بارداری و سوء هاضمه

بارداری فرآیندی است که طی آن به دلیل تغییر در ترشح هورمون های بدن مادر باردار با ترشح هورمون های جدید از جفت، ارگان های مختلف بدن از جمله دستگاه گوارش تحت تاثیر قرار می گیرد و مشکلاتی برای مادر ایجاد می کند.

تهوع و استفراغ
شایع ترین علامت دوره بارداری و حتی در اغلب موارد اعلام کننده بارداری است. تهوع معمولا در 50 تا 90 درصد و استفراغ صبحگاهی در 25 تا 55 درصد خانم های باردار و بیشتر در 3 ماهه اول بارداری اتفاق می افتاد و اوج آن در هفته های دهم تا پانزدهم است. این حالت معمولا تا هفته بیستم کاهش می یابد بنابراین بعد از این زمان نباید استفراغی وجود داشته باشد اما اگر استفراغ همچنان ادامه داشت، نشان دهنده علت های دیگری مانند بیماری های مجاری صفراوی، هپاتیت، التهاب پانکراس، زخم معده یا دوازدهه، عفونت های ادراری یا ریفلاک خواهد بود. گاهی شدت استفراغ به قدری شدید است که باعث کم آبی بدن، اختلال های الکترولیتی و کاهش وزن می شود. این حالت، «استفراغ بدخیم» نام دارد و بیشتر در خانم هایی دیده می شود که جزو یکی از این گروه ها هستند: در سنین بالای 35 سال باردار می شوند، چاق هستند، اولین بارداری را تجربه می کنند، سیگار می کشند، یا دوقلو باردارند.

چه باید کرد؟ برای کاهش حس تهوع و استفراغ دوره بارداری باید تعداد دفعات غذاخوردن را افزایش و مقدار غذا را کاهش داد. مثلا باید به جای 3 وعده غذا، 6 وعده غذا و در مقادیر کم مصرف کرد. مصرف ویتامین B6 هم در کاهش علائم تهوع و استفراغ مفید خواهد بود در صورتی که استفراغ ادامه پیدا کند، خانم باردار باید بستری و سرم درمانی شود زیرا استفراغ طولانی مدت باعث ایجاد کتون در خون خواهد شد که برای مغز جنین بسیار مضر است.

ریفلاکس معده
برگشت اسید معده به مری در ۳۰ تا ۵۰ درصد خانم های باردار دیده می شود. در دوران بارداری به دلیل ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون از جفت، ماهیچه های انتهای مری شل می شود. در نتیجه دریچه بین مری و معده کار خود را خوب انجام نمی دهد. برگشت اسید بیشتر در ۳ ماهه سوم و به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار به معده رخ می دهد.
علائم ریفلاکس معمولا به شکل سوزش پشت جناغ سینه، سرفه های خشک، گرفتگی یا خروسی شدن صدا صبح ها پس از بیدار شدن از خواب دیده می شود. پر آب شدن دهان یا افزایش بزاق هم به صورت رفلکسی و در نتیجه وارد شدن اسید معده به مری رخ می دهد به نحوی که بیمار مجبور است آب دهانش را بیرون بریزد علائم بیمار معمولا با مصرف آنتی اسید بهتر می شود.

چه باید کرد؟ بهترین درمان برای خانم های باردار مبتلا به ریفلاکس، اصلاح شیوه زندگی است. مثلا بهتر است هنگام خوابیدن سر و تنه مادر زاویه 15 درجه با سطح افق داشته باشد تا مانع برگشت اسید معده به مری شود. فاصله غذا خوردن با خواب باید حداقل 2 ساعت باشد. خوردن موادچرب، انواع فست فودها، کافئین، قهوه و چای پررنگ باید در این دوران به حداقل برسد. اگر مادر چاق است باید زیر نظر متخصص تغذیه رژیم غذایی مناسب داشته باشد زیرا چاقی باعث افزایش ریفلاکس خواهد شد.

یبوست
۳۰ تا ۵۰ درصد مادران باردار دچار یبوست می شوند. علاه بر علل هورمونی، تغییرات در عادت های غذایی مثل کم خوردن آب، کاهش فعالیت فیزیکی، مصرف قرص آهن در بارداری، بزرگ شدن رحم و فشار بر روده ها باعث تشدید یبوست خواهد شد. ادامه یبوست و درمان نشدن آن می تواند باعث مشکل دیگری به نام بواسیر شود که خونریزی هایی را در انتهای روده ایجاد می کند.
چه باید کرد؟ افزایش فعالیت فیزیکی متناسب با سن بارداری، افزایش مصرف مواد پرفیبر مثل میوه ها و سبزی های تازه، استفاده از مواد گیاهی مفید مانند اسفرزه یا داروی پسیلیوم که در دوران بارداری بی ضرر است.

سنگ صفرا
بارداری عاملی برای ایجاد سنگ های صفراوی به خصوص در خانم های باردار چندزاست. درد ناشی از سنگ کیسه صفرا معمولا در ربع فوقانی راست شکم حس می شود. اگر ایجاد سنگ یا انسداد مجاری صفراوی همراه باشد، می تواند باعث تب و لرز، زردی، خارش بدن و ادرار پررنگ شود. در این شرایط سونوگرافی روش انتخابی برای تشخیص است.
چه باید کرد؟ درمان سنگ های صفراوی با توجه به علائمی که ایجاد کرده اند و سن بارداری انجام خواهد شد.