رژیم غذایی بارداری، سه ماهه دوم و سوم
مادر در سه ماهه اول بارداری، نیازی به انرژی اضافه ای ندارد و در انتهای سه ماه اول وزن قابل توجهی نباید اضافه کند..
پرسش: میخواستم لطف کنید و برای ۳ ماهه دوم و سوم بارداری برام رژیم بدید. الان در ابتدای ماه ۴ هستم و میخوام بدونم چی و چه اندازه باید بخورم که هم فرزند قوی و باهوشی داشته باشم و هم خودم متعادل وزن اضافه کنم.قد:۱۶۱-وزن قبل بارداری:۵۸-وزن در ابتدای ماه چهارم:۶۱
پاسخ: با توجه به اینکه نمایه توده بدنی شما قبل از بارداری در محدوده نرمال بوده، شما می توانید ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم از ابتدا تا انتهای بارداری وزن اضافه کنید.
مادر در سه ماهه اول بارداری، نیازی به انرژی اضافه ای ندارد و در انتهای سه ماه اول وزن قابل توجهی نباید اضافه کند (شما 3 کیلوگرم اضافه کردید که مقدار زیادی نیست. به هیچ وجه به دنبال کاهش وزن در بارداری نباشید. سعی کنید از این به بعد به صورت منطقی وزن اضافه کنید). با شروع 3 ماه دوم بارداری، حالت تهوع خانم های باردار تقریباً از بین می رود و انرژی و اشتها خود را باز می یابند. در حقیقت خانم های باردار دراین مرحله از بارداری از همیشه احساس گرسنگی بیشتری می کنند.در این ماه‌ها بسیاری از خانم‌ها برحسب عقاید اشتباهی مثل آنکه باید به اندازه ۲ نفر غذا بخورند، پرخوری می‌کنند، درصورتی که اصل فراموش نشدنی خوب خوردن است نه زیاد خوردن.ددر این زمان آنها باید روزانه 300 کالری بیشترتر از زمان شروع بارداری مصرف کنند، بنابراین خانم ها در 3 ماهه دوم بارداری نیاز به غذاهای پر انرژی تری دارند. مصرف شیر و لبنیات ۳ واحد در روز برای خانم های باردار از نوع کم چرب توصیه می شود. این ۳ واحد می تواند ۳ لیوان شیر یا ۳ کاسه ماست یا هر دوی آنها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل ۲ بار در هفته، مصرف روزانه ۱ تا ۲ عدد گردو اگر می خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می کند و هم امگا۳ بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می گذارد، توصیه می شود. در نهایت مصرف چربی های جامد و چربی های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا۳ زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردآلو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می گذارد.
در ۳ ماهه سوم که جهش سریع رشد جنین اتفاق می افتد افزایش انرژی باید نسبت به زمان قبل از بارداری به ۴۵۰ کیلوکالری برسد.این انرژی افزوده شده را نباید منحصرا از منابعی که فقط انرژی دارند، تامین کرد؛ بلکه باید از منابع انرژی های دیگر که نیازهای افزوده شده ی مادر به مواد معدنی و پروتئین ها را هم تامین می کند، استفاده کرد؛ چرا که مادر در دوران بارداری، کلسیم و ویتامین ها را در اختیار بچه می گذارد تا بتواند به رشد و تقسیمات سلولی ادامه دهد، بنابراین بهتر است به کیفیت غذای خود توجه کند.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این 5 گروه مواد غذایی فراهم کند:
۱- نان و غلات: خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می کنند. غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای کربوهیدرات هستند که منبع اولیه انرژی می باشند. حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است که به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است . بسیاری از حبوبات غنی از آهن و ویتامینB هستند. نیاز به آهن در طی ۴ ماهه اول بارداری کم است، دراین مدت تجویز آهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص آهن نیز مصرف شود.
2- سبزیجات: سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایA وC و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند. یکی از مشکلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است که با مصرف سبزی ها این مشکل برطرف می شود. کلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامینC هستند و به جذب آهن موجود در غذاها کمک می کنند. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردک، سیب زمینی، فلفل سبز، کلم بروکلی، سرشار از ویتامینA هستند که برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
۳- میوه ها: میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامینC هستند.
4- گوشت: پروتئین که ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. ویتامینB12 ویتامینی است که فقط دراین گروه وجود دارد، است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می آید که باید در وعده های غذایی آنها گنجانده شود.
۵- شیر و ماست: محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را برآورده می کنند به خصوص کلسیم و پروتئین را که دراین مواد می باشد. اگر جذب کلسیم مادر کافی نباشد، جنین از کلسیم استخوان های مادر استفاده می کند که این باعث می شود مادر در آینده زودتر دچار استئوپروز یا پوکی استخوان شود. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید آن را با اضافه کردن موادی مانند کاکائو و امثال آن برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل آن دسته از افرادی که مشکل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد که در این صورت به جای یک لیوان شیر می توانند یک فنجان ماست یا پنیر مصرف کنند.
غذاهایی که می بایست در دوران بارداری از مصرف آن ها پرهیز نمود:
* مصرف کافئین را محدود نمایید و بیش از ۳۰۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف ننمایید.به یاد داشته باشید که شکلات نیز حاوی کافئین است و میزان کافئین یک قالب شکلات می تواند معادل یک چهارم یک فنجان قهوه باشد.در صورتی که به چای علاقه دارید، سعی کنید چای کم رنگ مصرف کنید. مقدار کم قهوه ممکن است ضرری نداشته باشد، اما مصرف بیش از دو فنجان آن در روز، توصیه نمی شود.
* از مصرف الکل در دوران بارداری هم اجتناب نمایید.
* مصرف شیرین کننده های مصنوعی حاوی ساخارین در دوره ی بارداری به شدت منع شده است چرا که این ماده می تواند از جفت عبور کند و به جنین برسد و ممکن است بقایای آن در بافت های بدن جنین باقی بماند.
* اگر چه ماهی همیشه به مادران باردار و زنانی که در دوران باروری هستند توصیه شده است، اما در نظر داشته باشید که نوع خوب و مرغوب آن را انتخاب کنید، چون بعضی از انواع ماهی ها حاوی جیوه ی زیادی است و این می تواند برای جنین خطرناک باشد. جیوه می تواند در بدن تجمع پیدا کند و حتی تا یک سال در بدن بماند. بهتر است، هفته ای دو بار ماهی، آن هم از نوع بی ضرر مثل سالمون و قزل آلا استفاده کنید.ماهی هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند را نخورید: مثل کوسه ماهی، شمشیرماهی و ماهی خال مخالی.
* از مصرف انواع پنیرهای غیر پاستوریزه (مثل پنیر فتا و...) در دوران بارداری اجتناب کنید چرا که این پنیر ها می توانند موجب عفونت باکتریایی (لیستریا) گردند. هیچ نیازی نیست از مصرف دیگر پنیر های فرآوری شده و پنیرهای سفت یا پنیر خامه یا ماست اجتناب کنید فقط موارد غیر پاستوریزه و فرآوری نشده را نباید انتخاب کنید.
اگر عادت به خوردن چیپس، پفک، غذاهای آماده و گوشت های فرآیند شده مثل سوسیس، کالباس، سس و غذاهای چرب و شور دارید، این عادات را کنار بگذارید.
سر خود دارو نخورید و اگر سیگار می کشید، سیگارتان را ترک کنید
باید از مصرف گوشت و ماهی فرآیند شده، دودی و نمک سود شده در تمام دوران بارداری و سه ماه قبل از آن خودداری کنید.
جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو: این مواد حاوی غلظت زیادی از ویتامین A هستند. هر ۱۰۰ گرم از این مواد بیش از ۱۵ برابر نیاز زن باردار حاوی ویتامین آ است. مصرف مقادیر زیاد ویتامین A برای جنین در حال رشد در سه ماهه ی اول بارداری مُضر است. در نتیجه همه زنان باردار و زنانی که در حال برنامه ریزی برای بارداری هستند باید از مصرف این غذاها یا غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند پرهیز کنند.البته لازم نیست که از سایر غذاها که دارای ویتامین A است خودداری کرد مثل شیر، پنیر، ماهی چرب، تخم مرغ و غذاهایی با بتاکاروتن مثل هویج، میوه های قرمز و نارنجی و سبزیجات و سبزیجات برگ سبز.
مغز حیوانات: از همه ی انواع مغزهای حیوانات در دوران بارداری باید پرهیز شود.
تخم مرغ خام یا عسلی: تخم مرغ کاملا نپخته(عسلی) یا خام یا غذاهایی که حاوی تخم مرغ نپخته هستند مثل سُس مایونز خانگی و بستنی های غیر پاستوریزه نباید در دوران بارداری مصرف شود.
غذاهای نپخته یا سرد: بسیار مهم است که مطمئن شوید غذاها کاملا پخته اند و سپس مصرف شوند، غذاهای سرد باید مجددا کاملا گرم شوند طوری که بخار از آن ها خارج شود.
گوشت و مرغ خام: زنان باردار باید از خوردن گوشت خام و نپخته پرهیز کنند.پختن خوب و کامل گوشت و مرغ می تواند خطر سالمونلا را نیز کاهش دهد.
بادام زمینی: برای کاهش خطر استعداد کودک در حال رشد به حساسیت به بادام زمینی بهتر است مادر از مصرف بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی در دوران بارداری و شیردهی پرهیز کند.
شیر غیر پاستوریزه: مادر باردار باید از خوردن همه شیرهای غیر پاستوریزه اعم از شیر گاو، بُز و شیر شتر خودداری کند.
پاسخ: با توجه به اینکه نمایه توده بدنی شما قبل از بارداری در محدوده نرمال بوده، شما می توانید ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم از ابتدا تا انتهای بارداری وزن اضافه کنید.
مادر در سه ماهه اول بارداری، نیازی به انرژی اضافه ای ندارد و در انتهای سه ماه اول وزن قابل توجهی نباید اضافه کند (شما 3 کیلوگرم اضافه کردید که مقدار زیادی نیست. به هیچ وجه به دنبال کاهش وزن در بارداری نباشید. سعی کنید از این به بعد به صورت منطقی وزن اضافه کنید). با شروع 3 ماه دوم بارداری، حالت تهوع خانم های باردار تقریباً از بین می رود و انرژی و اشتها خود را باز می یابند. در حقیقت خانم های باردار دراین مرحله از بارداری از همیشه احساس گرسنگی بیشتری می کنند.در این ماه‌ها بسیاری از خانم‌ها برحسب عقاید اشتباهی مثل آنکه باید به اندازه ۲ نفر غذا بخورند، پرخوری می‌کنند، درصورتی که اصل فراموش نشدنی خوب خوردن است نه زیاد خوردن.ددر این زمان آنها باید روزانه 300 کالری بیشترتر از زمان شروع بارداری مصرف کنند، بنابراین خانم ها در 3 ماهه دوم بارداری نیاز به غذاهای پر انرژی تری دارند. مصرف شیر و لبنیات ۳ واحد در روز برای خانم های باردار از نوع کم چرب توصیه می شود. این ۳ واحد می تواند ۳ لیوان شیر یا ۳ کاسه ماست یا هر دوی آنها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل ۲ بار در هفته، مصرف روزانه ۱ تا ۲ عدد گردو اگر می خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می کند و هم امگا۳ بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می گذارد، توصیه می شود. در نهایت مصرف چربی های جامد و چربی های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا۳ زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردآلو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می گذارد.
در ۳ ماهه سوم که جهش سریع رشد جنین اتفاق می افتد افزایش انرژی باید نسبت به زمان قبل از بارداری به ۴۵۰ کیلوکالری برسد.این انرژی افزوده شده را نباید منحصرا از منابعی که فقط انرژی دارند، تامین کرد؛ بلکه باید از منابع انرژی های دیگر که نیازهای افزوده شده ی مادر به مواد معدنی و پروتئین ها را هم تامین می کند، استفاده کرد؛ چرا که مادر در دوران بارداری، کلسیم و ویتامین ها را در اختیار بچه می گذارد تا بتواند به رشد و تقسیمات سلولی ادامه دهد، بنابراین بهتر است به کیفیت غذای خود توجه کند.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این 5 گروه مواد غذایی فراهم کند:
۱- نان و غلات: خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می کنند. غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای کربوهیدرات هستند که منبع اولیه انرژی می باشند. حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است که به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است . بسیاری از حبوبات غنی از آهن و ویتامینB هستند. نیاز به آهن در طی ۴ ماهه اول بارداری کم است، دراین مدت تجویز آهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص آهن نیز مصرف شود.
2- سبزیجات: سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایA وC و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند. یکی از مشکلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است که با مصرف سبزی ها این مشکل برطرف می شود. کلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامینC هستند و به جذب آهن موجود در غذاها کمک می کنند. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردک، سیب زمینی، فلفل سبز، کلم بروکلی، سرشار از ویتامینA هستند که برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
۳- میوه ها: میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامینC هستند.
4- گوشت: پروتئین که ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. ویتامینB12 ویتامینی است که فقط دراین گروه وجود دارد، است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می آید که باید در وعده های غذایی آنها گنجانده شود.
۵- شیر و ماست: محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را برآورده می کنند به خصوص کلسیم و پروتئین را که دراین مواد می باشد. اگر جذب کلسیم مادر کافی نباشد، جنین از کلسیم استخوان های مادر استفاده می کند که این باعث می شود مادر در آینده زودتر دچار استئوپروز یا پوکی استخوان شود. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید آن را با اضافه کردن موادی مانند کاکائو و امثال آن برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل آن دسته از افرادی که مشکل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد که در این صورت به جای یک لیوان شیر می توانند یک فنجان ماست یا پنیر مصرف کنند.
غذاهایی که می بایست در دوران بارداری از مصرف آن ها پرهیز نمود:
* مصرف کافئین را محدود نمایید و بیش از ۳۰۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف ننمایید.به یاد داشته باشید که شکلات نیز حاوی کافئین است و میزان کافئین یک قالب شکلات می تواند معادل یک چهارم یک فنجان قهوه باشد.در صورتی که به چای علاقه دارید، سعی کنید چای کم رنگ مصرف کنید. مقدار کم قهوه ممکن است ضرری نداشته باشد، اما مصرف بیش از دو فنجان آن در روز، توصیه نمی شود.
* از مصرف الکل در دوران بارداری هم اجتناب نمایید.
* مصرف شیرین کننده های مصنوعی حاوی ساخارین در دوره ی بارداری به شدت منع شده است چرا که این ماده می تواند از جفت عبور کند و به جنین برسد و ممکن است بقایای آن در بافت های بدن جنین باقی بماند.
* اگر چه ماهی همیشه به مادران باردار و زنانی که در دوران باروری هستند توصیه شده است، اما در نظر داشته باشید که نوع خوب و مرغوب آن را انتخاب کنید، چون بعضی از انواع ماهی ها حاوی جیوه ی زیادی است و این می تواند برای جنین خطرناک باشد. جیوه می تواند در بدن تجمع پیدا کند و حتی تا یک سال در بدن بماند. بهتر است، هفته ای دو بار ماهی، آن هم از نوع بی ضرر مثل سالمون و قزل آلا استفاده کنید.ماهی هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند را نخورید: مثل کوسه ماهی، شمشیرماهی و ماهی خال مخالی.
* از مصرف انواع پنیرهای غیر پاستوریزه (مثل پنیر فتا و...) در دوران بارداری اجتناب کنید چرا که این پنیر ها می توانند موجب عفونت باکتریایی (لیستریا) گردند. هیچ نیازی نیست از مصرف دیگر پنیر های فرآوری شده و پنیرهای سفت یا پنیر خامه یا ماست اجتناب کنید فقط موارد غیر پاستوریزه و فرآوری نشده را نباید انتخاب کنید.
اگر عادت به خوردن چیپس، پفک، غذاهای آماده و گوشت های فرآیند شده مثل سوسیس، کالباس، سس و غذاهای چرب و شور دارید، این عادات را کنار بگذارید.
سر خود دارو نخورید و اگر سیگار می کشید، سیگارتان را ترک کنید
باید از مصرف گوشت و ماهی فرآیند شده، دودی و نمک سود شده در تمام دوران بارداری و سه ماه قبل از آن خودداری کنید.
جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو: این مواد حاوی غلظت زیادی از ویتامین A هستند. هر ۱۰۰ گرم از این مواد بیش از ۱۵ برابر نیاز زن باردار حاوی ویتامین آ است. مصرف مقادیر زیاد ویتامین A برای جنین در حال رشد در سه ماهه ی اول بارداری مُضر است. در نتیجه همه زنان باردار و زنانی که در حال برنامه ریزی برای بارداری هستند باید از مصرف این غذاها یا غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند پرهیز کنند.البته لازم نیست که از سایر غذاها که دارای ویتامین A است خودداری کرد مثل شیر، پنیر، ماهی چرب، تخم مرغ و غذاهایی با بتاکاروتن مثل هویج، میوه های قرمز و نارنجی و سبزیجات و سبزیجات برگ سبز.
مغز حیوانات: از همه ی انواع مغزهای حیوانات در دوران بارداری باید پرهیز شود.
تخم مرغ خام یا عسلی: تخم مرغ کاملا نپخته(عسلی) یا خام یا غذاهایی که حاوی تخم مرغ نپخته هستند مثل سُس مایونز خانگی و بستنی های غیر پاستوریزه نباید در دوران بارداری مصرف شود.
غذاهای نپخته یا سرد: بسیار مهم است که مطمئن شوید غذاها کاملا پخته اند و سپس مصرف شوند، غذاهای سرد باید مجددا کاملا گرم شوند طوری که بخار از آن ها خارج شود.
گوشت و مرغ خام: زنان باردار باید از خوردن گوشت خام و نپخته پرهیز کنند.پختن خوب و کامل گوشت و مرغ می تواند خطر سالمونلا را نیز کاهش دهد.
بادام زمینی: برای کاهش خطر استعداد کودک در حال رشد به حساسیت به بادام زمینی بهتر است مادر از مصرف بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی در دوران بارداری و شیردهی پرهیز کند.
شیر غیر پاستوریزه: مادر باردار باید از خوردن همه شیرهای غیر پاستوریزه اعم از شیر گاو، بُز و شیر شتر خودداری کند.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼