سقط جنین در ایران، سلب حق زندگی یک انسان!

سقط جنین! همین دو کلمه کافی است تا حیات و زندگی از یک نفر سلب شود. حق نفس کشیدنی که موهبت خداست و حالا عده‌ای غرض ورزانه آن را دریغ می‌کنند. گذشته از سقط هایی که علل پزشکی دارد و سالیانه آمار آن را پزشکی قانونی اعلام می‌کند اما همه ما می‌دانیم هنوز هم نوزادانی هستند که حق زتدگی به هزاران دلیل نامانوس از آن‌ها سلب می‌شود و هنوز‌ هیچ آماری از این سقط‌ها در دسترس نیست.

سقط جنین قانونی

تاریخ پزشکی نشان می‌دهد که روزانه ٩١٠٠٠٠ مورد حاملگی در دنیا اتفاق می‌افتد که یک‌چهارم از این حاملگی‌ها ناخواسته می‌باشند و ١٥٠٠٠٠ مورد از طریق سقط خاتمه می‌یابند که ٥٠٠ مورد به مرگ مادر منجر می‌گردد. سقط غیرایمن از عواقب خطرناک حاملگی ناخواسته بوده و یکی از علل مهم مرگ و میر مادران می‌باشد. مسأله جواز سقط جنین و قانونی‌سازی آن، از جمله مسائلی است که تحت تأثیر مساﺋل شرعی، حقوقی و سیاسی هر کشور، در هر دوره از زمان حکم خاص خود را داشته است، اگرچه در اسلام و اکثر ادیان سقط جنین منع شده است، ولی مشکلات ناشی از ممنوعیت مطلق آن، باعث شده که اغلب کشورها با نگرشی واقع‌بینانه، سقط جنین قانونمند را در شرایطی مانند نجات جان مادر، وقوع تجاوز یا زنای با محارم، نقایص جنینی، و شرایط خاص اقتصادی ـ اجتماعی اجازه دهند. به منظور جلوگیری از عواقب سقط غیر قانونی و حمایت هرچه بیشتر از حقوق زنان، لازم است تحقیقات بیشتری جهت وضع یا تعدیل قوانین با نگرشی نو به مسأله سقط جنین انجام شود. نتایج مطالعات در بررسی تطبیقی قوانین سقط جنین حاکی از آن است که در کشورهای جهان رویه‌های متفاوتی برای جواز سقط جنین برگزیده شده است و گرایش نهایی کشورهای اسلامی بر این است که علیرغم مخالفت در فقه سنتی، سقط جنین را در مواردی مجاز بشمارند.

هر ساله تعدادی از متقاضیان سقط درمانی جنین به مراکز پزشکی قانونی در کشور مراجعه می‌کنند که ضمن بررسی شرایط و مدارک پزشکی برای تعدادی از آنان مجوز سقط صادر می‌شود و در این میان استان‌های تهران، خراسان رضوی و خوزستان بیشترین آمار متقاضیان سقط جنین درمانی را در سال گذشته داشته‌اند. وضعیت سقط جنین در کشور؛ یا به عبارتی «تنها آمار رسمی سقط جنین» که در کشور وجود دارد، مربوط به آماری است که هر سال توسط سازمان پزشکی قانونی در خصوص سقط‌های درمانی اعلام می‌شود؛ یعنی در شرایطی که ادامه بارداری مادر به مرگ جنین یا مادر منجر شود، درخواست صدور مجوز سقط درمانی «تنها در ادارات کل پزشکی قانونی استان‌ها» مورد پذیرش قرار می‌گیرد؛ البته در صورت دستور مقام قضایی یا درخواست زوجین یا معرفی‌نامه پزشک معالج قبل از ولوج روح یعنی تا قبل از چهارماهگی.

سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به‌علت عقب‌افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد با رضایت زن مجاز است و مجازات و مسؤولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. بر این اساس در بسیاری از موارد اگر از ۴ ماهگی تشخیص داده شود که جنین بیمار است، امکان سقط درمانی وجود ندارد، یعنی در این رابطه قانون چارچوبی مشخص کرده است و اجازه سقط جنین و صدور مجوز سقط جنین درمانی فقط تا قبل از ۴ ماهگی داده می‌شود. البته در شرایطی که ناهنجاری جنین احراز شود و حیات مادر با خطر مواجه باشد، ممکن است؛ اسقاط جنین صورت می‌گیرد. البته طبق گفته فعالان این حوزه این تفسیر با ظاهر قانون تطابق ندارد، یعنی خلاءهای قانونی در این خصوص وجود دارد. هر ساله تعدادی از متقاضیان سقط درمانی به مراکز پزشکی قانونی در کشور مراجعه می‌کنند که ضمن بررسی شرایط و مدارک پزشکی برای تعدادی از آنان مجوز سقط صادر می‌شود و همین امر موجب شده است؛ برخی از سقط‌ها بصورت غیر قانونی انجام گیرد که آمار درستی در رابطه با آن نیز وجود ندارد.

سقط جنین‌های غیر قانونی

اتفاقات مخفیانه زیادی در جامعه با جدیت در جریان است، مسائلی که جامعه نسبت به آن آگاه بوده اما مدارا می‌کند و مسکوت می‌ماند. سقط جنین‌های غیر قانونی از این دست مسائل است، به وِیژه بارداری‌های نامشروع. سقط‌هایی که این روزها زیر پوست شهر یا شاید همین بیخ گوشمان در حال اتفاق افتادن است و تاسف‌بار اینکه بسیاری از آنها در مراکزغیر قانونی و بدون مجوز صورت می‌گیرد و هزار و یک آسیب و عوارض همراه دارد.

چند سال پیش بود که زمزمه‌های اعتراض و اخطار پزشکان مخصوصا متخصصان زنان نسبت به سقط‌های غیر قانونی به گوش رسید و این زمزمه‌ها تا به حالا ادامه دارد. ژانت مهجوری متخصص زنان و زایمان یکی از پزشکانی است که درباره این نو سقط‌ها هشدار داده بود. او گفته بود: متاسفانه بارداری در میان گروه سنی ۱۸ و ۱۹ ساله کشور‌ افزایش یافته است. یکی از نتایج سخت بودن شرایط ازدواج برای جوانان برقراری روابط به دور از نظارت والدین و خانواده در میان برخی از جوانان است و چنانچه داوری درباره پیامدهای اخلاقی و ارزشی این روابط را مسکوت بگذاریم پیامدهای دیگر این روابط از جمله سقط‌های غیرقانونی و خطرناک لزوم آگاهی بخشی به جوانان به ویژه دختران و زنان دوچندان می‌شود.

وی با ابراز تاسف نسبت به انجام سقط جنین توسط ماماهایی که شرایط انجام آن را رعایت نمی‌کنند گفته بود: اغلب دختران و زنانی با طیف سنی ۳۰ تا ۵۰ ساله به دلیل بارداری ناخواسته و از‌ترس آبرو اقدام به سقط جنین می‌کنند و این درحالی است که این عمل عوارضی همچون پارگی رحم، نازایی ثانویه، خونریزی طولانی و سقط ناقص را موجب می‌شود. اغلب افرادی که برای انجام سقط جنین مراجعه می‌کنند اغلب دختران و زنانی هستند که به دلیل فقر مالی و از روی ناچاری به عقد موقت تن داده‌اند. این افراد به دلیل بارداری ناخواسته، فقر فرهنگی، عدم آگاهی از روش‌های جلوگیری از بارداری نوین و‌ترس از آبروی خود حاضر به انجام این کار می‌شوند. به گفته این متخصص زنان سقط جنین در شرایط و امکانات غیر‌بهداشتی و استریلیزه انجام می‌شود و در کنار انجام سقط‌های غیرقانونی توسط افراد ناشناس، داروها و آمپول‌های این عمل نیز در بازارهای سیاه همراه با عارضه به فروش می‌رسد که سقط ناقص را سبب می‌شود.

آماری از سقط‌ غیرقانونی جنین در دست نیست

اعظم‌السادات موسوی، رئیس انجمن متخصصان مامایی و زنان ایران در رابطه با آمار سقط در ایران می‌گوید: آماری که در رابطه با سقط در کشور اعلام می‌شود تنها مربوط به سقط‌هایی است که به‌صورت قانونی و تا قبل از چهار ماهگی و با دستور پزشکی قانونی انجام می‌شود؛ البته نبود آمار دقیق در رابطه با سقط جنین غیرقانونی تنها مختص به ایران نیست. قوانین سختگیرانه‌ای که در کشورهای مختلف دنیا نیز وجود دارد، موجب شده است که آمار دقیقی در خصوص سقط جنین وجود نداشته باشد. در سال 95 تعداد کل متقاضیان سقط جنین درمانی که برای دریافت مجوز به مراکز پزشکی قانونی کشور مراجعه کردند، ۱۲ هزار و ۲۸۱ نفر بود که تعداد این افراد در مقایسه با سال قبل از آن ۲۳. ۴ درصد افزایش داشته است.

احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور نیز دررابطه با آمار سقط درمانی در کشور می‌گوید: در سال گذشته از کل متقاضیان، هشت هزار و ۵۳۷ نفر حائز شرایط دریافت مجوز سقط‌جنین درمانی تشخیص داده شدند و برای آنان مجوز صادر شد که نسبت به سال قبل از آن تعداد مجوزهای سقط جنین درمانی صادر شده

۱۹. ۸ درصد بیشتر شد. همچنین برای دو هزار و ۶۴۲ نفر به دلیل نداشتن شرایط لازم مجوز صادر نشد و یک‌هزار و ۱۰۲ نفر نیز بعد از اولین مراجعه درخواست خود را پیگیری نکردند. در سال ۹۴، استان‌ تهران با دو هزار و ۷۱ مراجعه که منجر به صدور یک‌هزار و ۱۴۵ مجوز شد، خراسان رضوی با یک‌هزار و ۱۵۴ مراجعه که صدور ۹۶۶ مجوز را به همراه داشت و خوزستان با یکهزار و ۹۰ مراجعه که از این تعداد ۹۱۱ نفر موفق به اخذ مجوز شدند، بیشترین آمار متقاضیان سقط جنین درمانی را داشته‌اند. همچنین استان‌های سمنان با ۱۰۲ مراجعه و صدور ۶۰ مجوز، ایلام با ۱۰۸ مراجعه و صدور ۴۰ مجوز و خراسان جنوبی با ۱۲۱ مراجعه و صدور ۷۷ مجوز کمترین آمار متقاضیان سقط جنین درمانی را داشته‌اند.

بازار سیاه

با وجودی که سقط جنین در مطب پزشک متخصص نیز دارای خطراتی است، بسیاری از مادران مجبورند سقط خود را در مراکز غیرقانونی و فاقد حداقل امکانات انجام دهند که این باعث در خطر قراردادن جان آن‌ها می‌شود.

با وجود انجام سقط‌های غیرقانونی توسط افراد ناشناس، داروها و آمپول‌های این عمل نیز در بازارهای سیاه همراه با عارضه به فروش می‌رسد که سقط ناقص را به همراه دارد. یک مادر سرگردان و وحشت زده بعد از کلی تحقیر و گشت زدن وارد بازاری می‌شود که هیچ پاسخگویی ندارد. گویا هزینه سقط غیر قانونی از ۴۰۰ هزار تا ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است و قیمت آمپول که به آمپولهای هندی شهرت دارند برای سقط نیز از ۳۰ تا ۲۰۰ هزار تومان در بازارهایی که آدرس آن را همه می‌دانند خرید و فروش می‌شود. در بسیاری از این موارد دارویی که در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد فاسد و بدون استاندارد بوده و بعد از استفاده مرگ مادر را به همراه دارد.در این میان عده‌ای از دلالان و واسطه‌گران با آشیانه کردن در بعضی از مطب‌های پزشک زنان، آرایشگاه‌ها، سالن‌های بدنسازی و غیره به دنبال یافتن طعمه‌ای برای فرستادن به این مراکز و گرفتن حق واسطه‌گری خود می‌باشند.

فرهاد - خ که همسر و فرزندش قربانی یکی از همین مراکز شده است با تاسف بیان می‌کند: همسر من بعد از یکسال ازدواج ما باردار شده و چون به شدت از بارداری‌ترسیده و علاقه‌ای به بچه دار شدن نداشته بدون اطلاع من به یکی از همین مراکز می‌رود و با پرداخت هزینه بالایی کودکمان را سقط ‌می‌کند ولی چون این مرکز آلوده و غیربهداشتی بوده بعد از چند ساعت دچار خونریزی شدید شده و در راه رساندنش به بیمارستان جان خود را از دست می‌دهد.وی در ادامه از مسئولین می‌خواهد که علاوه بر اطلاع رسانی بهداشتی در این زمینه به مردم مقامات قضایی در برخورد با این افراد سودجو و قاتلین پنهان قاطع باشند.

سقط جنین غیر قانونی، برخورد قاطع

همین چند روز پیش بود که محمد حسین میر دهقان، مدیر کل نظارت و اعتبار بخشی امور درمان وزارت بهداشت از برخورد قاطع وزارت بهداشت با سقط جنین غیرقانونی در مراکز درمانی خبر داد. او در ارتباط با سقط‌های غیرقانونی اظهارداشت: بر اساس قانون مجازات اسلامی، سقط جنین به صورت غیر قانونی و خارج از موارد علمی-پزشکی که از سوی سازمان پزشکی قانونی اعلام می‌شود، قتل نفس و جرم تلقی و مستوجب برخورد قانونی و قضایی با متخلفین است. دفتر نظارت و اعتباربخشی بر حسب وظیفه ذاتی و قانونی خود با تخلفات این زمینه که از طریق بازرسان دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، سازمان‌های بازرسی و نظارتی، سامانه ثبت و رسیدگی به تخلفات پزشکی (1590) و گزارشات مردمی اعلام شود، برابر قانون برخورد قاطع می‌کند و ضمن بررسی فوری موضوع، پرونده تخلفات جهت رسیدگی به محاکم قضایی ارسال شده و پیگیری لازم صورت می‌گیرد.

در آخر

محکوم به مرگ کردن و سلب کردن حق حیات از یک کودک، بی رحمانه‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد و در نگاه اول این کار از یک مادر بسیار بعید به نظر می‌رسد اما هستند مادرانی که به هزاران دلیل حق نفس کشیدن را از کودکانشان می‌گیرند و این موضوع هر روز افزایش پیدا می‌کند یعنی کودکان بیش‌تری روز به روز قربانی می‌شوند و محکوم به مرگ هستند.