توقف رشد جنین، علت و عواقب آن

توقف ناگهانی رشد جنین در رحم یکی از مسائل ناراحت کننده‌ای است که ممکن است عواقب بدی داشته باشد. دلایل توقف رشد جنین بسیار متفاوت است اما شایع­‌ترین آنها را در گفتگو با دکتر معصومه یونسی، جراح و متخصص زنان و زایمان ـ فلوشیپ فوق تخصصی نازایی و جراحی لاپاراسکوپی بررسی کردیم که در ادامه می­­خوانید.

توقف رشد و حتی کم شدن رشد جنین، علامت هشدار است. به همین دلیل سونوگرافی داپلر باید در هفته‌های آخر بارداری به شکل مداوم با تجویز پزشک انجام شود.

ناهنجاری های کروموزومی و مادرزادی، عادت های اشتباه در سبک زندگی، ناهنجاری ها در بند ناف و داشتن سابقه جنین با رشد کم، برخی از دلایل توقف ناگهانی رشد جنین در رحم هستند.

رشد جنین در داخل رحم به چه دلایلی متوقف می‌شود؟
این مسئله دلایل مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین مسائل که در رشد جنین تاثیرگذار است، تغذیه نامناسب مادر است. اگر مادر از فست فود، غذاهای سوپری که در تهیه و تولید آن مواد نگهدارنده استفاده شده، شیرهایی که میتوان آنها را چند ماه نگه داشت و ... استفاده کند روی رشد جنین تاثیر دارد. البته گاهی اوقات فشار خون بالای مادر هم مانع از رشد کامل جنین می‌شود و بعضا در این مورد مادر هم از این مسئله با خبر نمی­شود و ممکن است برای جنین مشکلات زیادی ایجاد شود. گاهی اوقات هم «هماتوم های» پشت جفتی مانع از رشد جنین میشوند.
بعضی مواقع ویروسهایی مانند «سایتومگال» هم می‌توانند علتی باشند که رشد جنین متوقف می شود. مشکلات ژنتیکی جفت هم در این زمینه تاثیرگذار است و باید به آن به شکل ویژهای توجه کرد. مسئلهی دیگری که روی رشد کودک تاثیرگذار است سن مادر است.

اگر سن بالای 40 سال باشد برای بارداری بهتر است تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفت و در هر برههای با پزشک صحبت کرد. مادرهای که مصرف الکل و سیگار دارند هم اگر این مصرف را در زمان بارداری ادامه بدهند رشد جنین متوقف می­شود یا اینکه با مشکلاتی مانند عقبماندگی ذهنی، مشکلات زبانی و بیش­فعالی به دنیا می­آید.

سایتومگال چه ویروسی است؟
سایتومگال شایuترین علت عفونت ویروسی مادرزادی است که گاهی جنین به آن دچار مdشود و مشکلات زیادی را رقم می­زند.

کمی درباره­ ی هماتوم­های پشت جفتی توضیح می‌دهید؟
اگر در نقطه ای از بدن که خون نمی­تواند از آن خارج شود، خونریزی اتفاق بیفتد لخته ای ایجاد میشود که به آن هماتوم میگویند. این خونریزی می­تواند پشت جفت هم اتفاق بیفتد. این اتفاق معمولا در سه ماهه ی اول بارداری رخ می­دهد و ممکن است باعث سقط جنین شود.

امکان دارد مادر هیچکدام از این مشکلات را نداشته باشد اما رشد جنین متوقف شود؟
بله. امکان دارد جنین بدون هیچ دلیل خاصی از یک زمانی به بعد دیگر رشد نکند.

توقف رشد جنین باعث بروز چه اتفاقاتی می‌شود؟
نه تنها توقف رشد، بلکه کم شدن میزان رشد جنین هم هشدارهای خطرناکی دارد که باید خیلی حواس­مان به آن باشد در بعضی مواقع حتی ممکن است منجر به سقط جنین شود.

برای چک کردن رشد جنین باید چه کرد؟
سونوگرافی داپلر باید در هفته‌های آخر بارداری به شکل مداوم با تجویز پزشک انجام شود. در این سونوگرافی میزان خون رسانی به جنین مشخص میشود.

هر زمان که داپلر مشکلاتی را نشان بدهد باید جنین سریعا از رحم مادر خارج شود چون در این صورت جنین شروع می­کند به دفع کردن مدفوع و باعث مرگش می­شود. البته این خارج کردن جنین از شکم مادر باید بعد از معاینات متعددی صورت بگیرد. مثلا اینکه ببینیم نوار قلب جنین چطور است و ... در این شرایط جنین در هر سنی که باشد باید از بدن خارج شود.

این مسئله برای خانم­های خاصی بیشتر اتفاق می­افتد یا هر شخصی ممکن است دچارش می­ شود؟
ممکن است برای هر شخصی بوجود بیاید خصوصا خانمهایی که دارای فشار خون بالا هستند بعضی­ها هم در خانوادهشان مشکلات ژنتیکی دورهی بارداری دارند که باید قبل از بارداری این مسئله را با پزشک­شان در میان بگذارند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
رشد آهسته جنین، اصطلاحی می باشد که وقتی جنین داخل شکم مادر به اندازه کافی رشد نمی کند به کار می رود. در حقیقت ۶۰% مرگ نوزادان به علت وزن کم آنها می باشد.

علت های رشد آهسته جنین چیست؟
چندین دلیل ممکن برای رشد آهسته جنین وجود دارد که عبارتند از :
- احتمالا اکسیژن یا مواد مغذی کافی به جنین نمی رسد. دلیل نرسیدن اکسیژن یا مواد مغذی کافی هم ممکن است به چند علت باشد: چند قلویی،پره اکلامپسی یا مشکلات رحمی باشد.
همچنین می تواند به دلیل ماندن در ارتفاع بالا باشد.
- ناهنجاری های کروموزومی و مادرزادی نیز ممکن است بر رشد جنین تاثیر بگذارند.
- درطول بارداری اگر مادر به عفونت هایی نظیرسیتومگالوویروس، سرخجه و توکسوپلاسموسیز می توانند با رشد آهسته جنین شوند.
- عادت های سبک زندگی ضعیف در طول بارداری مانند کمبود مواد مغذی ، مصرف دارو ، سیگار کشیدن یا مصرف الکل می تواند موجب رشد آهسته جنین شود.
دیگر عواملی که بر سلامت مادر تاثیر می گذارد، و احتمال محدود بودن رشد جنین را فراهم می کند عبارتند از اختلال عملکرد کلیه ها ، فشار خون بالا ، بیماری های لخته شدن خون ، و بیماری های قلبی.
- ناهنجاری ها در بند ناف و سطوح پایین جریان آمونیوتیکی می تواند احتمال رشد آهسته جنین را افزایش دهد.
- اگر مادر قبلا مبتلا به بیماری لوپوس باشد جنین آهسته رشد می کند.
- اگر مادر قبلا سایقه داشتن جنین با وزن کم را اشته باشد ، احتمالا در بارداری های بعدی نیز این مشکل را خواهد داشت.

مراحل تشخیص رشد آهسته جنین
اولین مرحله برای تشخیص رشد آهسته جنین، شناسایی سن دقیق بارداری می باشد. پزشک متخصص سن جنین را محاسبه می کند و آن را با جنین های دیگر مقایسه می کند.
اگر میزان رشد جنین رضایت بخش نباشد ، مادر باردار برای تشخیص علت آن تحت مراقبت قرار می گیرد. سونوگرافی و محاسبه قد جنین داخل شکم مادر می تواند به این امر کمک فراوانی کند.
اگر مشکل مربوط به جریان آمونیوتیکی و یا مشکلات رحمی باشد ، از طریق سونوگرافی مشخص خواهد شد.ممکن است آزمایش غربالگری نیز لازم باشد.

درمان رشد آهسته جنین
درمان رشد آهسته جنین در هر مادری متفاوت است و بستگی به سن بارداری مادر، علت بیماری و مرحله بارداری دارد .اگر سن بارداری بیشتر از هفته ۳۴ باشد ، پزشک ممکن است عمل سزارین را پیشنهاد کند.
اگر سن بارداری کمتر از هفته 34 باشد، جریان آمونیوتیکی و رشد جنین تا هفته 34 تحت کنترل قرار می گیرد.تا هفته 34 بهتر است تغذیه مناسبی داشته باشید.

هماتوم جفتی
هماتوم به جمع شدن موضعی خون یا لخته شدن خون که در بیرون رگ های خونی، در بافت ها و اندام اتفاق می افتد می گویند. هماتوم جفتی، جمع شدگی خون بین غشای جفت و رحم می باشد.
این هماتوم معمولا در مراحل اولیه بارداری بروز می کند. هماتوم جفتی را می توان با استفاده از سونوگرافی تشخیص داد. لخته خون به صورت جرم های سیاه در رحم دیده می شود.
در خانم هایی که هماتوم جفتی دارند، نتیجه به سایز هماتوم، سن مادر و سن جنین بستگی دارد. اگر هماتوم کوچک یا متوسط باشد، هماتوم از بین می رود.
در واقع در این حالت لخته خون جذب بدن می شود یا از طریق خونریزی خارج می شود. اما اگر هماتوم بزرگ باشد، حداقل 30 تا 40% جفت را از پوشش داخلی رحم جدا می کند.
اگر هماتوم درمان نشود و رشد کند می تواند باعث از بین رفتن غشای داخلی رحم شود. همچنین از رحم جدا میشود و باعث سقط جنین و جفت می شود.
هنوز دلیل هماتوم جفتی شناخته نشده است اما گاهی اوقات در طول لقاح تخمک، تخمک از رحم جدا می شود و باعث خونریزی می شود. این مسئله در هر خانمی می تواند اتفاق بیفتد و به سن بستگی ندارد.
هماتوم کوچک هیچ علائمی ندارد. علائم رایج بیماری در سه ماهه اول و دوم بارداری شامل خونریزی واژن، درد شکم و زایمان زودرس می باشد. خونریزی واژن یکی از علائم رایج هماتوم جفتی می باشد.
بنابراین اگر در هفته های اول بارداری، خونریزی مشاهده کردید بهتر است سونوگرافی انجام دهید. در مقاله ای دیگر به چگونگی جلوگیری از زایمان زودرس اشاره شده است.
علائم هماتوم جفتی در مراحل انتهایی بارداری شدیدتر می باشد و شامل درد و فشار بر رحم و جنین می باشد. در واقع درمانی مشخص برای هماتوم وجود ندارد. آسپرین نوعی رقیق کننده خون می باشد که خون را لخته می کند.
ضد منعقد کننده نیز برای این امر استفاده می شود. خانم هایی که هماتوم جفتی دارند، باید استروژن و پروژسترون برای کمک به رشد جنین مصرف کنند.
در این حالت باید از فشار آوردن به مادر و بلند کردن سنگینی جلوگیری کرد. برخی پزشکان به شما توصیه می کنند استراحت کنید برخی دیگر فعالیت کمی در روز را توصیه می کنند.
برخی پزشکان نیز توصیه می کنند از نزدیکی جنسی اجتناب کنید.

هماتوم جفتی در بارداری چیست؟
هماتوم جفتی در رحم در بارداری نوعی لخته خون می باشد که بین غشای بارداری و دیواره رحم دیده می شود. خونریزی هماتوم زمانی اتفاق می افتد که قسمتی از غشای بارداری از رحم جدا شود.
دلیل این اتفاق هنوز مشخص نیست. خوشبختانه این مشکل خیلی رایج نیست و در 1% کل بارداری ها دیده می شود.
نکته مهم این است که خانم هایی که در بارداری با هماتوم جفتی مشاهده می شوند، باز هم فرزندانی سالم و نرمال به دنیا می آورند.

دلایل و مشکلات هماتوم در رحم در بارداری
دلیل اصلی هماتوم در ابتدای بارداری هنوز مشخص نیست اما بیشتر پزشکان معتقدند در هنگام لقاح اگر تخمک از رحم جدا شود می تواند باعث خونریزی در رحم شود.
خانم باردار هیچ کاری برای جلوگیری از این مشکل نمی تواند انجام دهد. تمام خانم ها در هر سنی و هر شرایطی ممکن است دچار این مشکل شوند. مطالعات نشان می دهد اگر هماتوم در رحم در هنگام بارداری مشاهده شود، احتمال سقط جنین را افزایش می دهد.
در صورتی که هماتوم در ابتدای بارداری مشاهده شود یا سایز آن بزرگ باشد، احتمال سقط جنین زیاد می شود. هماتوم کوچک در رحم تاثیری بر جنین در بارداری ندارد.
علاوه بر سقط جنین مشکلاتی که در اثر وجود هماتوم بزرگ ایجاد می شود شامل زایمان زودرس یا رشد نکردن جنین است.

علائم و نشانه های هماتوم جفتی
یکی از علائم خونریزی جفتی در زنان باردار خونریزی است. شدت و مقدار خونریزی در هر فردی متفاوت است؛ برخی لکه مشاهده می کنند، برخی خونریزی شدید دارند و برخی دیگر لخته مشاهده می کنند.
اگر خانم باردار خونریزی شدید به دلیل هماتوم مشاهده کند، احتمال سقط جنین زیاد می شود. علاوه بر خونریزی، علائم دیگر هماتوم جفتی شامل درد و گرفتگی عضلات شکم می باشد.
در بیشتر موارد علائمی مشاهده نمی شود و پزشک در هنگام سونوگرافی برای بررسی سلامتی و رشد جنین به وجود هماتوم پی می برد.

درمان هماتوم جفتی
متاسفانه هیچ گونه درمان مشخصی برای هماتوم در رحم در طول بارداری وجود ندارد. بیشتر پزشک ها استراحت را توصیه می کنند.
اما برخی پزشک ها توصیه می کنند خانم بارداری که هماتوم دارد به فعالیت های روزانه اش ادامه دهد. در هنگام وجود هماتوم در بارداری، خانم باردار باید از برداشتن سنگینی، سریع راه رفتن و نزدیکی جنسی اجتناب کند.
درمان هماتوم در بارداری در بارداری های متفاوت و با توجه به سلامتی مادر و شرایط پزشکی او متفاوت می باشد. برخی پزشکان معتقدند مادر باید استراحت مطلق کند.
اما برخی دیگر رقیق کننده خون مانند آسپرین برای خونریزی لخته ها تجویز می کنند. به مادر توصیه می شود آب به مقدار زیاد بنوشد تا بدن کم آب نشود.
کم آبی باعث می شود رحم به هم بچسبد و باعث لخته شدن خون و آسیب به جنین می شود.
مطالعات نشان می دهد نظارت بر هماتوم توسط پزشک کافی است و نیازی به درمان هماتوم نمی باشد.
پیش از هفته بیستم بارداری، لخته توسط بدن جذب می شود یا به طور کامل خونریزی انجام می شود. علائم هماتوم شامل خونریزی منظم از واژن، گرفتگی عضلات شکم و درد می باشد.
بهترین روش، استراحت و دوری از استرس روحی و فیزیکی می باشد.