درمان کرونا ویروس، تازه‌های علمی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد به مبحث "راهکارهای پیشگیری و تازه‌های علمی در درمان کرونا" پرداخت.

دکتر اکبر سلیمانی بابادی در ابتدای نشست علمی"راهکارهای پیشگیری و تازه‌های علمی در درمان کرونا" به عنوان یکی از سلسله نشست‌های "چالش کرونا و زندگی مؤمنانه" که شنبه‌شب به همت دانشگاه پردیس فارابی و جهاد دانشگاهی قم برگزار شد، اظهار کرد: از علائمی که اخیراً با شروع فصل گرما و تداخل با بیماری‌های فصلی گوارشی دیده می‌شود، همین علائم گوارشی مانند بی‌اشتهایی، اسهال، دردهای شکمی است. بنده در هفته‌ اخیر مراجعانی داشتم که با درد شکم مراجعه می‌کردند و بعد از سی‌تی‌اسکن و بررسی ریوی مشاهده کردیم که ریه هم درگیر بیماری کرونا است.

وی ادامه داد: بیماری کرونا به شکل خستگی زودرس، ضعف و بی‌حالی، دل‌درد، تهوع، اسهال و استفراغ می‌تواند خودش را به این شکل نشان دهد.

فوق تخصص بیماری‌های تنفسی و ریوی بیان کرد: در یک تقسیم‌بندی واکنش‌های ویروسی که انجام‌شده، پاسخ‌های ایمنی است و باید به سربازان دفاعی بدن تبریک گفت که از زمان شیوع ویروس کرونا سختی‌های زیادی را تحمل کردند تا بتواند با این ویروس به‌صورت طبیعی مبارزه کنند؛ در مراحل اولیه که ویروس وارد عمل می‌شود که گیرنده‌های مختلفی در بدن مانند پوشش‌های تنفسی در قسمت تنفسی فوقانی، قسمت‌های تحتانی، ریه بیماران و گیرنده‌های قلب وجود دارد و همین‌طور که بیماری پیشرفت می‌کند پاسخ‌های ایمنی شدت بیشتری پیدا می‌کند تا بتوانند به‌صورت طبیعی با ویروس مبارزه کنند.

متخصص بیماری‌های داخلی با اشاره به سیر بیماری کرونا، افزود: این بیماری در مرحله صفر بی علامت و قبل از بروز علائم است سپس مرحله یک مراحل اولیه عفونت، مرحله دوم فاز تنفسی و مرحله سوم فاز التهابی شدید است که نمی‌توان خیلی مرز دقیقی بین مراحل ذکرشده قرار دهیم و ممکن است بیماری از مرحله صفر به صورت مستقیم وارد مرحله سوم (فاز التهابی شدید) شود یا بیماری ممکن است تمام این مراحل را به صورت منظم پشت سر هم بگذارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد گفت: مرحله صفر یا بی علامت تشخیص بیماری با تست آزمایشگاهی pcr انجام می‌شود و زمانی انجام می‌شود که فرد در تماس نزدیک با افراد مبتلا بوده است.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی با اشاره به اینکه در مرحله یک و ابتدایی عفونت به‌عنوان به مرحله خفیف در نظر گرفته می‌شود و همراه با گلودرد یا سرفه‌های خشک، لرز، سردرد و از دست دادن حس چشایی است، بیان کرد: تب الآن علامت شایعی نیست و حداکثر در نیمی از موارد ممکن است بیمار تب نداشته باشد و صرف اینکه بگوییم تب سنجی کردیم و به کرونا نیست. حرف درست و علمی نیست و لرز از تب بسیار شایع‌تر است و اگر بیماری دچار لرزهای تکان‌دهنده بدن بود حتماً به بیماری کرونا باید شک کرد.

سلیمانی بابادی تصریح کرد: علائم حیاتی بیمار از قبیل نبض، فشارخون و تعداد تنفس نیز باید بررسی شود، اکسیژن خون شریانی از نظر ما یک علائم مهم است که اگر بیشتر یا مساوی ۹۳ باشد می‌توان گفت فرد نیاز به بستری ندارد و نگرانی برای بستری وجود ندارد.

وی اضافه کرد: در موج اول شمارش گلبول‌های سفید خون (cbc) درخواست می‌شد و اگر تعداد لنفوسیت‌ها کمتر از هزار و صد باشد می‌تواند کمک‌کننده به تشخیص باشد ولی هیچ‌وقت دلیل بر تشخیص نیست، یا در مراحل اولیه درخواست رادیولوژی از ریه بیمار درگیری با ویروس کرونا فعلاً مشاهده نشود یا درصد کمی از درگیری باشد و بنابراین به عکس رادیولوژی و میزان اکسیژن خون به‌تنهایی نمی‌توان اکتفا کرد.

متخصص بیماری‌های داخلی گفت: مرحله دوم و همان فاز تنفسی در واقع توصیه می‌شود اقدام به بستری در بیمارستان شود که ابتدا در فاز تنفسی متوسط، علیرغم علائم گوارشی مهم علائم تنفسی است؛ در حالت عادی ما اصلاً احساس نمی‌کنیم دم و بازدم انجام می‌دهیم ولی اگر دم و بازدم را حس می‌کنیم یعنی تنگی نفس داریم.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی بیان کرد: احساس درد و فشار در قفسه‌سینه تنگی نفس است که همراه با تب یا بدون تب است و در این حالت اکسیژن خون بین ۹۰ تا ۹۳ بود فرد وارد فاز تنفسی متوسط شده و این یک زنگ خطر است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با اشاره به اینکه در فاز تنفسی شدید رد واقع مستلزم این نیست همه مراحل قبلی وجود داشته باشد و می‌تواند خودش در اولین مرحله بروز کند و علائم تنفسی شدید شده و سرعت تنفس بیماری افزایش پیدا می‌کند؛ یعنی تعداد تنفس‌های بیمار معمولی بالغ در یک دقیقه از ۳۰ تنفس بالاتر می‌رود و در حالت عادی بین ۲۲ و کمتر است

وی ابراز کرد: هرچقدر اکسیژن خون از ۹۳ پایین‌تر بیاید نشان‌دهنده تشدید بیماری و رفتن به سمت زجر تنفسی است و اینجا یکی از عددهای مهمی است که تصمیم‌گیری انتقال به بخش مراقبت‌های ویژه گرفته می‌شود؛ اگر در عکس‌برداری و سی تی ریه درگیری ریه‌ها بیشتر از ۵۰ درصد کل ریه باشد نشان‌دهنده این است بیمار وارد مرحله شدید تنفسی شده است و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد.

سلیمانی بابادی عنوان کرد: پزشکان متخصصی که در حال تشخیص و درمان بیماران کرونا هستند، بر اساس آزمایش‌هایی که وجود دارد می‌توانند متوجه شوند بیمار وارد فاز التهابی شدید می‌شود و عموماً مرگ‌ومیرهایی که در ارتباط با بیماران کرونایی اتفاق می‌افتد این است که متوجه تغییر وضعیت بیمار از مرحله متوسط به مرحله شدید یا از مرحله ویروسی به مرحله التهابی نشویم که تشخیص نزدیک شدن به مرحله التهابی با انجام آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ادامه داد: اگر بخواهیم بیماری کرونا را به ۴ هفته تقسیم کنیم، هفته اول بیمار علائم چندانی ندارد و اواخر هفته اول و هفته دوم بیماری شدت پیدا می‌کند و این هفته برای بیمار و پزشک، هفته حیاتی و اساسی برای تشخیص و درمان است.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی افزود: از هفته دوم که گذشت اگر بیمار سیر صعودی پیدا نکند به‌تدریج ویروس ضعیف‌تر شده تا پایان هفته چهارم که روبه بهبودی می‌رود.

وی با اشاره به اینکه بیمار نیز در این هفته‌ها باید از خودش مراقبت کند و درمانگر (اعضای خانواده یا کادر بیمارستان) نیز باید مراقب علائم مختلف بیمار باشد، گفت: مواردی مانند نارسایی تنفسی که علیرغم اکسیژن تکمیلی به بیمار، سطح اکسیژن به بالاتر از ۸۸ نرسیده، بیمار وارد مرحله بحرانی می‌شود؛ اگر بیمار ضربان قلب تند، افت فشارخون، تنگی نفس شدید، استفاده از عضلات فرعی برای کمک به تنفس و درگیری ارگان‌های حیاتی مانند قلب، کلیه و کبد داشته باشد، نشان‌دهنده علائم بحرانی و زنگ خطر است که مریض را به سمت مرگ پیش می‌برد.

سلیمانی بابادی در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اینکه هیچ‌کس راه فراری از ویروس کرونا ندارد و همه افراد جامعه از نوزاد تازه متولدشده تا فرد سالمند در معرض خطر هستند، ابراز کرد: افراد بالای ۶۵ سال سن، افراد چاق و دارای بی آم آی بالاتر از ۳۵، بیماری‌های زمینه‌ای مزمن عفونی یا غیر عفونی، گروه بیماران دارای نقص ایمنی مانند افرادی که کورتون مصرف می‌کنند، بیماران سرطانی، افرادی که پیوند عضو شده‌اند، افراد با فشارخون بالا که نسبت مرگ‌ومیر این افراد نسبت به بیماران زمینه‌ای دیگر بیشتر بوده است، دیابت کنترل نشده و بیماران قلبی و عروقی، بیماران مزمن تنفسی، بیماران دیالیزی و نارسایی کلیه مزمن در معرض خطر بیشتری هستند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بیان کرد: افراد بی علامت و کم علامت نیاز به مراجعه ندارند، چون این مراجعات باعث شلوغی مراکز و افزایش ریسک تماس را به همراه دارد.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی گفت: اگر بیماران علائمی دارند که حس می‌کنند به سمت مرحله متوسط تا شدید بیماری می‌روند حتماً باید به پزشک و درمانگاه مراجعه کنند، اگر بیمار اکسیژن خون کمتر از ۹۳ درصد یا تعداد تنفس بیش از ۳۰ عدد در یک دقیقه دارد حتماً باید به متخصص مراجعه کند چون این‌ها علامت ذات‌الریه شدید ناشی از کرونا است.

وی ابراز کرد: اگر فرد تنگی نفس ندارد که این مهم علامت کلیدی برای متخصصان است و در گروه بیماران پرخطر نیست نیازی به مراجعه ندارد و مراجعه غیرضروری به بیمارستان را کنار بگذارند.

سلیمانی بابادی ادامه داد: اگر گروه دوم یعنی افراد پرخطری که درمان سرپایی برایشان انجام‌شده و به منزل می‌روند، باید با مراکز درمانی ارتباط داشته باشند که علائمشان روزانه چک شود و مراقبت و جداسازی اینان در منزل انجام شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد تأکید کرد: بدون تجویز پزشک یا نظارت مراکز درمانی بهداشتی اقدام به خوددرمانی نشود چراکه ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری برای بیمار داشته باشد.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی گفت: مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری کروتا کمتر به علت خود ویروس بوده بلکه بیشتر به علت بیماری‌های زمینه‌ای بوده که با کرونا تشدید شده و یا عوارض قلبی و دارویی و لخته در عروق ریه و عفونت‌های ثانویه اضافه بر کرونا موجب مرگ بیمار شده است.

وی با اشاره به اینکه تشدید سرفه‌ها، ایجاد سرفه‌های خلط دار، قطع نشدن تب بیمار بعد از ۵ روز نیاز به مراجعه دارد، اضافه کرد: بیماران بدون تنگی نفس و بدون تب و افراد بدون بیماری زمینه‌ای می‌توانیم مراقبت و جداسازی در منزل را انجام دهیم و درمان‌های تسکینی توصیه می‌شود ولی ارتباط بیمار با مرکز درمانی و بهداشتی حفظ شود.

سلیمانی بابادی گفت: اصول جداسازی به این شکل است که فرد در منزل ایزوله و جدا می‌شود و اتاق تهویه داشته باشد یعنی پنجره داشته باشد و ظروف فرد مبتلا به کرونا جداشده و مرتب و روزانه اتاق فرد بیمار کرونایی ضدعفونی و شست‌وشو شود و حمام و سرویس بهداشتی که فرد مبتلا استفاده می‌کند مرتب ضدعفونی شود؛ چون دوره جداسازی طولانی است باید یک فرد ثابت از بیمار مراقبت کند و اگر جابه‌جایی انجام شده و افراد مختلفی از بیمار مراقبت کنند متأسفانه امکان انتقال ویروس بیشتر می‌شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ادامه داد: بر اساس تمام کارهای تحقیقاتی هیچ داروی مؤثری برای کوید ۱۹ وجود ندارد و تمام داروها در مراحل تحقیقات بالینی هستند و از هم‌وطنان خواهش می‌کنیم به توصیه‌های افراد سودجو گوش ندهند.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی گفت: استراحت در منزل برای بیماران مبتلا به کرونا خوب است اما باید مراقب باشند که استراحت زیاد ریسک حوادث لخته ساز در بیماری کرونا را بالا می‌برد و شانس آمبولی ریه و لخته در پا افزایش پیدا می‌کند که این خودش بیماری خطرناک‌تر از کرونا است؛ پس باید فرد در همان اتاق پیاده‌روی کرده و پاهایشان را ماساژ دهد.

وی با اشاره به اینکه بیماران مبتلا به کرونا از نظر روانی نیز حمایت شوند، تأکید کرد: بیمار در منزل باید تغذیه مناسب داشته باشد و ویتامین دی، آ، سی و املاح معدنی مانند سلنیوم، زینک در سیستم ایمنی بدن نقش اساسی و فعالی دارند، اگر فرد سیستم ایمنی سالم و کمبود ویتامین ندارد نیازی به استفاده از مکمل‌های ویتامینی ندارند و همان مایعات و آبمیوه‌های طبیعی کافی است.

سلیمانی بابادی عنوان کرد: تست‌های تشخیصی فراوانی برای کوید ۱۹ وجود دارند اما مهم‌ترین آن‌ها pcr و تست دماغی است که این تست غربالگری و تشخیص است؛ نیازی نیست همه افراد تست انجام دهند افراد در تماس با فرد مبتلا به کرونا و سن بالای ۶۵ سال و گروه‌های در معرض خطر، زنان باردار یا جاهای شلوغ مانند زندان‌ها یا مراکز نگهداری سالمند حتماً تست شوند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ادامه داد: تست‌های سرولوژی امروزه شایع شده و نیازی به این تست‌ها وجود ندارد چون استاندارد نیست و ارزش علمی ندارد و فقط در پژوهش‌های تحقیقاتی و برای اپیدمولوژیست‌ها کاربرد دارد.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی گفت: عکس‌برداری هم در مراحل اولیه بیماری توصیه نمی‌شود مگر اینکه اکسیژن خون بیمار پایین بیاید و تعداد تنفس‌های بیمار بالا ببرد.

سلیمانی بابادی با تأکید بر اینکه آموزش برای بیماران مبتلا به کرونا بسیار مهم است و باید استمرار داشته باشد، ادامه داد: رعایت اصول بهداشت فردی بسیار مهم است و باید مراقب باشیم ویروس از طریق دهان، بینی و چشم منتقل نشود که دهان و بینی با استفاده از انواع ماسک قابل‌پیشگیری هست و این همان بهداشت صورت است.

وی با اشاره به اینکه رعایت بهداشت محیط و وسایل محل کار و زندگی نیز از اصول بهداشتی دیگر است، بیان کرد: بهداشت فردی همان بهداشت شست‌وشوی دست‌ها از همه مهم‌تر است و به نظر بنده کارآمدترین، مؤثرترین و مهم‌ترین ابزار شکست کرونا همین شستن دست‌ها است.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و تنفسی ادامه داد: افرادی که مبتلا می‌شوند باید به مراکز بهداشتی اعلام کند چون پنهان‌کاری و نداشتن آگاهی باعث انتقال به افراد زیادی می‌شود.

وی افزود: میزان سرایت‌پذیری و انتشار ویروس در موج اول ۲ الی ۳ نفر بود الآن چهار برابر شده و به ۹ نفر رسیده که این یک زنگ خطر است و دلیلش قطع نشدن زنجیره انتقال است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد یادآور کرد: قطع زنجیره بیماری کرونا به دست تک‌به‌تک افراد جامعه است و خودشان را مقید به اصولی برای رعایت بهداشت فردی و عمومی بدانند و در مراکز تجمع فاصله اجتماعی را رعایت کنند.