیجه است، چقدر در خانم های باردار شیوع دارد؟

در ۳ ماهه اول حالت هایی شبیه سرگیجه مخصوصا حین بلند شدن بروز می کند که دلیل آن افزایش خون رسانی به ناحیه رحم و کاهش خون رسانی به مغز است. البته تغییرات هورمونی را هم نباید نادیده گرفت.

با اصلاح رفتارهای عادتی می توان جلوی بروز این حالت ها را گرفت؟

در برخی موارد معمولا به خانم باردار توصیه می شود ناگهان از جای خود بلند نشود یا بیش از حد در یک وضعیت ثابت نماند. وقتی خانم بارداری ایستاده است، چون وزن جنین به عروق انتهایی پا وارد می شود، خون زیادی در اندام تحتانی تجمع پیدا می کند و خون کافی به مغز نمی رسد. خانم های باردار نباید زیاد بنشینند یا بایستند و باید حرکت داشته باشند. در غیر این صورت ظرف چند دقیقه احساس گیجی خواهند کرد.

گاهی این احساس گیجی در حالت خوابیده هم وجود دارد. چرا؟

در ۳ ماهه دوم و سوم در خانم هایی که طاقباز می خوابند، چون وزن جنین روی لگن افزایش پیدا می کند، میزان بازگشت وریدی و میزان خونی که به مغز می رسد، کاهش می یابد. برای همین به خانم های باردار توصیه می شود به پهلو بخوابند.

روش هایی برای پیشگیری از ایجاد سرگیجه

آهسته بلند شدن: وقتی نشسته یا خوابیده اید، خیلی با سرعت بلند نشوید، زیرا باعث افت فشار خون و در نتیجه سرگیجه می شود.

رژیم غذایی مناسب: در این دوران باید از یک رژیم غذایی سالم و مناسب پیروی کنید. ترکیبی از پروتئین و کربوهیدرات های پیچیده (مانند نان گندم کامل یا ماکارونی)، به حفظ ثبات سطح قند خون کمک می کند.

وعده های غذایی زیاد: وعده های غذایی کم حجم اما به تعداد زیاد مصرف کنید. این کار باعث می شود قند خون در طول روز حفظ شود. همیشه تنقلات سالم همراه خود داشته باشید تا در صورت نیاز به افزایش سریع قند خون از آنها استفاده کنید. نمونه هایی از این تنقلات، کشمش، میوه یا کراکر گندم است.

نوشیدن مایعات به مقدار کافی: از مصرف مایعات به اندازه ی کافی غافل نشوید، زیرا یکی از علل سرگیجه، کم شدن آب بدن است. روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید، به خصوص در روزهای گرم یا در صورتی که بیرون از منزل کار می کنید.

پوشیدن لباس های مناسب: لباس هایی بپوشید که بتوانید هر زمان احساس گرما کردید به آسانی آن ها را تعویض کنید. از پوشیدن لباس های بیش از حد تنگ و گرم پرهیز کنید.

به پشت نخوابید: در سه ماهه ی دوم و سوم، بهتر از که از خوابیدن به پشت اجتناب کنید. زیرا رحم در حال رشد ممکن است به ورید اجوف تحتانی فشار وارد کند (رگ اصلی که خون را از نواحی تحتانی بدن به قلب می رساند.). فشار به این رگ سبب تداخل در گردش خون و در نتیجه احساس سرگیجه می گردد.

کمی هوای تازه تنفس کنید: قرار گرفتن طولانی مدت در فضاهای بسته ای همچون اتوبوس، اداره، فروشگاه و غیره، می تواند سبب سرگیجه شود. بنابراین تا جایی که احساس ضعف به شما دست ندهد، هر چند ساعت یکبار، پنج دقیقه در فضای باز راه بروید. این کار به کاهش علایم سایر مشکلات بارداری هم چون یبوست و ادم نیز کمک می کند.

در صورت تداوم سرگیجه، در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید.