مرگ مادر باردار، چه باید کرد؟

دبیر کارگروه بهداشت، سلامت و محیط زیست معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: در طرح تحول سلامت در برخی نقاط به جای ماما برای مراقبت از مادران از تخصص‌های غیرمرتبط مانند کارشناسان بهداشت استفاده می‌کنند که امکان افزایش مرگ مادران باردار را به دنبال دارد.

ناهید خداکرمی ضمن انتقاد از ارایه خدمات مامایی توسط کارشناسان بهداشت در طرح تحول سلامت تصریح کرد: اخیراً به دنبال طرح تحول سلامت، طرح تحول بهداشت نیز مدنظر قرار گرفت و به منظور دسترسی تمام مردم به خدمات اولیه سلامت، تلاش‌های بسیاری انجام می‌شود. متأسفانه در آیین‌نامه اجرایی این طرح، متولی سلامت مادران به صورت خاص فراموش شده و افرادی را که برای استقرار در پایگاه‌ها پیش‌بینی کرده‌اند، مراقبین سلامت، کارشناس تغذیه و کارشناسان روانشناسی هستند. در این طرح اغلب مراقبین سلامت، ماماها هستند که به آن‌ها عنوان مراقبین سلامت داده‌اند، اما مردم ماما را می‌شناسند و تصور زنان این است که ماما خدمات دوران بارداری را ارایه می‌دهد.

متأسفانه وزارت بهداشت با ۲۰ ساعت بازآموزی، رسیدگی به پرونده‌های مادران در برخی مراکز را برعهده این افراد گذاشته است

او ادامه داد: این اتفاق دو مشکل پیش آورده است: برخی از این مراقبین سلامت، ماما نیستند و از رشته‌هایی مانند بهداشت، بهداشت عمومی، بهداشت خانواده یا بهداشت مبارزه با بیماری‌ها هستند که هیچ‌کدام تبحر و مهارت لازم را برای مراقبت‌های دوران بارداری ندارند، اما متأسفانه وزارت بهداشت با ۲۰ ساعت بازآموزی، رسیدگی به پرونده‌های مادران در برخی مراکز را برعهده این افراد گذاشته است. اغلب مراکزی که چنین وضعیتی دارند، در استان‌های البرز به‌ویژه نظرآباد، خراسان و اصفهان قرار دارند و تعداد این‌گونه مراکز در استان قم بسیار زیاد است. مشکل دوم این است که کارشناسان شبکه و معاونت بهداشت اصرار دارند که نام ماما را به مراقب سلامت تغییر دهند؛ درصورتی‌که ماما رشته‌ای پروانه‌دار است و حوزه تخصصی‌اش مراقبت‌های دوران بارداری، سلامت زنان و سلامت باروری است و زنان حق دارند که از خدمات فردی به نام ماما بهره‌مند شوند. به‌ویژه در شرایطی که به اندازه کافی ماما وجود دارد. در دوره‌ای ماما کم بود که به اجبار به‌ورز تربیت کردیم، اما در حال حاضر به اندازه کافی ماما در دسترس داریم که چندپیشه هستند.

انجام امور مربوط به ماماها توسط فردی دیگر، مداخله در امور پزشکی است

رییس انجمن مامایی با بیان این‌که مخالفتی با ارایه خدمات چندپیشه از طریق ماماها نداریم، اما فردی که می‌باید خدمات مادران و سلامت باروری و زنان ارایه دهد، حتماً و قطعاً باید ماما باشد و اگر غیر از ماما باشد، مداخله در امور پزشکی تلقی می‌شود، اظهار داشت: از طرفی زنان کشور ما حق دارند از فردی که برای کاری مشخص تربیت شده است، خدمات دریافت کنند. سؤال ما از وزارت بهداشت این است که اگر قرار است فردی با 20 ساعت آموزش، مراقبت‌های دوران بارداری را ارایه دهد، پس در دانشگاه‌ها را ببندند؛ زیرا برای هر رشته‌ای می‌توان 20 ساعت آموزش تعریف کرد و خدمات را به او آموزش داد. چه اشکالی دارد پزشک عمومی سه ماه دوره جراحی عمومی بگذارند؟!؛ یا برای جراح عمومی سه ماه دوره برگزار کنند تا سزارین انجام دهد؟!، چرا اصلاً متخصص زنان تربیت می‌کنند؟ بنابراین نیروی متخصص ما برای برآورد نیازهای مردم است، نه نیازهای نظام سلامت و متأسفانه این مشکل می‌تواند در آینده مسایلی مانند افزایش مرگ مادر و افت کیفی خدمات به زنان و خانواده‌ها را به همراه داشته باشد.

چه باید کرد؟

خداکرمی بیان کرد: پیشنهاد عملیاتی من این است که در هر پایگاهی همانطور که به طور مشخص یک متخصص تغذیه و یک روانشناس وجود دارد، حتماً باید یک ماما فقط برای مراقبت‌های دوران بارداری، سلامت باروری و سلامت خانواده حضور داشته باشد؛ زیرا نمی‌توانیم این خدمات مهم را در داخل خدمات عمومی لحاظ کنیم. علاوه بر آن اگر مراقب سلامت هم داشته باشند و آن مراقب سلامت ماما باشد، ما حرفی نداریم، اما خدمات مراقبت از باروری و بارداری حتماً باید توسط ماما صورت بگیرد.

چطور افرادی می‌خواهند با 20 ساعت آموزش به ارایه خدمات به مادران بپردازند؟

او ادامه داد: با وجود این‌که ماماها بعد از چهار سال مهارت کسب می‌کنند، هم‌چنان گاهی با مشکل مواجه می‌شوند؛ حال چطور افرادی می‌خواهند با 20 ساعت آموزش به ارایه خدمات به مادران بپردازند؟؛ از طرفی در شأن مردم کشور ما نیست که به‌ورز خدمات باروری و بارداری را به آن‌ها ارائه دهد. در حال حاضر به تعداد لازم ماما در کشور وجود دارد و حق مردم است که از این خدمات بهره‌مند شوند. در تمام نقاط ایران دسترسی به ماما وجود دارد و آن‌ها حاضرند به تمام نقاط بروند، اما با این شرط که کار خود را انجام دهند.

در پایگاهی در پردیس کاردان بهداشت عمومی، مراقبت دوران بارداری ارایه می‌کند

دبیر کارگروه بهداشت، سلامت و محیط زیست معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با بیان این‌که شکایات متعددی از ماماها و برخی مردم به انجمن مامایی رسیده است، گفت: عموم مردم در جریان این موضوع نیستند. زنی را تصور کنید که در حاشیه‌شهر است و سواد چندانی ندارد. این زن نمی‌داند چه کسی به او خدمات می‌دهد، اما ما می‌دانیم. حق این فرد است که خدمات تخصصی دریافت کند و پرونده بارداری‌اش تحت نظر ماما باشد. حتی در برخی مراکز مادر باردار با کارشناس مرد مواجه شده است و سپس او را به ماما ارجاع داده‌اند. ارجاعات مکرر، هزینه‌های درمان را بالا می‌برد، اما زمانی که مادر باردار مستقیم به ماما مراجعه کند، هزینه‌ها هم کمتر می‌شود. جامعه مامایی یکی از گروه‌هایی است که به‌طور کامل از طرح تحول سلامت پشتیبانی کرده و می‌کند، اما انتظار داریم در این مشکلات کوچک با امکان ایجاد عوارض بزرگ، به‌ویژه در استان‌هایی مانند البرز و تهران تجدیدنظر کنند. در پایگاهی در پردیس کاردان بهداشت عمومی، مراقبت دوران بارداری ارایه می‌کند.

زنان مراکز و حاشیه شهری باید به یک اندازه از خدمات بهره‌مند شوند

رییس انجمن مامایی افزود: این موارد همگی ظلم به مردم و ظلم به زنان است و این‌که ندانستن و ناآگاهی آن‌ها را مدنظر قرار ندهیم و هر فردی را به کار ارایه خدمات دوران بارداری بگماریم، اشتباه است؛ به‌ویژه در حال حاضر که بحث سیاست‌های جمعیتی مطرح است. پس باید در هر پایگاهی یک نفر مختص به سلامت بارداری وجود داشته باشد که بتواند زنان را به فرزندآوری و ارتقای سلامت خانواده تشویق کند و سلامت مادران را ارتقا دهد. انتظار می‌رود زنی که در مرکز شهر تهران است با زنی که در حاشیه‌شهر زندگی می‌کند، تفاوتی نداشته باشند و هر دو بتوانند از خدمات مامایی استفاده کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تأکید کرد: جامعه مامایی امتحان خود را پس داده است. امیدواریم در معاونت بهداشت هم این اتفاق بیفتد و بیش از پیش برای سلامت مادران و زنان باردار اهمیت قایل شوند و کار را به کاردان بسپارند.