ورم پا در دوران بارداری، چقدر شایع است؟

شما در طول بارداری به عوارض و مشکلات مختلفی دچار می‌شوید. شاید وقتی دیده‌اید که پاهای شما مثل بالون باد و ورم کرده است، شوکه شده‌اید. اگرچه برخی از تورم‌های دوران بارداری که به آنها ورم می‌گویند، معمولاً زنگ خطر نیستند؛ اما لازم است که همیشه به تغییرات و علائم خود توجه داشته باشید.

ورم پا در دوران بارداری اگر با برخی علائم دیگر همراه باشد می‌تواند نشان از وجود مشکلات جدی و زمینه‌ای باشد. اگر یکی از پاها نسبت به دیگری ورم بیشتری داشت و با درد همراه بود، مراقب باشید زیرا این می‌تواند نشان از وجود یک لخته خون باشد. سردردی که خوب نشود و با تغییرات بینایی مانند تاری دید یا حساسیت به نور همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای برای وجود پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی (فشار خون بالای مخصوص دوران حاملگی) باشد. ورم همراه با درد قفسه سینه و یا سختی در نفس کشیدن می‌تواند به معنی وجود مشکلات قلبی باشد.

ورم چیست؟

ورم کردن دست‌ها، پاها و مچ پاها بسیار شایع است؛ به خصوص در طول گرمای تابستان. ممکن است صورت و گردن نیز دچار ورم و پف شوند؛ به خصوص بعد از هفته 20 بارداری. تقریباً هر زنی در دوران بارداری خود، درجاتی از ورم را تجربه می‌کند.

چرا مچ پا و پاهایم ورم کرده‌اند؟

ورم (ادما) می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد، زیرا میزان مایعات بدن شما در دوران بارداری بیشتر از حد معمول می‌شود. ورم می‌تواند در هرجایی از بدن رخ دهد اما بیشتر پاها، مچ پاها و دست‌ها دچار آن می‌شوند. همچنان که جنین شما رشد می‌کند؛ رحم، فشار بیشتری به رگ‌های خونی موجود در لگن وارد می‌کند. این امر به ویژه سیاهرگ بزرگی که در سمت راست بدن قرار دارد و خون را از اندام تحتانی دریافت می‌کند، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فشار وارده به سیاهرگ، جریان خون این ناحیه را کُند می‌کند و باعث جمع شدن خون می‌شود. فشار ناشی از این خون جمع شده، آب را از طریق رگ‌های خونی کوچک (مویرگ‌ها) به پایین و بیرون می‌راند و آن را به سمت بافت پاها و مچ پاها حرکت می‌دهد. این آب به طور معمول توسط بدن جذب می‌شود؛ اما چون شما باردار هستید، مقدار آب بیشتری در بدن خود دارید و این باعث ورم کردن شما می‌شود. هرچه به اواخر بارداری نزدیک می‌شوید، ورم دست و پاهایتان بیشتر می‌شود و معمولاً در صبح‌ها، بعد از اینکه مدت طولانی در بستر دراز کشیده‌اید، میزان ورم کمتر است. در طول روز اگر پوست اطراف مچ پاهای خود را فشار دهید، ممکن است پوست بلافاصله به حالت قبل خود بازنگردد. در اواخر بارداری، ممکن است دست‌های شما نیز ورم کند. اگر انگشتر یا حلقه‌ای در انگشتان شما باشد، ممکن است احساس کنید که برای شما تنگ و کوچک شده است.

ورم کردن چقدر شایع است؟

متأسفانه ورم کردن در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم بارداری، بسیار شایع است. بین 50 تا 80 درصد از زنان باردار سالم، تا حدودی به ورم و گرفتگی عضلات پا در بارداری دچار می‌شوند که آب و هوای گرم می‌تواند این تورم را تشدید کند.

چه زمانی باید از ورم دوران بارداری نگران باشم؟

مقدار مشخصی از ورم پاها و مچ پا در دوران بارداری طبیعی است. همچنین ممکن است دست‌هایتان نیز به طور خفیفی دچار ورم شود.در صورتی که متوجه شدید صورت شما ورم کرده، اطراف چشم‌هایتان پف کرده، ورم دست‌هایتان بیش از حد معمول است و یا پاها و مچ پاهایتان به صورت ناگهانی و بیش از حد ورم کرده است؛ به ماما و یا پزشک خود مراجعه کنید. این ورم می‌تواند نشان از پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی که یک بیماری جدی برای زنان باردار است، باشد. همچنین اگر متوجه شدید که یکی از پاهایتان نسبت به دیگری به طور قابل‌ توجهی ورم کرده است به پزشک خود مراجعه کنید؛ به ویژه اگر ساق پا و یا ران شما نیز دارای درد و حساسیت به لمس باشد. این پا درد در بارداری می‌تواند نشان از وجود یک لخته خون که یک نوع بیماری جدی دیگر برای زنان باردار است، باشد.

برای کاهش ورم دوران بارداری چه کارهایی می‌توانم انجام دهم؟

متخصص زنان و زایمان دستورالعمل‌های زیر را به شما ارائه خواهد داد و در کنار آن در صورت لزوم از تجویز دارو برای کاهش ورم پا در بارداری استفاده خواهد کرد.

کنترل عوامل محیطی

تا جایی که ممکن است بر روی پاهای خود نایستید و ننشینید:

ایستادن و یا نشستن بر روی پاها می‌تواند ورم را بدتر کند؛ زیرا افزایش فشار بر روی رگ‌ها، مانع از برگشت خون به قلب می‌شود. این غیرممکن است که هیچ‌وقت روی پاهای خود نایستید و ننشینید؛ بنابراین اگر ایستاده‌اید سعی کنید زمان‌هایی را برای استراحت کردن در نظر بگیرید و پاها و مچ پاهای خود را بچرخانید تا به گردش جریان خون کمک کنید. در دوران بارداری حتماً کفش‌های راحت و مناسب بپوشید.

در هنگام استراحت پاهای خود را بالا ببرید:

در زمان‌هایی که در حال استراحت هستید، پاهای خود را بالا نگه دارید. این کار نه تنها می‌تواند به آرامش شما کمک کند، بلکه ممکن است گردش جریان خون و مایعات را برای بدن راحت‌تر کند و موجب رفع ورم پاها در بارداری شود. ممکن است برای رسیدن به نتایج بهتر بخواهید پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید، اما حتماً لازم نیست این کار را بکنید؛ در واقع شما باید کاری را انجام دهید که در راحت‌ترین حالت قرار داشته باشید.

از جوراب‌های تنگ و فشاری استفاده کنید:

جوراب‌های فشاری که با نام جوراب‌های واریسی نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند به بهبود جریان خون و مایعات در پاها کمک کنند. برای کاهش ورم پاها می‌توانید یک جفت جوراب فشاری تهیه کنید و بپوشید. بسته به شدت ورم، می‌توانید جوراب‌هایی با مقدار فشار متفاوت (از فشار سبک تا فشار قوی) تهیه کنید.

لباس‌های راحت و گشاد بپوشید:

پوشیدن لباس‌هایی که در اطراف مچ دست‌ها، بازوها و یا مچ پاها تنگ هستند برای افرادی که دچار ورم هستند، می‌توانند بسیار اذیت‌کننده باشد. برای کمک به کاهش ناراحتی و خطر محدودیت حرکتی ناشی از ورم کردن، لباس‌های راحت و گشاد و تهیه‌ شده از نخ‌های طبیعی بپوشید.

نواحی دارای ورم را ماساژ دهید:

ماساژ می‌تواند به کاهش ورم دوران بارداری کمک کند. برای کمک به کاهش ورم، نواحی ورم‌کرده را خودتان ماساژ دهید و یا از یک ماساژ دهنده‌ی حرفه‌ای کمک بخواهید. دست خود را روی نواحی ورم‌کرده بکشید، طوری که حرکت دست به سمت قلب باشد؛ این کار می‌تواند باعث بهبود برگشت مایعات اضافی به قلب شود.

وقتی هوا گرم است از خانه بیرون نروید:

آب و هوای گرم و قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند ورم و ادما را تشدید کند. در جستجوی سایه بودن، ماندن در هوای مطبوع و اجتناب از نور خورشید می‌تواند به کاهش ورم کمک کند. اگر متوجه شدید که دست و پای شما در گرما شروع به ورم کردن می‌کند، برای کاهش خطر ورم کردن، در یک محیط خنک بمانید.

شنا کنید و یا در استخر استراحت کنید:

اگر شاغل هستید و نمی‌توانید در منزل بمانید، می‌توانید به طور مرتب به استخر بروید و شنا کنید یا در آب استراحت کنید. این کار می‌تواند بدن شما را خنک کند و فشار وارده بر مفاصل را کاهش دهد و در نتیجه ورم را کاهش دهد یا از بروز آن جلوگیری کند. شنا یک گزینه عالی برای زنان باردار است زیرا به گردش جریان خون و مایعات بدن کمک می‌کند.

روی نواحی دارای ورم، کمپرس آب سرد قرار دهید:

اعمال سرما بر روی یک ناحیه، ورود جریان خون به آن ناحیه را کاهش می‌دهد که این باعث کاهش تورم می‌شود و همچنین ممکن است به تسکین پا درد در بارداری و ناراحتی این نواحی نیز کمک کند. روی تمام نواحی که دارای ورم هستند، بسته‌های یخ قرار دهید تا میزان ورم آنها کاهش یابد.

در یک محیط راحت و خنک بخوابید:

در اتاقی راحت، خنک و دارای تهویه مناسب بخوابید. علاوه بر این در صورتی که می‌توانید به پهلوی چپ بخوابید. کنترل عواملی مانند دمای محیط و موقعیت خواب و حتی داشتن یک ملحفه و بستر راحت، ممکن است به کاهش ورم مربوط به بارداری کمک کند.

در صورت امکان به پهلوی چپ خود بخوابید. این کار باعث وارد آمدن فشار کمتری به سیاهرگ بزرگ وریدی می‌شود؛ این سیاهرگ جریان خون را از اندام‌های تحتانی به قلب بازمی‌گرداند و می‌تواند به کنترل ورم کمک کند.

کاهش ورم با روش‌های درمانی جایگزین

کاهش مصرف سدیم در رژیم غذایی:

نمک اضافی می‌تواند باعث احتباس آب در بدن شما شود که این باعث تشدید تورم می‌شود. با حذف سدیم از رژیم غذایی خود می‌توانید به کاهش ورم پا بارداری کمک کنید. از مصرف غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی سدیم هستند، اجتناب کنید. به عنوان مثال مواد غذایی فرآوری‌شده و آماده، حاوی مقادیر بالایی از سدیم هستند. راه دیگر برای خلاص شدن از شرّ سدیم اضافی موجود در بدن، مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز، زردآلو، پرتقال، سیب‌زمینی شیرین و چغندر است.

مقادیر زیادی آب بنوشید:

شاید این دستور متضاد به نظر برسد اما هیدراته ماندن بدن (وجود مقدار کافی آب در بدن)، یکی از بهترین راه‌های تخلیه مایعات اضافی از بدن است. نوشیدن مقادیر زیادی آب در طول روز به هیدارته ماندن بدن کمک می‌کند، از بارداری شما محافظت می‌کند و می‌تواند ورم را کاهش دهد.

به صورت منظم عمل دفع را انجام دهید:

دفع منظم روده نیز به تخلیه سدیم و مایعات اضافی از سیستم بدنی شما کمک می‌کند. حذف عنصر سدیم و سایر عناصر زائد، به کنترل ورم کمک خواهد کرد.

به طور منظم ورزش و حرکت کنید:

انجام ورزش‌های قلبی- عروقی می‌تواند به گردش جریان خون و دفع مایعات اضافی بدن کمک کند. انجام برخی از فعالیت‌های فیزیکی به صورت روزانه به کاهش ورم و ادما کمک می‌کند. قبل از شروع یک ورزش، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این ورزش برای شما ایمن و بی‌خطر است. سعی کنید در روز حداقل 30 دقیقه وزرش کنید. اگر قبل از اینکه باردار شوید ورزش می‌کردید، می‌توانید تا زمانی که پزشک به شما اجازه می‌دهد به ورزش خود ادامه دهید.