بیماری قلبی در بارداری، چه خطراتی دارد؟

به منظور تغذیه جنین، میزان خون بدن مادر در سه ماهه اول بارداری بیشتر شده و تا پایان بارداری به همین منوال باقی می ماند. در این شرایط، قلب باید تا ۵۰ درصد خون بیشتری پمپ می کند و ضربان قلب نیز افزایش می یابد. به این ترتیب به واسطه هورمونهایی که در بدن ترشح می شود، خون بیشتری به رحم می رسد. حتی احتمال کاهش گلبولهای خونی نیز وجود دارد که به کمک آهن و سایر مکمل ها قابل درمان است. نتیجه اینکه در دوران بارداری، فعالیت قلبی مادر بیشتر از گذشته خواهد بود. خطرات بارداری در مادران مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی نسبت به نوع بیماری مادر متفاوت بوده و به کارکرد قلب و نیز شدت بیماری بستگی دارد.

خطرات بارداری در مادران مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی
ضربان قلب نامنظم، تپش قلب و نارسایی قلبی از جمله عوارض بارداری به شمار می آیند. تنگی نفس و دشواری تنفس، تورم پاها و شکم و نیز خستگی مفرط از علائم نارسایی قلبی هستند. اگر نقص در دیواره بین دهلیزی باشد، خون حاوی دی اکسید کربن با خون حاوی اکسیژن مخلوط می شود. از آنجا که ممکن است در پا یا لگن خون لخته شده و جریان خون دچار اختلال شود، احتمال سکته در دوران بارداری وجود دارد. برای رهایی از خطرات احتمالی بهتر است هر یک از این موارد تحت درمان قرار بگیرند.

در صورت ابتلای مادر به بیماری قلبی، چه خطراتی جنین را تهدید می کند؟
بارداری در مادران مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی می تواند به نواقص مادرزادی جنین، سقط جنین، زایمان پیش از موعد، وزن کم هنگام تولد و مرده زایی منجر گردد. اگر ناراحتی قلبی مادرزادی دارید، بهترین راه برای حفظ سلامت جنین این است که به خوبی مراقب وضعیت سلامتی خود باشید:
- به موقع به پزشک مراجعه کنید و دستورات او را جدی بگیرید.
- به اندازه کافی استراحت کنید.
- صحیح غذا بخورید و مراقبت وزن خود باشید.
- داروهای تجویز شده را به طور منظم مصرف نمائید.
- از مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر اکیدا بپرهیزید.

بارداری در مادران مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی چه شرایطی دارد؟
خوشبختانه با برنامه ریزی دقیق و مدیریت بهینه شرایط، اغلب مادران مبتلا به بیماریهای قلبی مادرزادی، بارداری موفقی خواهند داشت.
نباید از این نکته غافل شد که بارداری حتی برای مادران سالم نیز بی خطر نیست. اما برای آن عده که مبتلا به بیماریهای قلبی هستند، مشکل کمی جدی تر است. هر یک از نقائص قلبی مادرزادی به نوبه خود خطری به همراه دارند، در برخی موارد، میزان نگرانی به حدی است که به هیچ وجه بارداری توصیه نمی شود.
۱- مادران مبتلا بیماری قلبی مادرزادی قبل از بارداری با پزشک خود گفتگو کنید
مادرگرامی! اگر مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی هستید، در تمام طول بارداری و نیز هنگام زایمان حضور تیم پزشکی مجرب متشکل از یک متخصص قلب و عروق، متخصص زنان و زایمان، متخصص بیهوشی، پزشک متخصص کودکان و نوزدان در کنار شما لازم و ضروری است. بنابراین قبل از اقدام به بارداری، حتما با پزشک معالج قلب و عروق، متخصص زنان و زایمان و نیز یک ماما مشورت لازم را انجام دهید.
۲- فرایند درمانی قبل از بارداری برای مادران مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی
احتمالا در اولین ویزیت، پزشک درباره چگونگی عملکرد قلب و تاثیر آن بر روی مادر و جنین گفتگو خواهد کرد. او باید در مورد وضعیت نارسایی قلبی مادر و شرایط مرتبط با آن مانند فشار ریه، سطح اکسیژن و توانایی او برای انجام فعالیت های ورزشی اطلاعات کافی کسب کند.
در این شرایط، برای اطلاع از نحوه کارکرد قلب، پزشک تمامی آزمایشهای لازم را تجویز کرده و سابقه پزشکی بیمار را به دقت مورد بررسی قرار می دهد. او باید بداند آیا در خانواده زوجین سابقه بروز نارسایی قلبی وجود داشته است یا خیر. آزمایشهای مربوط به قلب مانند نوار قلبی و تست ورزشی نیز باید انجام شود.
بهتر است درباره چشم انداز بلند مدت سلامت خود و اینکه آیا برای پرورش و بزرگ کردن یک جنین از سلامت کافی برخوردار هستید یا خیر، با پزشک گفتگو کنید. شاید پس از بررسی شرایط موجود، پزشک مصلحت را در روشهای جایگزین بارداری مانند استفاده از رحم اجاره ای ببیند.
همچنین درباره نحوه زایمان، مراقبت های بعد از آن و نیز روشهای پیشگیری از بارداری با پزشک گفتگو کنید.
3- در دوران بارداری، چند بار ویزیت پزشک قلب لازم است؟
تعداد دفعات مراجعه در افراد مختلف، متفاوت است. تیم پزشکی در این مورد اطلاعات کافی به شما خواهد داد. مهم این است که به طور مرتب به پزشک مراجعه کرده و تیم پزشکی را در جریان تمامی علائم و تغییرات غیر منتظره قرار دهید.
4- درمان دارویی به چه صورت خواهد بود؟
مصرف بسیاری از داروها به دلیل مضراتی که برای جنین دارد، در دوران بارداری مجاز نیست. برای حصول اطمینان باید قبل از اقدام به بارداری با پزشک مشورت کنید. هیچ یک از داروهایی که مصرف می کنید حتی پمادهای موضعی و داروهای بدون نسخه مانند ویتامین ها و مسکن هایی که از داروخانه ها تهیه می شوند، نباید در دوران بارداری بدون تجویز پزشک مصرف شود. در یک کلام، از مصرف یا قطع مصرف خودسرانه هر دارویی اکیداً خودداری فرمایید.

زایمان در مادران مبتلا به بیماری های قلبی مادرزادی
مادران مبتلا به بیماریهای قلبی مادرزادی در سه ماهه سوم بارداری و در طول زایمان نیازمند مراقبت ویژه پزشک متخصص قلب و عروق، زنان و بیهوشی هستند. توضیح اینکه، با انقباضات رحمی، خون بیشتری به طور ناگهانی وارد قلب می شود. همچنین به دلیل وجود درد و اضطراب، ضربان قلب و فشار خون افزایش می یابد، علاوه براین مقدار زیادی خون در خلال زایمان از دست می رود، لذا ناگزیر قلب باید سخت تر کار کرده و فشار بیشتری را تحمل کند.
احتمالا پزشک متخصص زنان توصیه می کند که برای زایمان، بیمارستان تخصصی ویژه زایمان های پرخطر را انتخاب کنید. اگر قلب یا سیستم گردش خونتان دچار مشکل شود یا در خلال زایمان نیاز به معاینه تخصصی داشته باشید، القای زایمان انجام خواهد شد.
برای پایش وضعیت، تجهیزات پزشکی خاص لازم است. ضربان و ریتم قلب باید در تمام فرایند زایمان مورد نظارت و کنترل دقیق قرار بگیرد.
در طی مراحل زایمان انقباضات و ضربان اهنگ قلب نوزاد نیز باید مستمراً کنترل شود. احتمالاً از شما خواسته می شود به جای به پشت خوابیدن، به پهلو بخوابید و زانوها را به طرف سینه جمع کنید.
برای کاهش استرس ناشی از درد و نیز کنترل درد، ممکن است پزشک تزریق دارو به ستون فقرات (اپیدورال) از طریق یک کاتتر یا تزریق به ستون فقرات (بی حسی نخاعی) را پیشنهاد کند. در صورت زایمان طبیعی احتمال استفاده از فورسپس یا وکیوم اکستراکتر برای کمک به زایمان وجود دارد تا مادر بیش از حد، مجبور به زورزدن نشود.
اگر مادر در معرض ابتلا به اندوکاردیت باشد، درمان آنتی بیوتیکی قبل و بعد از زایمان لازم است. اندوکاردیت نوعی ﺑﻴﻤﺎری ﻋﻔﻮنی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻗﻠﺐ ﺑﻪ وﻳﮋه درﻳﭽﻪ ها را درگیر می کند.
معمولا مادران مبتلا به بیماری قلبی نیاز به سزارین ندارند. اما اگر مشکل خاصی رخ دهد که سزارین لازم باشد، برای نظارت بر کارکرد قلب در خلال زایمان، مراقبت های پزشکی خاصی باید صورت گیرد. اگر بیماری قلبی مادر از نوع شدید باشد، پزشک برای القای زایمان، روز مشخصی را تعیین خواهد کرد.

آیا مادر مبتلا به بیماری قلبی قادر به شیردهی خواهد بود؟
تغذیه نوزاد با شیر مادر حتی برای مادرانی که مبتلا به بیماری قلبی هستند و دارو مصرف می کنند، هیچ مانعی ندارد و مورد تائید است. به منظور تجویز درمان و داروهای مناسب برای شیردهی با پزشک معالج صحبت کنید.
اگر مشکل قلبی مادرزادی دارید که خطر ابتلا به اندوکاردیت را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد، احتمال بروز ماستیت، نوعی ضایعات التهابی پستان، وجود دارد. این عفونت نسبتا شایع ممکن است برای شما خطرناک باشد. در این شرایط پیشنهاد می شود شیر مادر را دوشیده و نوزاد را از آن تغذیه نمائید.