علائم جفت سرراهی چیست؟

جفت سر راهی یا پلاسنتا پرویا به معنی اتصال جفت به دیواره رحم در محلی است که به طور کامل یا به طور جزئی دهانه رحم را پوشش می دهد. خونریزی پس از هفته ۲۰ بارداری، نشانه اصلی وجود جفت سر راهی است. برای تشخیص جفت سر راهی در این زمان از سونوگرافی استفاده می شود. درمان جفت سر راهی شامل استراحت مطلق و محدودیت فعالیت است. بسته به شرایط جفت ممکن است برخی داروها، مایعات داخل وریدی و انتقال خون نیز مورد نیاز باشد. در بعضی شرایط نیز زایمان سزارین برای پیشگیری از جفت سر راهی کامل لازم است. خوشبختانه اکثر مادرانی که با این مشکل مواجه می شوند فرزندان سالمی را به دنیا می آورند. در این مقاله می خواهیم شما مامان های عزیز را با انواع جفت سرراهی و نحوه درمان آن ها آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

جفت سرراهی چیست؟

جفت سر راهی شایع ترین علت خونریزی بدون درد در مراحل انتهایی حاملگی یعنی بعد از هفته ۲۰ بارداری است. همان طور که می دانید جفت عضو موقتی است که به مادر و جنین متصل است و اکسیژن و مواد مغذی را از خون مادر به جنین منتقل می کند. بنابراین نقش حیاتی برای نوزاد دارد. جفت به صورت دیسک شکل است و قطر کامل آن حدود ۱۷.۵ سانتیمتر است. جفت به دیواره رحم متصل است. جفت سرراهی زمانی اتفاق می افتد که در جای مناسب نباشد و در واقع در نزدیکی دهانه رحم قرار می گیرد. از آنجا که جفت پر از رگ های خونی است، اگر در نزدیکی خروجی رحم قرار گیرد، هنگامی که دهانه رحم کشیده می شود احتمال خونریزی وجود دارد.

4 نوع جفت سر راهی

۴ نوع جفت سر راهی وجود دارد که عبارتند از:

۱- جفت لولایینگ:

یعنی محل جفت تنها در قسمت تحتانی رحم است. اما هنوز با دهانه رحم فاصله دارد.

۲- جفت سرراهی مارژینال:

جفت به حدی پایین است که لب به لب سوراخ دهانه رحم شده است .

۳- جفت سرراهی پارشیال:

جفت آنقدر پایین است که حتی مقداری از آن، دقیقا روی سوراخ دهانه رحم قرار گرفته است .

۴- جفت سرراهی کامل:

در این نوع جفت در پایین ترین حالت ممکن قرار دارد و کاملا روی دهانه رحم را پوشانده است.

علائم و نشانه های جفت سرراهی چیست؟

خونریزی نشانه اولیه جفت سرراهی است و در اکثریت (۷۰ تا ۸۰ درصد) زنان مبتلا به این بیماری رخ می دهد. به طور کلی در صورت وجود جفت سر راهی به احتمال زیاد شما موارد زیر را مشاهده می کنید:

خونریزی واژینال پس از هفته بیستم بارداری، مشخصه جفت سرراهی است.

معمولا خونریزی بدون درد است اما می تواند با انقباض رحم و درد شکم همراه باشد.

خونریزی بسته به مکان قرارگیری جفت ممکن است از خفیف تا شدید متفاوت باشد.

چه چیزی سبب ایجاد جفت سرراهی می شود؟

جفت ممکن است به دلایلی در قسمت پایین رحم یا در مجاورت دهانه رحم قرار داشته باشد و دهانه را پوشش دهد. با پیشرفت بارداری جفت از دهانه رحم دور می شود، بنابراین زنان در مراحل اولیه بارداری بیشتر دچار جفت سرراهی می شوند. حدود ۶٪ زنان بین هفته ۱۰ تا ۲۰ بارداری جفت سر راهی را در سونوگرافی مشاهده می کنند. ۹۰٪ از این موارد با پیشرفت بارداری به صورت خود به خودی برطرف می شوند و در ۱۰ درصد دیگر باید مراقبت های لازم انجام شود تا خطری برای نوزاد پیش نیاید.

عوامل ایجاد کننده جفت سر راهی بعد از هفته 20 بارداری

جفت سرراهی بعد از هفته بیستم بارداری می تواند به علت ناهنجاری های رحم باشد که باعث می شود جفت به قسمت پایین رحم متصل شود یا به علت فاکتورهایی می باشد که باعث بزرگ شدن جفت می شوند. به طور کلی در این زمان جفت سر راهی به دلایل زیر است:

۱- عوامل مربوط به رحم

فاکتورهای رحمی که می توانند به جفت سرراهی منتهی شوند شامل آسیب به بافت پوشش رحم می باشد. این آسیب ممکن است به دلیل زایمان سزارین قبلی، عمل های قدیمی مانند کورتاژ D & C برای سقط جنین، حفره رحم یا هر نوع جراحی مربوط به رحم باشد.

۲- عوامل مربوط به جفت

هنگامی که جفت باید بزرگتر شود تا عملکرد کاهشی را جبران کند ( توانایی پایین برای انتقال اکسیژن و یا مواد مغذی)، احتمال بالقوه ایجاد جفت سرراهی وجود دارد زیرا سطح جفت بزرگتر می شود. نمونه هایی از موقعیت هایی که نیاز به عملکرد بیشتر جفت و بزرگ تر شدن آن دارد شامل حاملگی چندقلو، سیگار کشیدن مادر و زندگی در ارتفاع بالا می باشد. بنابراین در این شرایط احتمال وجود جفت سر راهی در اواخر بارداری بیشتر خواهد شد.

چه کسی در معرض جفت سرراهی قرار دارد؟

پیش از هفته ۲۰ بارداری، جفت سرراهی در چهار مورد از هر ۱۰۰۰ حاملگی یافت می شود. زنان آسیایی بیشتر از سایر نژادها در معرض جفت سرراهی هستند و دلیل آن هنوز مشخص نیست. همچنین مشاهده شده است زنانی که پسر باردار هستند بیشتر دچار جفت سرراهی می شوند. خطر ایجاد جفت سرراهی با افزایش سن مادر و سابقه جفت سرراهی در بارداری های گذشته نیز افزایش می یابد.

جفت سرراهی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص جفت سرراهی از سونوگرافی استفاده می شود. بسته به محل جفت، این آزمایش به صورت شکمی یا واژینال انجام خواهد شد. گاهی اوقات انجام هر دو نوع سونوگرافی ضروری می باشد. در زنانی که احتمال وجود جفت سر راهی وجود دارد باید ابتدا سونوگرافی انجام شود و بعد معاینه لگنی صورت گیرد تا باعث خونریزی شدید نشود.

درمان و پیشگیری از جفت سرراهی چیست؟

درمان جفت سرراهی به میزان و شدت خونریزی، سن حاملگی و وضعیت جنین، موقعیت جفت و جنین و اینکه آیا خونریزی متوقف شده است یا خیر بستگی دارد. زایمان سزارین برای پیشگیری از جفت سرراهی کامل لازم است و ممکن است برای سایر انواع جفت سرراهی نیز بسته به تشخیص پزشک مورد نیاز باشد (معمولا پس از هفته ۳۶ بارداری). اما در صورت خونریزی شدید که در بیمارستان متوقف نمی شود، زایمان سزارین در هر سنی از بارداری انجام می شود تا با توقف بارداری و برداشتن جفت بصورت کامل از خونریزی جلوگیری شود.

زنانی که به طور فعال خونریزی دارند و خونریزی آن ها متوقف نمی شود، برای مراقبت بیشتر در بیمارستان بستری خواهند شد. اگر خونریزی کم باشد یا خونریزی وجود نداشته باشد یا خونریزی متوقف شده باشد، استراحت در خانه توصیه می شود. مراقبت در خانه همیشه هم ایده آل نیست و زنانی که در خانه از خود مراقبت می کنند، باید دسترسی به مراقبت های پزشکی داشته باشند. به زنان مبتلا به جفت سرراهی در سه ماهه سوم بارداری توصیه می شود از مقاربت جنسی و ورزش اجتناب کنند و سطح فعالیت خود را کاهش دهند.

زنان با جفت سرراهی که خونریزی سنگین دارند ممکن است نیاز به تزریق خون و مایعات داخل وریدی داشته باشند. در بعضی موارد نیز، داروهای Tocolytic (داروهایی که باعث کاهش یا مهار درد زایمان می شوند) مانند سولفات منیزیم یا تربتالین (Brethine) ضروری هستند. ممکن است کورتیکواستروییدها هم قبل از زایمان سزارین برای افزایش رشد ریه در جنین تجویز شود.

عوارض احتمالی جفت سرراهی چیست؟

جفت سرراهی می تواند با سایر ناهنجاری های جفت یا بند ناف همراه باشد. برخی مطالعات نشان می دهد که جفت سر راهی باعث کاهش رشد جنین می شود. همچنین خونریزی جفت سرراهی می تواند خطر نارسایی پارگی زودرس غشاء (PPROM) را افزایش دهد و منجر به زایمان زودرس شود.

جداشدگی جفت عارضه جدی است که در ۵ تا ۱۰ درصد از زنان مبتلا به جفت سرراهی دیده می شود. جداشدگی جفت زمانی رخ می دهد که بافت جفت به عمق رحم رشد می کند و به لایه عضلانی متصل می شود، که در نتیجه موجب جداشدن جفت از دیواره رحم در هنگام زایمان می شود. این عوارض می تواند موجب خونریزی تهدید کننده حیات مادر یا جنین شود و معمولا در زمان زایمان سزارین نیاز به هیسترکتومی یعنی برداشتن کامل رحم مادر وجود دارد. در نهایت، مشابه سایر عوارض حاملگی، جفت سرراهی می تواند تاثیر عاطفی قابل توجهی بر روی زنان باردار داشته باشد.

آیا می توان از ایجاد جفت سرراهی جلوگیری کرد؟

به طور معمول نمی توان از جفت سرراهی جلوگیری کرد. اما در بعضی موارد می تواند عوامل افزایش خطر برای پیشرفت جفت سرراهی مانند سیگار کشیدن و فعالیت زیاد را کنار گذاشت.

پیش آگهی برای یک زن با جفت سرراهی چیست؟

اکثریت زنان با جفت سرراهی در کشورهای توسعه یافته نوزادان سالمی به دنیا می آورند و مرگ و میر مادران کمتر از ۱٪ است. در کشورهای در حال توسعه که در آن منابع پزشکی کمتری وجود دارد، خطرات برای مادر و جنین بیشتر است.

سخن آخر

همان طور که گفتیم ما نمی توانیم به طور مطلق از ایجاد جفت سر راهی جلوگیری کنیم و این عارضه ممکن است در هر سن از بارداری برای یک خانم ایجاد شود. منتها در اکثر خانم ها با پیشرفت بارداری برطرف خواهد شد و در افرادی هم که برطرف نمی شود با انجام توصیه های پزشکی و مراقبت کامل می توان بارداری سلامتی را به پایان رساند. بنابراین در صورت ابتلا به این عارضه باید مو به مو دستورالعمل های پزشکتان را اجرا کرده و به او اعتماد کنید.