خطر سونوگرافی در دوران بارداری

سونوگرافی نقش عمده ای در بارداری های دهه اخیر ایفا می کند. سونوگرافی در اوایل بارداری بیشتر برای بررسی وضعیت حاملگی (اینکه آیا جنین درون حفره رحم است، حاملگی خارج رحمی و حاملگی لوله ای) و مشاهده ضربان قلب جنین انجام می شود. سونوگرافی های بعدی، روند رشد جنین، وضعیت جفت در رحم، سلامت جنین و وضعیت بند ناف را بررسی می کنند.
سونوگرافی همچنین می تواند طول دهانه رحم را اندازه گیری کند. این مورد به ما نشان می دهد که احتمال حاملگی زودرس در مادر وجود دارد یا خیر!؟

چه زنانی باید سونوگرافی انجام دهند؟
تمام زنان باردار در دوران حاملگی خود قطعا چندین بار سونوگرافی انجام خواهند داد.

نحوه انجام سونوگرافی چگونه است؟
سونوگرافی معمولا به کمک یک پروب انجام می گیرد. ابتدا سطح شکم را با ژل لوبریکنت لغزنده می کنند (در سونوگرافی شکمی یا Abdominal ) و سپس وسیله کوچکی را روی شکم حرکت می دهند تا نمایی از جنین به دست آید. اساس انجام سونوگرافی امواج صوتی هستند. تصویری که از جنین به دست می آید نتیجه ارسال و بازگشت امواج صوتی است. توجه داشته باشید که امواج صوتی با اشعه فرق می کند. اشعه چیزی است که در رادیولوژی استفاده می شود. تا کنون ثابت نشده که امواج صوتی بتواند برای جنین ضرری داشته باشد.
طی سه ماهه اول گاهی بهتر است به جای سونوگرافی شکمی از سونوگرافی واژینال استفاده شود. تکنولوژی استفاده شده در هر دو نوع این سونوگرافی ها یکسان است. در اینجا به جای پروب گرد از یک پروب باریک و دراز که با ژل لوبریکنت استریل پوشیده شده استفاده می شود. این پروب وارد واژن شده و از سمت دهانه رحم تصویر ساک حاملگی را دریافت می کند.
با سونوگرافی واژینال خیلی زودتر و حتی زمانی که هنوز سونوگرافی شکمی ( Abdominal) توانایی پیدا کردن جنین را ندارد ،می توان نمایی از وضعیت حاملگی بدست آورد.
اولتراسوند بین ۵ تا ۳۰ دقیقه وقت شما را می گیرد. سونوگرافی اصلا دردناک و تهاجمی نیست.

اولتراسوند یا سونوگرافی چه زمان هایی انجام می شود؟
سونوگرافی اول معمولا در سه ماهه اول بارداری انجام می شود و اهداف زیر را مد نظر دارد:

تائید بارداری و بررسی از نظر حاملگی خارج رحمی مشاهده
وجود ضربان قلب جنین
سن بارداری
تعیین تعداد جنین ها (تک قلویی یا چند قلویی)

نکته!
ساک حاملگی در هفته 5 ام بعد از آخرین قاعدگی باید با انجام سونوگرافی قابل مشاهده باشد.
بین هفته ۵ و ۶ بارداری ضربان قلب جنین باید قابل شناسایی باشد.

یک سونوگرافی در بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری نیز انجام می شود. تا جنین از نظر وضعیت سلامت، رشد، وضعیت جفت و بند ناف بررسی شود.
زنانی که در معرض خطر محسوب می شوند ،معمولا تعداد بیشتری سونوگرافی در دوران بارداری خود انجام خواهند داد. زنان با هر نوع عارضه ای در بارداری ، چند قلویی ، لکه بینی و ... در این دسته قرار می گیرند.
همچنین اولتراسوند یا سونوگرافی جزوی از برخی آزمایشات تکمیلی مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS ) ،آمنیوسنتز، سونوگرافی NT ، و بیوفیزیکال پروفایل است.

خطرات
اولتراسوند یا سونوگرافی نوعی بررسی غیرتهاجمی است که مخاطره کمی برای جنین دارد. تا کنون شواهدی بدست نیامده که ثابت کند انجام سونوگرافی برای جنین خطری به همراه داشته باشد. با این حال برای رعایت احتیاط ترجیح داده می شود تا از انجام سونوگرافی های غیرضروری و بیش از اندازه خودداری شود.
در هر حال بهتر است جنین برای مدت طولانی در معرض همین امواج صوتی نیز قرار نگیرد. به همین خاطر توصیه می شود تا حد امکان از سونوگرافی های ۳ بعدی و ۴ بعدی استفاده نشود. برای انجام سونوگرافی های ۳ و ۴ بعدی نیاز است که جنین برای مدت طولانی تری در معرض امواج اولتراسوند قرار گیرد. گرچه هنوز ضرر اولتراسوند برای جنین به اثبات نرسیده اما بهتر است از انجام سونوگرافی های غیرضروری پرهیز شود.