علل و درمان سردرد در دوران بارداری

نی نی بان، گروه ترجمه: سردردها از متداول ترین علل شکایت در دوران بارداری هستند. از عوامل سردرد می توان به استرس و کم آبی بدن اشاره کرد. دفعات سردردها ممکن است در سه ماهه اول بارداری بیشتر باشد که به علت ترشح زیاد هورمون ها و افزایش فشار خون در بدن است. در سه ماهه سوم، سردردها به دلیل تغییرات وضع بدن و تنش ناشی از تحمل وزن اضافه است. در موارد نادر، سردردها می توانند نشانه بیماری جدی نهفته باشند. با مطالعه راهنمای زیر با علل مختلف و شیوه های پیشگیری سردردها در دوران بارداری آشنا خواهید شد و متوجه می شوید که چه زمانی لازم است با پزشک تماس بگیرید.

علل سردرد

بسیاری از عللی که می توانند در زمان بارداری منجر به سردرد شوند، همان عواملی هستند که پیشتر و در زمانی که هنوز باردار نبودید هم باعث سردرد شما می شدند.

عوامل متداول و شایع عبارتند از

نوسانات هورمونی

گرفتگی عضلات سر، گردن و پشت

گرفتگی سینوس ها

بی آبی بدن

ترک کافئین

فشارخون پایین

میگرن

گرسنگی

استرس

گاهی سردرد می تواند نشانه مشکلات جدی تر پزشکی باشد

پره اکلامپسی که یک بیماری خطرناک فشارخون بالا است

سینوزیت که به مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارد

بیماری های عصبی (بسیار نادر هستند)

درمان سردردهای خفیف

یک لیوان بزرگ آب بنوشید و استراحت کنید. اگر سردرد شما از بین نرفت، شدتش بیشتر شد و یا با یکی از علائمی که به آنها اشاره خواهد شد، همراه شد، حتما با پزشک تماس بگیرید.

چه زمانی با پزشک تماس بگیرید

تماس با پزشک

مشکل در حرف زدن، ناتوانی حرکتی، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها یا پاها

شروع ناگهانی درد شدید

درد در قسمت فوقانی راست شکم

از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع

درد جدید یا شدت گرفتن درد یا دردی که از بین نمی رود

تغییر در بینایی

افزایش ناگهانی وزن و/ یا تورم در دست ها و صورت

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
سردرد یکی از شایع‌ترین شکایت‌های دوران بارداری است. از یک سردرد خفیف که با استراحت بهبود می‌یابد، گرفته تا یک سردرد شدید توام با علایم دیگر که ممکن است نشانه‌ای از وضعیت‌های خطرناک باشد. به همین دلیل یکی از آموزش‌هایی که همیشه به مادران باردار داده می‌شود این است که سردرد را جدی بگیرند و همیشه در صورت ابتلا به آن به پزشک معالج خود گزارش دهند.
بیشتر زنان باردار طی 16 هفته اول بارداری، یک سردرد خفیف را تجربه می‌کنند که به درمان‌های معمول پاسخ می‌دهد و گذراست و شدت آن هم چندان زیاد نیست. به بیان دیگر، سردرد‌های بارداری بدون هیچ علامت دیگری هستند و فشار خون مادر و سایر بررسی‌های وی طبیعی است. این سردرد‌ها اهمیتی ندارند وپس از پایان سه ماهه اول به خودی خود بهبود می‌یابند.
سردرد در بارداری ممکن است در تمام سر، قسمت پیشانی و یا پشت سر مادر بروز کند و با علایم فشاری، ضربانی و یا در موارد شدید همراه با تهوع و استفراغ باشد.
در بعضی خانم‌ها این سردردها معمولا صبحگاهی‌اند و در برخی دیگر بعدازظهر‌ها شروع می‌شوند.
در موارد نادر، سردردهای بارداری می‌توانند نشانه بیماری جدی نهفته باشند.

علت سردردهای معمول در دوران بارداری
بسیاری از عللی که می‌توانند در زمان بارداری منجر به سردرد شوند، همان عواملی هستند که پیشتر و در زمانی که هنوز باردار نبودید هم باعث سردرد شما می‌شدند.

از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
نوسانات هورمونی
گرفتگی عضلات سر، گردن و پشت
گرفتگی سینوس‌ها
بی آبی بدن
ترک کافئین
فشارخون پایین
میگرن
گرسنگی
استرس
استفاده از قرص‌های ضد بارداری و ...

علت و انواع سردردهای خطرناک در بارداری
گاهی علت سردردهای دوران بارداری فراتر از موارد ذکر شده در بالاست و به عواملی که در ادامه می‌آید بستگی دارد:
پره اکلامپسی که یک بیماری خطرناک فشارخون بالا است.
سینوزیت که به مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارد.
بیماری های عصبی (بسیار نادر هستند.)
خطر مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی را جدی بگیرید!
برخلاف سردرد‌های سه ماهه اول بارداری که اهمیت بالینی چندانی ندارند، سردردهای سه ماهه سوم بارداری همیشه زنگ خطری برای سایر بیماری‌ها هستند و نمی توان ساده از کنار آنها گذشت.
پزشکان با تاکید بر این که مهم‌ترین وضعیتی که ممکن است با سردرد سه ماهه سوم بارداری همراه باشد، مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) است، توضیح می‌دهند، مسمومیت بارداری وضعیتی است که در آن معمولا فشار خون مادر بالاست و غالبا دفع پروتئین از ادرار وجود دارد.
در این شرایط ممکن است همه ارگان‌های بدن ازجمله کبد و کلیه هم در گیر شوند. اهمیت سردرد در مسمومیت بارداری این است که ممکن است مقدمه تشنج مادر باردار باشد. به همین دلیل سردرد در بارداری یک علامت مهم و خطرناک است.

سردرد سینوزیتی
سردرد سینوزیتی در فصل زمستان شایع است که معمولا در پیشانی و گونه‌ها ایجاد می‌شود و صبح‌ها شدیدتر است. این خانم‌ها اغلب از ترشحات چرکی و خلط مداوم شکایت دارند که حتما باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند.
اگر خانمی در سه‌ماهه سوم دچار سردرد می‌شود و فشارخون و دفع پروتئین ادراری او بالاست، باید حتما به پزشک مراجعه کند و احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری را بررسی کند.

سردرد میگرنی
افرادی که سابقه میگرن داشته‌اند، ممکن است با باردارشدن سردردهایشان افزایش یا کاهش یابد.
سردرد میگرن ممکن است به دلیل استرس ، شرایط محیطی گرم یا پرنور، خستگی، بی‌خوابی یا مواد غذایی هیستامین‌دار مثلا تخم‌مرغ و گوجه‌فرنگی شروع شود.
بنابراین خانم‌هایی که قبلا سابقه میگرن داشته‌اند و حالا می‌خواهند باردار شوند بهتر است قبل از اقدام به بارداری به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند تا علت میگرن آنها تشخیص داده شود و تا حدامکان از تاثیر آن بر بروز سردرد پیشگیری شود.
در دوران بارداری امکان افزایش شدت و تکرر این سردردها وجود دارد که به مسکن‌های معمولی هم جواب نمی‌دهند.
مثلا اگر کسی با قرار گرفتن در نور شدید آفتاب یا شلوغی، دچار سردرد می‌شود، بهتر است مراعات کند تا در دوران بارداری دچار این سردردهای شدید نشود تا بخواهد از مسکن استفاده کند.
- درمان سردرد در بارداری
- خواب کافی و منظم
- دوری از گرسنگی
- وعده‌های غذایی سالم و کم حجم در وعده‌های متناوب
- پیاده روی منظم
- ریلکسیشن و کاهش استرس
- سردرد ناشی از سینوزیت را با گذاشتن پارچه گرم یا کیسه آب گرم بر روی بینی یا چشم‌های‌تان بهبود ببخشید.
- سردرد تنشی را با کمپرس سرد به دور گردن‌تان بهبود ببخشید.
- در اتاق تاریک و آرامی بخوابید و تکنیک‌‌های تنفس عمیق را تمرین کنید.
- ماساژ گردن و شانه را امتحان کنید.
- با حمام یا دوش آب گرم به خودتان آرامش ببخشید.
البته می‌توان از استامینوفن ساده و بدون کدئین نیز بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای بر جنین سود برد. بسیاری از داروهای دیگر هم وجود دارند که با نظارت پزشک متخصص بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای قابل استفاده هستند.

سردرد؛ یک مشکل شایع
سردرد در بارداری یک مشکل شایع در این دوران است که به دلیل افزایش حجم خون و تغییرات هورمونی در بدن مادران باردار رخ داده و نیز با عواملی مانند استرس، خستگی و استراحت ناکافی، حالت نا مناسب قرارگیری سر و گردن در هنگام خواب و مطالعه، ضعف و کم خونی، برخی مشکلات گوارشی مانند یبوست و نیز مصرف برخی مواد غذایی ارتباط دارد.
برخی از سردرد های بارداری که با علائمی مانند سردرد بی سابقه، شدید و ناگهانی، سردرد همراه تب و کاهش هوشیاری و سردردی که شما را از خواب بیدار کند همراه است، بسیار خطرناک است و باید حتما به پزشک مراجعه شود. در زیر با روشهایی برای درمان سردرد های ساده در دوران بارداری آشنا می شوید.

کمپرس آب سرد یا گرم
با گذاشتن کمپرس در قسمت های شقیقه، پیشانی، دو طرف سر، همچنین چشم ها باعث می شود تا حدودی سردرد ناشی از بارداری کاهش پیدا کند. برای تسکین سردردهای میگرنی نیز می توانید از کمپرس آب سرد استفاده کنید.

مصرف مایعات زیاد و تغذیه منظم
گرسنگی و کم شدن آب بدن نیز می تواند دلیلی برای سردردهای دوران بارداری باشد. بهتر است که در طی دوران بارداری تعداد وعده های غذایی زیاد ولی به مقدار و حجم کم باشد، این کار باعث می شود که گرسنه نمانید و نیز از اضافه وزن زیاد نیز جلوگیری می کند. برای جلوگیری از کم آبی بدن نیز توصیه به خوردن آب و مایعات فراوان شده است.

داشتن فعالیت بدنی مناسب
کم تحرکی ضمن اینکه کسالت آور است، می تواند موجب تشدید سردردهای میگرنی شود. انجام ورزش های مناسب برای دوران بارداری و نیز داشتن فعالیت بدنی باعث ایجاد نشاط در فرد شده و برای درمان سردرد در بارداری نیز می تواند مفید باشد.

حفظ آرامش و پرهیز از خستگی
استراحت کافی برای رهایی از سردرد مؤثر می باشد؛ مادران باید در طول دوران بارداری آرامش خود را حفظ کرده و نباید زیاد خود را خسته نمایند. خانم های باردار، زمانی که احساس خستگی می کنند، بهتر است برای مدتی کوتاه چشم هایشان را ببندند و چرت بزنند. برای درمان سردردهای میگرنی نیز توصیه می شود در اتاق تاریک استراحت کرده و سعی کنید استرس را از خود دور کرده و در هر حالت آرامش خود را حفظ نمایید.

ماساژ دادن
ماساژ دادن یک راهکار مناسب برای کاهش سردرد در دوران بارداری می باشد که در این صورت می توانید اطراف گردن و شانه و عضلات پشت را به آرامی ماساژ دهید. همچنین استحمام و دوش آب گرم نیز برای رفع خستگی و کاهش سردرد می تواند مؤثر واقع شود.
برخی از سردردها سینوسی هستند و در این مواقع، شما در اطراف بینی و چشم احساس درد می کنید؛ بخور کردن یک روش مناسب است که به منظور کاهش سردرد سینوسی می توانید از این روش استفاده نمایید.