زنان مبتلا به ام اس و ملاحظات بارداری

از آنجاکه ام‌اس یک بیماری خود ایمنی است، همراه شدن آن با فشارهای روانی دوره بارداری و تقلیل ذخایر غذایی بدن برای بسیاری از زنان سؤال‌برانگیز است. برای پرسیدن ملاحظات مربوط به بارداری زنان مبتلابه ام‌اس شکوفه علائی، متخصص مغز و اعصاب می گوید:

در چه صورتی توصیه نمی‌کنید زنان مبتلابه ام‌اس باردار شوند؟
اگر مادر چند فرزند داشته باشد و در شرایطی قرار بگیرد که ما احساس کنیم ازلحاظ جسمی و فعالیت‌های ذهنی صلاح نیست که مسئولیت یک فرزند جدید را بر عهده داشته باشد، پیشنهاد می‌کنیم که دیگر صاحب فرزند نشود، زیرا گاهی ممکن است شرایط فیزیکی مادر به‌گون‌های باشد که نتواند مسئولیت 2 یا 3 فرزند را بر عهده بگیرد و موضوعی که اینجا برای ما مهم است مصالح مادر است.


آیا ممکن است پزشک برای مادر مبتلابه ام‌اس حکم ختم بارداری بدهد؟
ازآنجاکه ام‌اس با حیات کسی منافاتی ندارد، معمولاً مشکلی برای مادر ایجاد نمی‌کند که باعث بشود رأی به ختم بارداری بدهیم، زیرا حکم ختم بارداری در صورتی صادر می‌شود که خطر جانی برای مادر وجود داشته باشد.

با توجه به اینکه ام‌اس یک بیماری خود ایمنی است، آیا بارداری و شیردهی سبب تشدید حمله‌های آن می‌شود؟
این تصور که بارداری سبب تشدید حمله‌های ام‌اس می‌شود اشتباه است و در طول این دوره به دلیل تغییراتی که در سیستم ایمنی مادر اتفاق می‌افتد، حملات و فعالیت بیماری کم می‌شود. نگرانی ما ۳ تا ۶ ماه بعد از زایمان است، زیرا در این دوره فعالیت بیماری افزایش پیدا می‌کند و احتمال اینکه فرد دچار حمله‌های بیماری شود بیشتر می‌شود.

آیا بارداری تأثیر طولانی‌مدت بر روی ام‌اس می‌گذارد؟
بسیاری از خانمها این تصور را دارند و می‌گویند به این دلیل که شنیده‌اند بارداری حملات ام‌اس را کاهش می‌دهد تصمیم به بچه‌دار شدن گرفته‌اند. بیماران مبتلابه ام‌اس باید بدانند بارداری در کوتاه مدت شاید حملات ام‌اس را کم کند اما در ماه‌های پس از بارداری زایمان شرایط تغییر می‌کند. بنابراین به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌کنیم که خانم‌هایی که به این بیماری دچار هستند به این تصور که با بارداری بیماری‌شان تخفیف پیدا می‌کند باردار شوند و در این مورد حتماً باید با پزشک‌شان مشورت کنند.

زنانی که مبتلابه ام‌اس هستند، با در نظر گرفتن چه ملاحظاتی می‌توانند باردار شوند؟
نکته اول این است که زمانی که فرد تصمیم به بارداری می‌گیرد باید زمان مناسبی باشد، به این معنا که در آن دوران بیماری فعال نبوده و خاموش باشد و روشن است که پزشک شخص می‌تواند با انجام معاینه، در نظر گرفتن سوابق بیمار و ام‌آرآی، تشخیص بدهد که آیا در حال حاضر بیماری خاموش است و بارداری و دوره بعد از آن خطر کمتری دارد یا بالعکس، در حال حاضر بیماری فعال است و صلاح نیست که بارداری اتفاق بیفتد. بنابراین زنان مبتلابه ام‌اس که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند حتما باید با برنامه‌ریزی و مشورت با پزشک خود به این کار اقدام کنند.

نکته مهم دیگر این است که ازآنجاکه هیجانات و فشارهای روانی در بروز فعالیت بیماری ام‌اس و حمله‌های آن مؤثر است، پیشنهاد می‌کنیم مادر تلاش کند در طول دوره بارداری و ماه‌های بعد از آن محیط آرام و بی‌تنشی داشته باشد. اضافه‌براین می‌دانیم که خستگی یکی از عواملی است که فرد را مستعد حمله‌های ام‌اس می‌کند و اطرافیان مادران مبتلابه ام‌اس باید بعد از زایمان به آنها کمک کنند تا از خواب خوب و استراحت کافی بهره‌مند باشند.

آیا مصرف داروهای ام‌اس در طول دوره بارداری و شیردهی ادامه پیدا می‌کند؟
داروهای ام‌اس در دوره بارداری و شیردهی کاملاً قطع می‌شوند زیرا بر روی متابولیسم جنین تأثیر می‌گذارند. مصرف تعدادی از این داروها در دوره بارداری ممکن است باعث بروز کم وزن که جنین و کوچک بودن او در هنگام تولد شوند. در ضمن اغلب این داروها در شیر ترشح می‌شوند و باوجوداینکه مطالعه‌ای برای چگونگی تأثیرگذاری آنها بر روی نوزاد وجود ندارد، توصیه می‌کنیم که در دوران شیردهی هم مصرف نشوند.

از آنجاکه حملات ام اس ممکن است 3 تا 6 ماه بعد از زایمان تشدید شوند، چه زمانی توصیه می‌شود مادر شیردهی را قطع و داروهای خود را شروع کند؟
مادران باید بعد از زایمان با پزشک خود همراهی داشته باشند، زیرا او با معاینات و ام‌آرآی می‌تواند فعالیت بیماری را ارزیابی کند و اگر تشخیص بدهد که بیماری دوباره در حال فعال شدن است، به مادر پیشنهاد می‌کند که هرچه زودتر شیردهی خود را قطع کند و داروهای ام‌اس را مجدد شروع کند اما اگر تشخیص بدهد که بیماری فعال نیست و فعلاً خاموش است، می‌تواند به مادر اجازه شیردهی بدهد و شروع داروها را تا پایان شیردهی به تعویق بیندازد.

ما همواره تأکید می‌کنیم مادران شیردهی کامل داشته باشند و در ۶ماه اول که شیردهی کامل است و از هیچ غذای کمکی استفاده نمی‌شود نگرانی ما کمتر است، زیرا دیده‌شده است که فعالیت بیماری ام‌اس در خانم‌هایی که شیردهی کامل دارند و از هیچ غذای کمکی دیگری برای تغذیه نوزادشان استفاده نمی‌کنند کمتر است.

بعد از ۶ماه که شیردهی ناقص و غذاهای کمکی شروع می‌شود، نگرانی ما افزایش می‌یابد. پس در بهترین شرایط که بیماری فعال نیست، توصیه می‌کنیم ۶ماه شیردهی کامل اتفاق بیفتد، اما بعد از ۶ ماه ممکن است ام‌اس فعال شود و اگر هم قرار باشد توصیه به قطع شیردهی و شروع داروها کنیم بعد از ۶ماه است.