رژیم غذایی مناسب در بارداری، سه ماهه دوم
با شروع ۳ ماه دوم بارداری، حالت تهوع خانم های باردار تقریباً از بین می رود و انرژی و اشتها خود را باز می یابند.
پرسش: لطفا یک رژیم غذایی مفید برای سه ماه دوم بارداری به من ارائه بدهید.
پاسخ: با شروع ۳ ماه دوم بارداری، حالت تهوع خانم های باردار تقریباً از بین می رود و انرژی و اشتها خود را باز می یابند. در حقیقت خانم های باردار دراین مرحله از بارداری از همیشه احساس گرسنگی بیشتری می کنند.
در این ماه‌ها بسیاری از خانم‌ها برحسب عقاید اشتباهی مثل انکه باید به اندازه ۲ نفر غذا بخورند، پرخوری می‌کنند، درصورتی که اصل فراموش نشدنی خوب خوردن است نه زیاد خوردن.ددر این زمان انها باید روزانه ۳۰۰ کالری بیشترتر از زمان شروع بارداری مصرف کنند، بنابراین خانم ها در ۳ ماهه دوم بارداری نیاز به غذاهای پر انرژی تری دارند.
مصرف شیر و لبنیات ۳ واحد در روز برای خانم های باردار از نوع کم چرب توصیه می شود. این ۳ واحد می تواند ۳ لیوان شیر یا ۳ کاسه ماست یا هر دوی انها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل ۲ بار در هفته، مصرف روزانه ۱ تا ۲ عدد گردو اگر می خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می کند و هم امگا۳ بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می گذارد، توصیه می شود.
در نهایت مصرف چربی های جامد و چربی های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا۳ زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردالو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می گذارد.
در 3 ماهه سوم که جهش سریع رشد جنین اتفاق می افتد افزایش انرژی باید نسبت به زمان قبل از بارداری به 450 کیلوکالری برسد.این انرژی افزوده شده را نباید منحصرا از منابعی که فقط انرژی دارند، تامین کرد؛ بلکه باید از منابع انرژی های دیگر که نیازهای افزوده شده ی مادر به مواد معدنی و پروتئین ها را هم تامین می کند، استفاده کرد؛ چرا که مادر در دوران بارداری، کلسیم و ویتامین ها را در اختیار بچه می گذارد تا بتواند به رشد و تقسیمات سلولی ادامه دهد، بنابراین بهتر است به کیفیت غذای خود توجه کند.
در دوران بارداری مادر باید روزانه 3 واحد لبنیات کم چرب(هر واحد معادل یک لیوان یا 240 سی سی شیر یا سه چهارم لیوان ماست یا 2 لیوان دوغ است)، دانه ها و مغزهای حاوی کلسیم، کنجد و بادام مصرف کند.
یک نکته ی مهم این که اگر چه مساله ی کیفیت غذای مادران به توان اقتصادی بستگی دارد اما لزوما وابسته به این مساله نیست. مادران اگاه که به دانش تغذیه اعتقاد دارند با هر امکانات مالی می توانند تغذیه کامل و کافی تهیه کرده و با تلفیق امکانات در دسترس، نیازهای بدن خود و جنین را فراهم کنند.
استفاده ی توام غلات و حبوبات، 2 تا 3 واحد میوه و 700 گرم سبزیجات می تواند هم نیازهای ویتامینی را برطرف کند و هم مانع از ابتلا به یبوست شود.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این 5 گروه مواد غذایی فراهم کند: 1- نان، غلات و حبوبات 2- سبزیجات 3-میوه ها 4- گوشت مرغ ، ماهی، تخم مرغ.5- شیر و ماست و پنیر
۱- نان: خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می کنند. اگر انرژی به میزان کافی نباشد پروتئین به جای ان که برای نقش حیاتی خود در رشد و تکامل ذخیره شود، به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد.
غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای کربوهیدرات هستند که منبع اولیه انرژی می باشند. حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است که به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. در طول ۶ ماهه اخر حدود ۱ کیلوگرم پروتئین توسط مادر ذخیره می شود. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است.
بسیاری از حبوبات غنی از اهن و ویتامینB هستند. نیاز به اهن در طی ۴ ماهه اول بارداری کم است، دراین مدت تجویز اهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص اهن نیز مصرف شود.
۲- سبزیجات: سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایA وC و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند. یکی از مشکلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است که با مصرف سبزی ها این مشکل برطرف می شود.
نیاز به ویتامینC در حاملگی ۷۰ درصد بیشتر از زمان غیر حاملگی است که یک رژیم معمولی خوب به راحتی این مقدار را در اختیار مادر قرار می دهد. کلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامینC هستند و به جذب اهن موجود در غذاها کمک می کنند.
بدن ما ذخیره ویتامینC ندارد و با مصرف درست مواد غذایی احتیاج به این ویتامین به راحتی فراهم می شود. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردک، سیب زمینی، فلفل سبز، کلم بروکلی، سرشار از ویتامینA هستند که برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
۳- میوه ها: میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامینC هستند. هر خانم باردار می تواند در طول روز چندین بار از این گروه استفاده کرده و نیاز خود را به ویتامین هایی مثلA وC براورده کند.
۴- گوشت: پروتئین که ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. ویتامینB۱۲ ویتامینی است که فقط دراین گروه وجود دارد، است. در مادرانی که گیاهخوار هستند، ذخایر ویتامینB۱۲در نوزادان انها پایین است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می اید که باید در وعده های غذایی آن ها گنجانده شود.
۵- شیر و ماست: محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را براورده می کنند به خصوص کلسیم و پروتئین را که دراین مواد می باشد. در طول حاملگی حدود ۳۰ گرم کلسیم در بدن مادر تجمع می یابد که اکثر ان در اواخر حاملگی در جنین ذخیره می شود.کلسیم ، ماده اصلی در تشکیل استخوان و دندان است.
اگر جذب کلسیم مادر کافی نباشد، جنین از کلسیم استخوان های مادر استفاده می کند که این باعث می شود مادر در اینده زودتر دچار استئوپروز یا پوکی استخوان شود. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید ان را با اضافه کردن موادی مانند کاکائو و امثال ان برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل ان دسته از افرادی که مشکل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد که در این صورت به جای یک لیوان شیر می توانند یک فنجان ماست یا پنیر مصرف کنند.
غذاهایی که می بایست در دوران بارداری از مصرف آن ها پرهیز نمود:
* مصرف کافئین را محدود نمایید و بیش از 300 میلی گرم کافئین در روز مصرف ننمایید. محتوای کافئین در نوشیدنی های مختلف به نوع برگ ها(مثل برگ چای) و یا نوع دانه های مورد استفاده (مثلا نوع دانه های کاکائو، قهوه و ...) و نیز به نحوه ی اماده سازی نوشیدنی بستگی دارد.
یک فنجان قهوه (حدود 240 سی سی قهوه ) به طور میانگین حاوی 150 میلی گرم کافئین است در حالی که یک لیوان چای سیاه معمولا حاوی 80 میلی گرم کافئین می باشد. یک لیوان نوشابه حاوی نوشابه های کافئین دار به طور متوسط دارای 30 تا 60 میلی گرم کافئین می باشد.
به یاد داشته باشید که شکلات نیز حاوی کافئین است و میزان کافئین یک قالب شکلات می تواند معادل یک چهارم یک فنجان قهوه باشد. زیاد قهوه ننوشید. در صورتی که به چای علاقه دارید، سعی کنید چای کم رنگ مصرف کنید. مقدار کم قهوه ممکن است ضرری نداشته باشد، اما مصرف بیش از دو فنجان ان در روز، روی قدرت باروری تاثیر می گذارد.
* از مصرف الکل در دوران بارداری هم اجتناب نمایید. مطالعات علمی نشان داده اند که الکل با زایمان زودرس، عقب ماندگی ذهنی، نقایص مادرزادی و وزن کم در هنگام تولد در نوزادان مرتبط بوده است.
* مصرف شیرین کننده های مصنوعی حاوی ساخارین در دوره ی بارداری به شدت منع شده است چرا که این ماده می تواند از جفت عبور کند و به جنین برسد و ممکن است بقایای ان در بافت های بدن جنین باقی بماند.
* اگر چه ماهی همیشه به مادران باردار و زنانی که در دوران باروری هستند توصیه شده است، اما در نظر داشته باشید که نوع خوب و مرغوب ان را انتخاب کنید، چون بعضی از انواع ماهی ها حاوی جیوه ی زیادی است و این می تواند برای جنین خطرناک باشد. جیوه می تواند در بدن تجمع پیدا کند و حتی تا یک سال در بدن بماند. بهتر است، هفته ای دو بار ماهی، ان هم از نوع بی ضرر مثل سالمون و قزل الا استفاده کنید.ماهی هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند را نخورید: مثل کوسه ماهی، شمشیرماهی و ماهی خال مخالی.
* عدم مصرف انواع پنیرهای غیر پاستوریزه (مثل پنیر فتا و...) و ماهی خام
اگر عادت به خوردن چیپس، پفک، غذاهای اماده و گوشت های فرایند شده مثل سوسیس، کالباس، سس و غذاهای چرب و شور دارید، این عادات را کنار بگذارید.
جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو،مغز حیوانات،غذاهای نپخته یا سرد،گوشت و مرغ خام،بادام زمینی
شیر غیر پاستوریزه نباید خورده شود.
پاسخ: با شروع ۳ ماه دوم بارداری، حالت تهوع خانم های باردار تقریباً از بین می رود و انرژی و اشتها خود را باز می یابند. در حقیقت خانم های باردار دراین مرحله از بارداری از همیشه احساس گرسنگی بیشتری می کنند.
در این ماه‌ها بسیاری از خانم‌ها برحسب عقاید اشتباهی مثل انکه باید به اندازه ۲ نفر غذا بخورند، پرخوری می‌کنند، درصورتی که اصل فراموش نشدنی خوب خوردن است نه زیاد خوردن.ددر این زمان انها باید روزانه ۳۰۰ کالری بیشترتر از زمان شروع بارداری مصرف کنند، بنابراین خانم ها در ۳ ماهه دوم بارداری نیاز به غذاهای پر انرژی تری دارند.
مصرف شیر و لبنیات ۳ واحد در روز برای خانم های باردار از نوع کم چرب توصیه می شود. این ۳ واحد می تواند ۳ لیوان شیر یا ۳ کاسه ماست یا هر دوی انها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل ۲ بار در هفته، مصرف روزانه ۱ تا ۲ عدد گردو اگر می خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می کند و هم امگا۳ بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می گذارد، توصیه می شود.
در نهایت مصرف چربی های جامد و چربی های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا۳ زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردالو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می گذارد.
در 3 ماهه سوم که جهش سریع رشد جنین اتفاق می افتد افزایش انرژی باید نسبت به زمان قبل از بارداری به 450 کیلوکالری برسد.این انرژی افزوده شده را نباید منحصرا از منابعی که فقط انرژی دارند، تامین کرد؛ بلکه باید از منابع انرژی های دیگر که نیازهای افزوده شده ی مادر به مواد معدنی و پروتئین ها را هم تامین می کند، استفاده کرد؛ چرا که مادر در دوران بارداری، کلسیم و ویتامین ها را در اختیار بچه می گذارد تا بتواند به رشد و تقسیمات سلولی ادامه دهد، بنابراین بهتر است به کیفیت غذای خود توجه کند.
در دوران بارداری مادر باید روزانه 3 واحد لبنیات کم چرب(هر واحد معادل یک لیوان یا 240 سی سی شیر یا سه چهارم لیوان ماست یا 2 لیوان دوغ است)، دانه ها و مغزهای حاوی کلسیم، کنجد و بادام مصرف کند.
یک نکته ی مهم این که اگر چه مساله ی کیفیت غذای مادران به توان اقتصادی بستگی دارد اما لزوما وابسته به این مساله نیست. مادران اگاه که به دانش تغذیه اعتقاد دارند با هر امکانات مالی می توانند تغذیه کامل و کافی تهیه کرده و با تلفیق امکانات در دسترس، نیازهای بدن خود و جنین را فراهم کنند.
استفاده ی توام غلات و حبوبات، 2 تا 3 واحد میوه و 700 گرم سبزیجات می تواند هم نیازهای ویتامینی را برطرف کند و هم مانع از ابتلا به یبوست شود.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این 5 گروه مواد غذایی فراهم کند: 1- نان، غلات و حبوبات 2- سبزیجات 3-میوه ها 4- گوشت مرغ ، ماهی، تخم مرغ.5- شیر و ماست و پنیر
۱- نان: خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می کنند. اگر انرژی به میزان کافی نباشد پروتئین به جای ان که برای نقش حیاتی خود در رشد و تکامل ذخیره شود، به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد.
غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای کربوهیدرات هستند که منبع اولیه انرژی می باشند. حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است که به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. در طول ۶ ماهه اخر حدود ۱ کیلوگرم پروتئین توسط مادر ذخیره می شود. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است.
بسیاری از حبوبات غنی از اهن و ویتامینB هستند. نیاز به اهن در طی ۴ ماهه اول بارداری کم است، دراین مدت تجویز اهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص اهن نیز مصرف شود.
۲- سبزیجات: سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایA وC و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند. یکی از مشکلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است که با مصرف سبزی ها این مشکل برطرف می شود.
نیاز به ویتامینC در حاملگی ۷۰ درصد بیشتر از زمان غیر حاملگی است که یک رژیم معمولی خوب به راحتی این مقدار را در اختیار مادر قرار می دهد. کلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامینC هستند و به جذب اهن موجود در غذاها کمک می کنند.
بدن ما ذخیره ویتامینC ندارد و با مصرف درست مواد غذایی احتیاج به این ویتامین به راحتی فراهم می شود. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردک، سیب زمینی، فلفل سبز، کلم بروکلی، سرشار از ویتامینA هستند که برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
۳- میوه ها: میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامینC هستند. هر خانم باردار می تواند در طول روز چندین بار از این گروه استفاده کرده و نیاز خود را به ویتامین هایی مثلA وC براورده کند.
۴- گوشت: پروتئین که ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. ویتامینB۱۲ ویتامینی است که فقط دراین گروه وجود دارد، است. در مادرانی که گیاهخوار هستند، ذخایر ویتامینB۱۲در نوزادان انها پایین است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می اید که باید در وعده های غذایی آن ها گنجانده شود.
۵- شیر و ماست: محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را براورده می کنند به خصوص کلسیم و پروتئین را که دراین مواد می باشد. در طول حاملگی حدود ۳۰ گرم کلسیم در بدن مادر تجمع می یابد که اکثر ان در اواخر حاملگی در جنین ذخیره می شود.کلسیم ، ماده اصلی در تشکیل استخوان و دندان است.
اگر جذب کلسیم مادر کافی نباشد، جنین از کلسیم استخوان های مادر استفاده می کند که این باعث می شود مادر در اینده زودتر دچار استئوپروز یا پوکی استخوان شود. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید ان را با اضافه کردن موادی مانند کاکائو و امثال ان برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل ان دسته از افرادی که مشکل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد که در این صورت به جای یک لیوان شیر می توانند یک فنجان ماست یا پنیر مصرف کنند.
غذاهایی که می بایست در دوران بارداری از مصرف آن ها پرهیز نمود:
* مصرف کافئین را محدود نمایید و بیش از 300 میلی گرم کافئین در روز مصرف ننمایید. محتوای کافئین در نوشیدنی های مختلف به نوع برگ ها(مثل برگ چای) و یا نوع دانه های مورد استفاده (مثلا نوع دانه های کاکائو، قهوه و ...) و نیز به نحوه ی اماده سازی نوشیدنی بستگی دارد.
یک فنجان قهوه (حدود 240 سی سی قهوه ) به طور میانگین حاوی 150 میلی گرم کافئین است در حالی که یک لیوان چای سیاه معمولا حاوی 80 میلی گرم کافئین می باشد. یک لیوان نوشابه حاوی نوشابه های کافئین دار به طور متوسط دارای 30 تا 60 میلی گرم کافئین می باشد.
به یاد داشته باشید که شکلات نیز حاوی کافئین است و میزان کافئین یک قالب شکلات می تواند معادل یک چهارم یک فنجان قهوه باشد. زیاد قهوه ننوشید. در صورتی که به چای علاقه دارید، سعی کنید چای کم رنگ مصرف کنید. مقدار کم قهوه ممکن است ضرری نداشته باشد، اما مصرف بیش از دو فنجان ان در روز، روی قدرت باروری تاثیر می گذارد.
* از مصرف الکل در دوران بارداری هم اجتناب نمایید. مطالعات علمی نشان داده اند که الکل با زایمان زودرس، عقب ماندگی ذهنی، نقایص مادرزادی و وزن کم در هنگام تولد در نوزادان مرتبط بوده است.
* مصرف شیرین کننده های مصنوعی حاوی ساخارین در دوره ی بارداری به شدت منع شده است چرا که این ماده می تواند از جفت عبور کند و به جنین برسد و ممکن است بقایای ان در بافت های بدن جنین باقی بماند.
* اگر چه ماهی همیشه به مادران باردار و زنانی که در دوران باروری هستند توصیه شده است، اما در نظر داشته باشید که نوع خوب و مرغوب ان را انتخاب کنید، چون بعضی از انواع ماهی ها حاوی جیوه ی زیادی است و این می تواند برای جنین خطرناک باشد. جیوه می تواند در بدن تجمع پیدا کند و حتی تا یک سال در بدن بماند. بهتر است، هفته ای دو بار ماهی، ان هم از نوع بی ضرر مثل سالمون و قزل الا استفاده کنید.ماهی هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند را نخورید: مثل کوسه ماهی، شمشیرماهی و ماهی خال مخالی.
* عدم مصرف انواع پنیرهای غیر پاستوریزه (مثل پنیر فتا و...) و ماهی خام
اگر عادت به خوردن چیپس، پفک، غذاهای اماده و گوشت های فرایند شده مثل سوسیس، کالباس، سس و غذاهای چرب و شور دارید، این عادات را کنار بگذارید.
جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو،مغز حیوانات،غذاهای نپخته یا سرد،گوشت و مرغ خام،بادام زمینی
شیر غیر پاستوریزه نباید خورده شود.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼