افزایش شیر مادر، تاثیر استفاده از مایعات

دکتر کورش جعفریان، متخصص تغذیه : شیر مادرخورها باهوش‌ترند. بیماری‌هایی مثل آسم، نارسایی و فشار خون، غیر طبیعی بودن لیپید خون و چاقی، بیماری‌های عفونی و تنفسی و التهاب گوش میانی کمتر شیرمادرخورها را تهدید می‌کند و نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند در مقایسه با نوزادانی که شیر خشک مصرف کرده‌اند، ضریب هوشی بالاتری دارند. مزایای شیر مادر به این موارد مختصر نمی‌شود.

یکی از خواص معجزه‌گونه شیر مادر این است که در ساعات مختلف شبانه‌روز ترکیبات غذایی‌اش به طور خودکار تغییر می‌کند؛ مثلا ممکن است بر حسب نیاز نوزاد در ساعاتی آب بیشتری داشته باشد و در ساعات بعدی مواد مغذی‌اش بیشتر شود. این اتفاق به نفع نوزاد است و باعث سلامت او در حال حاضر و آینده می‌شود. اگر با این توضیحات قانع شده‌اید، از راهنمایی که در ادامه آمده برای افزایش شیرتان استفاده کنید.

کربوهیدرات بخورید:
کربوهیدرات‌ها یکی از گروه‌های غذایی بسیار مهم هستند که به هیچ‌وجه نباید از برنامه روزانه غذایی مادر حذف شوند. نان، غلات، سیب‌زمینی، برنج، میوه و لبنیات اصلی‌ترین منابع کربوهیدرات به شمار می‌روند و می‌توانند در افزایش شیر مادر سهم زیادی داشته باشند.

حسابی مایعات بنوشید:
مادر در دوران شیردهی باید سعی کند بیش از پیش مایعات مصرف کند. بیشترین حجم شیر مادر از آب تشکیل می‌شود و به همین دلیل مصرف مایعات می‌تواند حجم شیر را افزایش دهد. غذاهای به اصطلاح آبکی مثل آبگوشت، انواع آش و سوپ حتما باید در برنامه روزانه مادر گنجانده شود.

غیر از غذاها انواع نوشیدنی‌های طبیعی مثل آب و آبمیوه‌ها باید در طول روز به وفور مصرف شوند. بین آبمیوه‌ها، آب هویج شهرت بیشتری در افزایش شیر دارد. همچنین بعضی‌ها گفته‌اند نوشیدن ماء‌الشعیر به شرط رعایت تعادل هم میزان شیر را بیشتر می‌کند.

دمنوش دم کنید:
انواع نوشیدنی‌های دم‌کردنی مثل دمنوش‌های طبیعی هم در ایجاد تنوع موثر هستند و حجم شیر را افزایش می‌دهند. دمنوش بابونه و ریحان به این منظور بسیار توصیه شده است.

شیر را فراموش نکنید:
لبنیات از آن دسته مایعاتی است که به هیچ‌وجه نباید فراموش شود چون حذف آن می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود و مصرف میزان کافی آن می‌تواند سبب افزایش شیر مادران شود.

سبزی‌خوار شوید:
خواص سبزیجات و میوه‌ها دیگر بر کسی پوشیده نیست و همه می‌دانند این گروه از مواد غذایی چه تاثیری بر سلامت می‌گذارد. البته اگر سبزیجات و میوه‌ها به صورت خام مصرف شوند، بهتر است.

از گیاهان شیرافزا کمک بگیرید:
رازیانه، مخمرهای ماء‌الشعیر، جوانه غلات و حبوبات، جوانه عدس و نخود، دانه کنجد، زردچوبه، گرمک، سیاه‌دانه، شوید، تخم شوید، تخم ترب، شیره خرما، شیره انگور جزء شیرافزاها هستند.

گیاه آرتیشو نخورید:
مصرف این گیاه به هر نحوی می‌تواند حجم شیر مادر را کاهش دهد. بهتر است مادر در توصیه‌هایی که از اطرافیان می‌گیرد و غذاهایی که کمتر می‌شناسد، دقت بیشتری به خرج بدهد. ضرری ندارد از ترکیبات غذایی که می‌خورد اطلاع کافی به‌دست بیاورد چون کم شدن شیر، مادر و نوزاد را خیلی ناراحت می‌کند.

از تغییر طعم نترسید:
تغذیه مادر ذائقه کودک را می‌سازد و تغذیه مادر در دوران شیردهی و حتی در دوران بارداری بر ذائقه نوزاد بعد از تولد (حتی بزرگسالی) تاثیر شگرفی می‌گذارد. در مطالعاتی که صورت گرفته دیده شده کودک مادری که در دوران بارداری هویج زیادی می‌خورده، در کودکی و بزرگسالی هم به هویج علاقه زیادی دارد یا مادری که بدغذا ست کودک بدغذایی هم دارد؛ مثلا مادری که حبوبات نمی‌خورده بعدها هر کاری می‌کند کودکش زیر بار خوردن حبوبات نمی‌رود.

در واقع می‌شود گفت، غذاهایی که مادر در بارداری و شیردهی مصرف می‌کند، به شکل خاطره‌ای در ناخودآگاه نوزاد باقی می‌ماند. هرچه تغذیه مادر متنوع‌تر و سالم‌تر باشد، در آینده کودک ذائقه خوب و متنوع‌تری خواهد داشت.

می‌توانید پیاز بخورید:
برخی خوراکی‌ها دارای طعم و بوی خاصی هستند و تا حدی می‌توانند این خواص ظاهری را به شیر مادر منتقل کنند. سردسته این قبیل خوراکی‌ها سیر و پیاز است. مواد غذایی دیگری مثل انواع حبوبات، ریواس، لوبیا سبز، شلغم و کلم هم روی شیر تاثیر می‌گذارند اما نباید این تصور ایجاد شود که چون خوراکی‌هایی که گفته شد روی طعم شیر تاثیر می‌گذارند، پس باید حذف‌شان کنیم اما اگر نوزادتان به طعم شیر واکنش نشان داد، تغذیه آن روزتان را بررسی کنید و مطمئن شوید که دلیل شیر نخوردن فرزندتان استفاده از آن ماده خاص است.

حسابی شیر بدهید:
زردی نوزاد در اثر بالارفتن غلظت خون است. از همین رو بدن صفرا تولید می‌کند تا گلبول‌های قرمز را کم کند. وجود صفرا در بدن نوزاد باعث بروز زردی است. بهترین کار برای کوتاه و آسان کردن زردی نوزاد، کمک به دفع صفرا از بدن است.

نوزاد هرچه بیشتر شیر بخورد، صفرای بیشتری را دفع خواهد کرد؛ یعنی اگر مادر تعداد دفعات شیردهی را بیشتر کند، نوزاد عمل دفع را بیشتر انجام خواهد داد و زودتر بهبود پیدا می‌کند. شیردهی مکرر به شیر زیاد احتیاج دارد و تغذیه صحیح مادر و استفاده از شیرافزاهایی که گفته شد، اینجا بیشتر کارگر می‌شود به‌خصوص اگر مادر مصرف مایعات را بیشتر کند از نظر تامین شیر با مشکلی روبه‌رو نخواهد شد.

مراقب حساسیت باشید:
احتمال دارد نوزاد نسبت به بعضی مواد غذایی حساسیت نشان دهد. خوراکی‌های حساسیت‌زایی نظیر ماهی، بادمجان، لبنیات، کیوی، پرتقال، گوجه، حبوبات و سبزیجات ممکن است نوزاد را ناراحت کند. او این ناراحتی را با خودداری از خوردن شیر نشان می‌دهد.

برای اطمینان یافتن از حساس بودن نوزاد، مادر می‌تواند وضعیت نوزاد را به دقت کنترل کند و ببیند نسبت به کدام‌یک از این غذاها حساسیت نشان می‌دهد و در صورت شناسایی ماده غذایی حساسیت‌زا، آن را حذف کند.