طریقه خوابیدن زن باردار، چگونه باشد؟

«تا می‌توانی بخواب» این عبارتی است که زنان باردار در فاصله چهل هفتگی، زیاد آن را می‌شنوند.
برای مادران باردار، شنیدن و گفتن عبارت خواب بسیار راحت‌تر از انجام آن است زیرا خوابیدن به خصوص برای زنانی که عادت به خوابیدن روی شکم دارند، بسیار سخت است، در حال حاضر، بسیاری از پزشکان به زنان باردار توصیه می‌کنند که در شب به سمت چپ بدن خود بخوابند. اما چرا؟ چه چیز بدی در مورد استراحت آنها به سمت راست یا طاق باز وجود دارد؟

با بزرگتر شدن جنین در طول بارداری، به طور طبیعی فشاری بیشتر بر اندام‌های داخلی مادر و رگ‌های خونی او وارد می‌شود. این رشد باعث افزایش فشار به مثانه و روده مادر شده و می‌تواند برای او آزار دهنده یا دردناک باشد. اما فکر نکنید خوابیدن به سمت چپ، باعث آسایش و راحتی بیشتر مادر باردار می‌شود. به گفته دکتر گریس پین، استادیار پزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز، موضوع به بزرگ سیاه‌رگ زیرین مادر (IVC) است؛ رگی بزرگ که در امتداد سمت راست ستون فقرات قرار گرفته و مسئول بازگشت خون از نیمه پایین بدن به قلب است.
پین معتقد است: «اگر یک زن باردار به پشت دراز بکشد، جنین احتمالا با فشار به بزرگ سیاه‌رگ زیرین ، باعث کاهش مقدار خون بازگشتی به قلب می‌شود. تحقیقاتی بسیار در رابطه با خوابیدن به سمت راست و چپ انجام نشده است، اما با این حال از لحاظ نظری، با خوابیدن به سمت چپ، فشار کمتری به بزرگ سیاه‌رگ زیرین وارد می‌شود.»
چرا تحت فشار قرار گرفتن بزرگ سیاه‌رگ زیرین بد است؟ در این حالت خونی کمتر به قلب وارد می‌شود. این به معنای کاهش خون خارج شده از قلب و در نهایت کاهش فشار خون برای و کاهش میزان اکسیژن خون برای مادر و نوزاد است. پین می‌گوید اکثر زنان سالم و جنین باید قادر به جبران کاهش اندک خون خروجی از قلب باشند، اما تحت فشار قرار گرفتن بزرگ سیاه‌رگ زیرین می‌تواند برای زنان بارداری که سابقه مشکلات فشار خون یا تنفسی دارند، بسیار خطرناک باشد.

چرا زنان باردار بهتر است به سمت چپ بدن خود بخوابند؟
به عنوان مثال، زنان باردار مبتلا به آسم یا آپنه خواب (یک بیماری تنفسی در شب) در حالت معمول ممکن است در رساندن مقدار مطلوب اکسیژن به بدن یا نوزاد خود دچار مشکل شوند. حال چنین شرایطی در ترکیب با موقعیت خوابیدن آنها کاهش جریان خون را به دنبال خواهد داشت و تبدیل به تهدیدی بزرگ برای سلامتی آنها خواهد شد.
به گفته پین: «تعدادی از مطالعات نشان داده است که دراز کشیدن به پشت در اواخر دوران بارداری و پس از زایمان، ممکن است نوزاد را در وضعیت خطرناکی قرار دهد.»
شواهد اثبات این موضوع رو به افزایش است. یک مجله بین‌المللی زنان و زایمان اعلام کرد که سقط جنین در هفته 28 حاملگی در زنانی که به پشت می‌خوابیدند، 2.3 برابر سایر زنان باردار بوده است. همچنین مطالعه دیگری که در مجله PLOS One در سال 2017 منتشر شد، نشان داد خطر سقط جنین در زنانی که طاق‌باز می‌خوابیدند، 3.7 برابر سایر زنان باردار بوده است.
روند سقط جنین باعث شده است تا پزشکان همواره به زنان باردار نسبت به موقعیت خوابیدن آنها هشدار دهند. پین می‌گوید: «این یک مداخله نسبتا آسان و بدون هزینه است»، که به طور بالقوه می‌تواند مانع از وقو اتفاقات بسیار بد در زمان بارداری شود.
بنابراین آیا می‌توان بگوییم خوابیدن به سمت راست، کاری اشتباه است؟ پاسخ این سوال کمی سخت است. مطالعات زیادی در مورد مقایسه خوابیدن به سمت چپ و راست در زمان بارداری انجام نشده است. طبق یک مطالعه انجام شده بر 155 زن که در مجله BMJ در سال 2011 منتشر شد، سقط جنین در زنان بارداری که به سمت راست می‌خوابیدند، بیشتر از سایر زنان باردار بوده است.

چرا زنان باردار بهتر است به سمت چپ بدن خود بخوابند؟
پین می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم مدرک متقنی وجود داشته باشد که نشان دهد خوابیدن به سمت راست بدتر از خوابیدن به سمت چپ بدن باشد. اگر کسی یا زن بارداری به سمت راست بدن خود بخوابد تنها به این دلیل که راحت‌تر است، فکر نمی‌کنم دلیلی وجود داشته باشد که این کار را انجام ندهد. اگر شما باردار هستید و نمی‌توانید به سمت چپ بخوابید، هیچ جایی برای نگرانی وجود ندارد.»
در واقع نداشتن خواب کافی در زمان بارداری به مراتب خطرناک‌تر است و خطر آن نسبت به تحت فشار قرار گرفتن بزرگ سیاه‌رگ زیرین بسیار بیشتر است.
پین در انتها می‌افزاید: « تحقیقات نشان داده است که زنان بارداری خواب کافی ندارند (کمتر از ۵ یا ۶ ساعت خواب شبانه) احتمالا در معرض خطر بیشتری در ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری قرار دارند. داشتن خواب کافی در دوران بارداری بسیار مهم است.»