ورزش در دوران بارداری، مفید است یا مضر؟

ورزش در دوران بارداری، نه تنها برای مادر بلکه برای کودک نیز فواید قلبی-عروقی به همراه دارد. ورزش مادر در دوران بارداری، اثرات مفیدی روی دستگاه عصبی خودکار قلب جنین دارد. دستگاه عصبی خودکار، فعالیت‌های غیرارادی بدن مانند ضربان قلب، فشارخون و آهنگ تنفس را در اندام‌های داخلی کنترل می‌کند. فعال بودن و ورزش منظم کمک خواهد کرد تا دردهای حاملگی‌های ناگهانی مانند کمردرد و درد لگن، یبوست و خستگی از بین برود. حفظ وزن سالم و کمک به کاهش درد کمر، خواب شبانه بهتر، کمک به کاهش یا جلوگیری از افسردگی و بهبود عزت‌نفس، آماده کردن بدن و ذهن برای زایمان، پمپاژ قلب و بهبود وضعیت گردش خون که موجب کم کردن فشا خون و استراحت ضربان قلب می‌شود، مدیریت افزایش وزن، ایجاد آمادگی بدن برای تحمل فشار زایمان و کنترل قند خون، برخی از فواید ورزش در هنگام بارداری است.
کتاب «فیزیولوژی ورزش دوران بارداری و رشد جنینی» اثر مشترک محمدحسن دشتی خویدکی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، مهدی غفاری؛ عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد و عباس الوانساز یزدی است که به‌تازگی از سوی انتشارات فرافر به چاپ رسیده است. این کتاب در پنج فصل، ضمن بیان تأثیر انجام حرکات ورزشی در طول دوران بارداری و تأثیر آن بر تکامل جنین، تأثیر ورزش مادر بر زایمان، رشد و تکامل در دوران جنینی و پس از آن و تأثیر ورزش بر سلامتی هنگام زایمان و پس از آن، در فصل پایانی زمان شروع ورزش در دوران بارداری و تمرین‌های مناسب برای مادران باردار را معرفی می‌‌کند.

ورزش در دوران بارداری، مفید است یا مضر؟
درباره تأثیر ورزش دوران بارداری بر مادر و جنین، نظرات مختلفی وجود دارد و برخی تحقیقات نشان می‌دهند که گاهی انجام فعالیت‌های ورزشی توسط مادر در دوران بارداری، مضر است؛ البته این موضوع مستلزم بررسی بسیاری پیش‌زمینه‌هاست. اما از سوی دیگر برخی تحقیقات نیز بر این موضوع خط بطلان می‌کشند. در نخستین صفحات کتاب به این مسأله اشاره شده است: «پژوهش‌های صورت‌گرفته در جهت ایجاد سلامتی مطلوب برای کودکان نشان می‌دهد که گاهی اوقات انجام فعالیت‌های ورزشی توسط مادران در زمان بارداری، مضر است. براساس این نتایج، مشخص گردید که اثرات فیزیولوژیک ورزش مادر بر تعادل دمایی، جریان خون جفت وابسته به جنین، میزان رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به جنین، می‌تواند رشد و تکامل وی را به خطر بیندازد. ولی یافته‌های جمعی بعدی نشان‌دهنده این است که پاسخ‌های حاد سیستم‌های قلبی-عروقی، هورمونی، تغذیه‌ای، تنظیم حرارت و بیومکانیکی در هنگام ورزش مادر، حاملگی وی را به خطر نمی‌اندازد. به‌علاوه نتایج حاصل از تحقیقات بیشتر بیانگر اینست که ورزش‌های جسمانی، بهبود سلامتی، کاهش دردها و ناراحتی‌های مرتبط با حاملگی و حفظ سلامتی سیستم قلبی-عروقی مادر را به همراه خواهد داشت.»

زمان شروع ورزش در دوران بارداری
اینکه زنان باردار از چه زمانی و تا چه اندازه مجاز به انجام حرکات ورزشی هستند، محل اختلاف‌نظر کارشناسان و تیم‌های مراقبت پزشکی است. در صفحه ۵۷ کتاب در این‌ زمینه می‌خوانیم: «بسیاری از بانوان و مسئولین مراقبت پزشکی، زمان مناسب برای شروع اصولی ورزش بارداری را نمی‌دانند. زنانی که قبل از بارداری فعالیت ورزشی دارند، نمی‌توانند به ورزش‌های روزمره خود مثل ایروبیک و ورزش‌های بدنسازی تا زمانی که از علائم ذکر شده رها هستند، ورزش کنند. زنانی که سابقه سقط جنین دارند، مجاز به شروع فعالیت‌های سبک از هر زمان حاملگی هستند، مشروط بر این‌که بتوانند تا پایان سه ماهه بارداری خود صبر کنند، زیرا در طی این مدت به دلیل احساس خستگی و حالت تهوع، زیاد قادر به انجام چنین عملی نیستند.»