انتقال ایدز از مادر به جنین، آخرین اطلاعات

آخرین آمارهای وزارت بهداشت از رشد ابتلا به اچ آی وی/ایدز در میان زنان خبر می‌دهد؛ طبق اعلام این وزارتخانه در حال حاضر این رقم به ۳۳ درصد افزایش یافته است، اما در این میان نگرانی از انتقال بیماری از مادران باردار به نوزادان نیز وجود دارد.

در حال حاضر سهم انتقال اچ آی وی/ ایدز به این شیوه فقط ۱.۵ درصد است، اما بی‌اطلاعی مادر باردار از بیماری خود می‌تواند آینده خود و نوزادش را به خطر اندازد؛ چون در این صورت احتمال انتقال بیماری به جنین ۳۵ تا ۴۰ درصد خواهد بود.

طبق آمارهای وزارت بهداشت، تا پایان شهریور ۹۶ تخمین زده شده است که ۶۶ هزار نفر در ایران به این بیماری مبتلا هستند که حدود ۳۶ هزار و ۵۰۰ نفر تا کنون شناسایی شدند. گروه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال ۵۲ درصد افراد مبتلا را تشکیل می‌دهند. از ابتدای شیوع این اپیدمی در کشور نیز تا کنون ۱۰ هزار نفر به دلیل ابتلا به این بیماری فوت شده‌اند. از کل موارد شناسایی شده تا کنون ۱۷ درصد زن و ۸۳ درصد مرد بودند، اما در موارد جدید شناسایی شده در شش ماهه اول سال ۹۶، ۳۳ درصد موارد را زنان تشکیل داده‌اند.

مسئولیت کنترل و پیشگیری از این انتقال اچ آی وی/ ایدز بر عهده وزارت بهداشت است. این وزارتخانه از سال ۹۳ برنامه‌ای برای شناسایی مادران باردار مبتلا به این بیماری آغاز کرده است تا از تولد نوزادان مبتلا به این بیماری جلوگیری کند. قرار است تا پایان سال ۹۷ این برنامه برای تمام زنان باردار اجرا شود.

دکتر پروین افسرکازرونی - رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت- در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهند در موارد جدید ابتلا به اچ‌آی وی/ ایدز، درصد زنان افزایش پیدا کرده، اظهار کرد: انتقال اچ آی وی در ۶۶ درصد از طریق اعتیاد تزریقی و در ۱۹.۸ درصد از طریق روابط جنسی است. در موارد جدید آمار انتقال از طریق روابط پرخطر جنسی به بیش از ۴۰ درصد رسیده است. اطلاعات ما نشان می‌دهد نزدیک به ۵۰ درصد زنانی که مبتلا شده‌اند از همسرشان این بیماری را گرفته‌اند؛ یعنی همسر آنها زمانی اعتیاد تزریقی داشته و به این بیماری مبتلا شده، اما از آن بی‌خبر بوده است. به همین دلیل ویروس را به همسر خود نیز منتقل کرده است. این بیماری در همسر او هم تشخیص داده نشده و در زمان بارداری به نوزاد منتقل شده است.

رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت همچنین اضافه کرد: با توجه به این دو موضوع پرداختن به مبحث پیشگیری از انتقال بیماری از مادر به کودک تبدیل به راهکار بسیار مهمی در مورد جلوگیری از ابتلای نوزادان به این بیماری می‌شود؛ به همین دلیل از سال ۹۳ به صورت آزمایشی پروژه‌ای با همکاری یونیسف در ۱۶ دانشگاه و ۱۷۱ مرکز بهداشتی و درمانی کشور به نام "پیشگیری از انتقال اچ آی وی از مادر به کودک" آغاز شد. در این برنامه زنان بارداری که به این مراکز مراجعه می‌کردند در اولین ویزیت بارداری تست اچ آی وی نیز برای آنها انجام می‌شد. در صورت تشخیص اولیه، برای تشخیص قطعی تحت مراقبت و درمان قرار می‌گرفتند. نزدیک به ۲۵۰هزار زن باردار به صورت آزمایشی در این پروژه آزمایش شدند و ۷۴ زن باردار مبتلا که قبلا از بیماری خود خبر نداشتند، شناسایی شدند و تحت مراقبت و درمان قرار گرفتند. به این ترتیب بیش از ۹۷ درصد نوزادان متولد شده، سالم بودند. این برنامه از ابتدای سال ۹۶ در تمام مناطق حاشیه‌نشین گسترش پیدا کرده است.

وی افزود: در حال تلاش هستیم که با راه‌اندازی این برنامه و گسترش آن تا سال ۹۷ در میان تمام زنان باردار، از تولد نوزادان با این بیماری جلوگیری کنیم. ما تمام مواردی که شناسایی کردیم در مجموع ۴۰ درصد موارد تخمین بیماران در جامعه است. برای اینکه بتوانیم این بیماری را کنترل کنیم باید نحوه آموزش، اطلاع رسانی و آگاه‌سازی در جامعه به سمتی پیش رود که درمان به محض تشخیص، آغاز شود. بیماران با مراقبت و درمان می‌توانند زندگی معمولی داشته باشند؛ چون حجم ویروس در بدن فرد تحت درمان تا اندازه‌ای کاهش پیدا می‌کند که قابلیت انتقال به دیگران را ندارد.

اجرای برنامه بیماریابی فعال در جمعیت‌های کلیدی

رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت درباره چگونگی بیماریابی فعال برای یافتن بیمارانی که هنوز شناسایی نشده‌اند نیز گفت: بیماریابی فعال در بعضی از جمعیت‌های کلیدی که احتمال ابتلا به بیماری در آنها بیشتر بوده، انجام می‌شود. از آنجا که معتقدیم بخشی از گمشده‌های مبتلا به ایدز در این گروه هستند، مراکز کاهش آسیب خدمات آموزش، مشاوره، تست اچ آی وی و وسایل پیشگیری را در اختیار این گروه قرار می‌دهد. علاوه بر آن در این مراکز، مشاوره ویژه زنان آسیب‌پذیر نیز انجام می‌شود. برخی خدمات هم توسط تیم سیاری که زیرمجموعه همین مراکز هستند، ارائه می‌شود؛ آنها به پاتوق‌هایی که گروه‌های در معرض خطر مانند معتادان حضور دارند، مراجعه می‌کنند و علاوه بر آموزش‌، از آنها تست اچ آی وی نیز می‌گیرند و وسایل پیشگیری از ابتلا به بیماری را در اختیار آنها قرار می‌دهند. کلینیک‌های سیار نیز در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند.

وی ادامه داد: زنان بارداری که شناسایی می‌شوند به سرعت تحت درمان قرار می‌گیرند و دارو دریافت می‌کنند. زایمان آنها نیز به صورت سزارین انجام می‌شود. همچنین بعد از زایمان نیز استفاده از داروی پیشگیری از ابتلا به بیماری و شیرخشک برای نوزاد آغاز می‌شود. اگر این روند به صورت کامل انجام شود خطر انتقال از مادر به نوزاد از ۳۵ تا ۴۰ درصد به دو درصد و حتی صفر می‌رسد. ترجیح این است که این زن باردار در همان بیمارستانی که تحت مراقبت است زایمان را انجام دهد. دستورالعمل این زایمان‌ها به تمام بیمارستان‌ها و مراکز مراقبت از مادران باردار ابلاغ شده‌ است.

گسترش همکاری‌های مشترک با معاونت زنان ریاست جمهوری

وی درباره برنامه مشترک معاونت زنان ریاست جمهوری با وزارت بهداشت برای کنترل اچ آی وی در زنان نیز گفت: با همکاری معاونت زنان ریاست جمهوری از سال ۹۵ طرح مشترکی برای توانمندسازی زنان تحت پوشش مراکز مشاوره زنان آسیب پذیر آغاز شده‌ است. در تمام کشور ۴۰ مرکز مشاوره ویژه زنان آسیب پذیر وجود دارد که در این مراکز زنانی که خود در معرض ابتلا هستند به دلیل اعتیاد یا رفتارهای پرخطر جنسی یا به دلیل رفتارهای پرخطر همسر خود، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. در این مراکز این زنان آموزش می‌بینند، مشاوره دریافت می‌کنند، تست اچ آی وی و بیماری‌های آمیزشی از آنها گرفته می‌شود و مراقبت‌های لازم و درمان برای آنها انجام می‌شود. همچنین از نظر حرفه‌آموزی توانمند می‌شوند. در حال حاضر نیز برنامه‌ریزی برای گسترش حمایت و مشارکت‌ها آغاز شده است.