دیابت نوع دو، شایع در زنان باردار

بیماری تلخ قند یا دیابت بیماری است که در این دوره همه انسان ها را درگیر خودش کرده و با وجود تکنولوژی و استرس های همراهش و مواد غذایی فست فود و دیگر عوامل آیا می شود با این بیماری مبارزه کرد؟

دیابت بر اثر قطع تولید انسولین و یا عدم کارکرد مناسب آن در بدن به وجود می آید. انسولین هورمونی است که مواد غذایی قندی و نشاسته و… را در بدن به انرژی تبدیل می نماید. تاکنون علت بروز این بیماری کشف نشده است ولی گمان می رود که زمینه مساعد ژنتیکی و عوامل محیطی همچون چاقی و بی تحرکی در ابتلا به این بیماری نقش موثری داشته باشد.

پزشک متخصص می تواند با آزمایش قند خون ناشتا (FBS) و یا قند خون دو ساعته (OGTT)، که معیاری از عملکرد لوزالمعده و ترشح انسولین می باشند، تعیین کند که آیا شما در دوره دیابت پنهان قرار دارید و یا به طور کامل به دیابت مبتلا گشته اید. در صورتی که آزمایش قند خون ناشتا ی شما، عددی بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد نشانگر آن است که شما در دوره دیابت پنهان قرار دارید و چنانچه این رقم ۱۲۶ یا بیشتر از آن باشد بیانگر ابتلای کامل دیابت است. در آزمایش قند خون دو ساعته، ابتدا به صورت ناشتا و سپس دو ساعت بعد از نوشیدن ۷۵ گرم پودر گلوکز، میزان گلوکز موجود در خون شما اندازه گیری می شود. چنانچه نتیجه این آزمایش عددی بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ باشد، بیانگر دیابت پنهان و اگر ۲۰۰ یا بیشتر از آن باشد، ابتلایتان به دیابت را نشان می دهد.

دیابت نوع ۱: در این دسته از مبتلایان، تولید انسولین در بدن به طور کامل قطع می شود، در نتیجه قند موجود نمی تواند وارد سلولها شده و انرژی بدن را تامین نماید و همین مسئله افزایش شدید قند خون را سبب می شود.حدود ۵% تا ۱۰% کل دیابتی ها، مبتلایان نوع ۱ تشکیل می دهند.

دیابت نوع ۲: در این دسته از مبتلایان، بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود در این حالت انسولین ترشح شده تاثیری برروی جذب قند ندارد و یا ترشح آن به میزان کافی صورت نمی گیرد.

دیابت حاملگی: حدود ۴% از کل بانوان در طول زمان بارداری موقتاً به این نوع دیابت مبتلا می شوند.

قدیمی‌ها باور نمی‌کردند که قند هم می‌تواند عامل بیماری باشد؛ شاید مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌هایمان همین الان هم از سفارش پزشکان برای رعایت رژیم غذایی کم‌شکر، کم‌روغن و کم‌نمک دلخور شوند و بگویند مگر قند هم مرض می‌شود؟ بله؛ مرض قند یا دیابت یکی از جدی‌ترین بیماری‌های جهان امروز شناخته شده است.

پیشگیری بهتر از درمان است؛ این یک اصل سلامت است و استثنا نمی‌شناسد، بنابراین کار اصلی در زمینه دیابت هم پیشگیری است. پیشگیری اولیه یعنی سعی شود افراد مبتلا به دیابت نشوند؛ به‌ویژه کسانی که مستعد ابتلا هستند.

کسانی که یکی یا هر دو والدین آنها دیابت داشته است یا کسانی که یکی از افراد درجه یک خانواده‌شان مبتلا باشد؛ این افراد ٣٠ تا ٤٠‌درصد احتمال ابتلا به دیابت را دارند. گروه دوم افراد چاق یا دارای اضافه وزن هستند. این افراد تا ٨٠‌ درصد مستعد ابتلا به دیابت محسوب می‌شوند. گروه سوم کسانی هستند که چربی خون و فشار خون بالا دارند و همین‌طور خانم‌هایی که در دوران بارداری دچار سقط‌ های مکرر شده‌ یا نوزادان بالای چهارکیلو به دنیا آورده‌اند، این افراد بیشتر از سایر افراد جامعه در خطر ابتلا به دیابت قرار دارند.»

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که در بدن یا انسولین ساخته نمی‌شود یا اینکه مقدار آن به قدری ناچیز است که نیازهای بدن را برآورده نمی‌کند؛ انسولین هورمونی است که از پانکراس یا همان لوزالمعده در جریان خون ترشح می‌شود و وجود آن سبب ورود قند یا گلوکز موجود در بدن به سلول‌ها می‌شود تا به‌عنوان انرژی استفاده کند. انسولین در حقیقت کنترل‌کننده میزان گلوکزی است که وارد خون می‌شود، بنابراین عمده‌ترین مشکل یک دیابتی «استفاده و کنترل قند یا گلوکز» است.

اگر قند خون وارد سلول‌های بدن نشود، در نتیجه میزان قند در جریان خون افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن علایم دیابت ظاهر می‌شود. افزایش مستمر میزان قند خون ممکن است سلامتی را به خطر بیندازد. بالابودن دائمی میزان قندخون موجب افزایش عوارض می‌شود. خوشبختانه با کنترل مطلوب دیابت می‌توانیم از عوارض آن جلوگیری کنیم. مهم‌ترین عوارض دیابت عبارتند از عوارض چشمی، نارسایی کلیوی، عوارض عصبی، سکته مغزی، عوارض قلبی و قطع اعضای بدن. به این ترتیب ملاحظه‌می‌کنید که چرا «دیابت باید جدی گرفته شود».

سبک زندگی مردم است که باید عوض شود تا امیدوار به کم‌شدن ابتلا به دیابت باشیم. ما باید به زندگی اجدادمان برگردیم؛ به ٧٠‌سال پیش؛ به زمانی که تغذیه مناسب داشتیم، استرس و فشار عصبی نداشتیم و فعالیت بدنی‌مان درست‌وحسابی بود. سازمان بهداشت جهانی در آخرین نتایج تحقیقات همه مردم جهان امروز را به استفاده از غذای کم‌نمک، کم‌شکر و کم‌روغن توصیه می‌کند. دقت داشته باشید این توصیه همگانی است، نه کسانی که در معرض بیماری‌های مزمن قرار دارند، چراکه ثابت‌شده روغن می‌تواند سرطان‌زا باشد، سیگار می‌تواند سرطان‌زا باشد و برای داشتن سلامتی باید از دخانیات و الکل به دور باشیم و تغذیه‌مان مناسب باشد.

دیابت در چهار نوع تعریف می‌شود. دیابت نوع یک؛ یک فرد زمانی مبتلا به این نوع دیابت می‌شود که سلول‌های لوزالمعده دیگر هیچ انسولینی ترشح نکنند. اکثر مبتلایات به دیابت نوع یک را کودکان و نوجوانان و افراد زیر ٣٠‌سال تشکیل می‌دهند. تاکنون علت دقیق بروز این نوع دیابت مشخص نشده است، ولی متخصصان معتقدند عوامل زیر می‌تواند به بروز دیابت نوع یک منجر شود: نخست داشتن زمینه ابتلا به دیابت؛ دوم ویروس‌هایی که می‌توانند به پانکراس صدمه برسانند؛ وجود اختلال در سیستم دفاعی بدن که سبب از بین رفتن سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده می‌شود. در این نوع دیابت، سلول‌های بدن، سلول‌های تولید‌کننده انسولین را ناخودی حساب می‌کنند، سر ناسازگاری برمی‌دارند و این سلول‌ها را از بین می‌روند. حقیقت این است که علت دقیق این نوع دیابت هنوز در پزشکی مشخص‌نیست، اما این گروه از افراد از ابتدای راه به انسولین درمانی نیاز پیدا می‌کنند.

علائم دیابت
علایم دیابت نوع یک عبارتند از تشنگی فراوان، خستگی، گرسنگی شدید، تکرر ادرار، کاهش ناگهانی وزن بدن و بی‌حوصلگی. خوشبختانه ٥ تا ١٠‌درصد دیابتی‌ها در جامعه به دیابت نوع یک مبتلا هستند؛ اگر به دیابت نوع یک مبتلا هستید، می‌توانید از راه‌های زیر برای درمان بهره‌ببرید. شرکت مستمر در کلاس‌های آموزشی، تزریق انسولین، برخورداری از برنامه غذایی صحیح، فعالیت و ورزش و علاوه بر تمامی این موارد، کنترل روزانه متابولیسم یعنی اندازه‌گیری قندخون و قند ادرار با نوارهای موجود در بازار. دیابت نوع دو؛ این نوع دیابت مهم‌ترین نوع است که به دیابت بزرگسالی معروف است و افراد بالای ٣٠‌سال را تهدید می‌کند.

حدود ٩٠‌درصد دیابتی‌ها دچار این نوع دیابت هستند، در بدن این افراد ابتدا انسولین به اندازه کافی ترشح می‌شود، اما به عللی موثر واقع نمی‌شود. اصولا اختلال در پاسخ هورمونی و مقاومت به انسولین عامل اصلی ایجاد ‌هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون است. معمولا افراد زیر ممکن است به دیابت نوع دو مبتلا شوند: افراد بالای ٣٠ سال، افرادی که استعداد چاقی دارند و افرادی که در خانواده درجه اول آنان دیابتی وجود دارد، مستعد ابتلا به دیابت هستند. این نوع دیابت تدریجی است، مثلا اگر میزان قندخون انسان روی عدد ١٠٠ طبیعی است، این میزان زمانی که به تدریج بالا می‌رود و به ١٢٠ و ١٣٠ در حالت ناشتا می‌رسد، فرد در معرض ابتلا به دیابت نوع دو قرار گرفته است.

این موارد اگر با بی‌توجهی مواجه شود، بالا می‌رود که خطرناک است. رجب می‌گوید متاسفانه ما در کشورمان با افراد دیابتی نوع دو خیلی مشکل داریم؛ به دلیل اینکه آنها سال‌هاست که دیابت دارند، ولی خودشان خبر ندارند، طبیعتا آن قندهای بالا می‌تواند کار دست‌شان بدهد، چراکه اغلب دیابتی‌ها زمانی برای درمان مراجعه‌می‌کنند که قندشان به شدت بالای حد طبیعی رفته است.

برخی از خانم‌های باردار و افرادی که فشارخون و چوبی خون بالا دارند، ممکن است به دیابت نوع دو مبتلا شوند. در بسیاری از افراد علایم دیابت نوع دو چندان مشهود نیست یا اینکه بروز و پیشروی آن کُند است، به همین دلیل تشخیص این نوع دیابت غالبا دیر هنگام صورت می‌گیرد و متاسفانه اغلب این دیابتی‌ها زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که دچار یکی از عوارض این بیماری شده باشند.

مهم‌ترین علایم دیابت نوع دو عبارتند از تشنگی فراوان، تکرر ادرار، عصبی و بی‌حوصله بودن، اختلال در بینایی، بی‌حسی و بی‌حوصله بودن و ایجاد زخمی که دیر بهبود پیدا می‌کند. دیابت نوع دو بیشتر در ارتباط با درمان یک بیماری دیگر یا هنگام یک آزمایش تصادفی تشخیص داده می‌شود. اگر به دیابت نوع دو مبتلا هستید، بدانید که پایه اساسی درمان غیر از آموزش، برنامه غذایی صحیح و فعالیت جسمی نیست؛ در بعضی موارد داروی خوراکی یا تزریق انسولین هم بخشی از درمان است. در هر حال درمان دیابت نوع دو کاهش وزن، رعایت تغذیه صحیح و ورزش است.

دیابت حاملگی
حدود ٣ تا ٥‌ درصد خانم‌های باردار به‌ خصوص در اواخر دوران حاملگی به دیابت مبتلا می‌شوند. خانم‌های بارداری که استعداد ابتلا به دیابت در آنها وجود دارد، دارای عوامل خطرزای زیادی هستند که احتمال ابتلا به دیابت حاملگی در آنها شایع‌تر می‌شود. اگرچه بعد از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، دیابت از بین می‌رود، اما ممکن است در بارداری بعدی مجددا سروکله‌اش پیدا شود. حدود ٥٠‌ درصد خانم‌هایی که طی دوران حاملگی دچار دیابت می‌شوند، ممکن است دیابت در بدن آنها دائمی شود. در این صورت باید حتما تحت نظر پزشک متخصص باشند تا برنامه‌های صحیحی را برای خود و فرزندشان آموزش ببینند.

خانم‌های باردار در هفته ٢٨-٢٤ باید از نظر دیابت بارداری کنترل شوند.

٢٠‌درصد زنان باردار در این دوران دچار اختلال در سوخت‌وساز قندی در بدن می‌شوند که از این تعداد ٧-٦‌درصد آنها ممکن است دچار دیابت بارداری شوند. زنانی که در دوران بارداری این دو حالت را پیدا می‌کنند، تحت نظر قرار می‌گیرند. این گروه در طی دوران بارداری تا ١٠‌سال بعد از آن هم تحت نظر قرار می‌گیرند تا دیابتی نشوند. زنانی که کودکان بالای ٤ کیلو به دنیا می‌آوردند، ممکن است دیابت بارداری داشته و خودشان متوجه نشده باشند و اگر بعد از زایمان تحت نظر قرار نگیرند تا ٥٠‌ درصد ممکن است مبتلا به دیابت نوع دو شوند.

همه خانم‌های باردار در هفته ٢٨-٢٤ باید از نظر دیابت بارداری کنترل شوند، ولی کسانی که ارث یا اضافه وزن دارند یا اینکه فشار خون داشته‌اند، باید پیش از اقدام به بارداری از نظر قندخون کنترل شوند. با این حال، شاهد هستیم خانم‌های زیادی به این موضوع بی‌توجه هستند و مثلا در هفته‌های ابتدایی بارداری دچار سقط می‌شوند، به دلیل اینکه قند خون‌شان بالای ٢٠٠ بوده است و خودشان اطلاع نداشتند. توصیه پزشکی این است که کسانی که عوامل خطر زا را دارند، باید از نظر قندخون کنترل شوند و توجه داشته باشند در دوران بارداری باید میزان قند خون حتی کمتر از حد نرمال باشد.