آمار زایمان سزارین در ایران، چرا بالا رفته؟

زایمان سزارین یک جراحی بزرگ است که با شکافتن پوست روی شکم ، عضلات زیر آن و جدار رحم همراه است. به طور متوسط، ۱۰ درصد زایمان ها در جهان به روش سزارین انجام می شود، طبق آمار رسمی در ایران حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد زایمان ها به صورت عمل جراحی یعنی سزارین صورت می گیرند، در حالی که طبق آمار غیر رسمی در ایران، سزارین ۵ برابر سایر نقاط جهان است.

امروزه در برخی از بیمارستان های ایران این آمار حتی 100 درصد نیز گزارش شده است. برخی متخصصین معتقدند که علت افزایش گرایش زنان به انتخاب زایمان سزارین، فرار از درد زایمان است. اما عمل سزارین خود با درد فراوان همراه است و عواقب منفی متعددی نیز به همراه دارد.

چرا در ایران آمار میزان زایمان سزارین به طور غیر متعارف بالا رفته است؟

علل زیادی برای این سوال وجود دارد:

۱- پیشرفت پزشکی و تکنولوژی یکی از دلایل افزایش زایمان سزارین
به گفته ی برخی متخصصین بارز ترین علت آن پیشرفت پزشکی و تکنولوژی می باشد که در مواقع خطر برای مادر و جنین مفید واقع می شود. برای مثال خطرات عمل جراحی به علت امکانات بی هوشی، انتقال خون و آنتی بیوتیک ها برای مادر خیلی کاهش یافته است.
مراقبت های نوزادی نیز پیشرفت کرده و خطرات سزارین برای نوزاد نیز کاهش یافته است.
همچنین روش های بهتری برای تعیین سلامت جنین در حین دردهای زایمانی وجود دارند.
بنابراین با مشاهده علایم خطر برای جنین و یا مادر در حین دردهای زایمانی می توان فوراً او را سزارین نمود، در حالی که این امکانات در ۲۰ سال پیش وجود نداشت.

از نظر پیشرفته بودن باید تذکر داد که با این که سزارین یک عمل پیشرفته می باشد ولی یک عمل جراحی بزرگی است که در صورتی که برای بیمار واجب نباشد اصلاً عاقلانه نیست. امروزه در آمریکا هیچ پزشکی نمی تواند بدون یک علت پزشکی قابل قبولی اقدام به سزارین بیمار کند و چیزی به عنوان سزارین اختیاری که ما در ایران داریم، وجود ندارد. یعنی اگر چنین کاری را انجام دهند از نظر قوانین پزشکی توبیخ می شوند!

یک علت دیگر از منشاء پزشکان می باشد. متأسفانه برخی از پزشکان به خاطر این که ریسک یک زایمان مثلاً با دستگاه (واکیوم و یا فورسپس) را متحمل نشوند فوراً بیمار را سزارین می کنند و البته دستمزد بیشتری نیز دریافت می کنند.

سزارین باعث کاهش عوارض زایمان برای نوزاد نمی گردد.

۲- انتخاب مادران و تفکر اشتباه زنان یکی از عوامل افزایش زایمان سزارین
علت دیگر افزایش تعداد سزارین، خود بیماران هستند. متأسفانه برخی از خانم ها سزارین را مثل یک پدیده ی مُد می پندارند و فکر می کنند که هر کس مدرن تر و یا امروزی تر است باید سزارین شود و حتی اصطلاحاتی مانند این که زایمان طبیعی یک نوع " توحش " است نیز گفته شده است.

برخی هم فکر می کنند سزارین برای نوزادشان بهتر است، چرا که " فشار " بر روی سر بچه وارد نمی شود. باید به چنین خانم هایی تذکر داد که همین فشاری که جنین تحمل می کند برای او حتی مفید هم هست چرا که با حالت مکشی که ایجاد می کند ریه های او را پاک می نماید. به همین علت است که نوزادان زایمان طبیعی مشکلات تنفسی کمتری نسبت به سزارینی ها دارند.

از بابت فشار بر روی سر جنین نیز نباید نگران باشند چون استخوان های سر او به نحوی هستند که این فشار را به خوبی تحمل می کنند و هیچ عارضه ای برای نوزاد پیش نمی آورد، مگر در مواردی که سر جنین نسبت به لگن مادر بزرگ باشد که در این مواقع سزارین برای مادر و جنین مفید و ضروری می باشد.

حتی در یک تحقیق روشن شد بچه هایی که با روش طبیعی به دنیا آمده اند، بهره هوشی بالاتری دارند.

از نظر مُد و مدرنی نیز باید بدانند که امروزه در کشورهای پیشرفته، زایمان طبیعی را یک موفقیت بزرگ برای زنان می دانند و سزارین را یک شکست تلقی می کنند؛ به طوری که کلوپ های حمایت از سزارینی ها تشکیل می شود تا آن ها را از نظر روحی حمایت کنند چرا که معتقدند قادر به کسب یک موفقیت بزرگ نشده اند.

۳- علل علمی که پزشک را مجبور به انتخاب سزارین می کند
هر زایمان طبیعی ممکن است به سزارین بکشد به هر حال به این نکته هم باید توجه کرد که یکی از شرایط زایمان طبیعی اورژانسی شدن و اضطرار سزارین در حین زایمان است. با توجه به این که 8 تا 10 درصد زایمان‌ ها نیاز ضروری به سزارین پیدا می ‌کند هر زایمان طبیعی ممکن است به سزارین ختم شود و این شرایط قابل پیش ‌بینی نیست.

افت ضربان قلب نوزاد، کنده شدن جفت و حوادث اورژانسی دیگر ممکن است زایمان طبیعی را به سزارین بکشد اما نباید این حوادث را عارضه ی زایمان بدانیم و مهم است بدانیم در خیلی از موارد اگر سزارین صورت نگیرد جان مادر و نوزاد در خطر می‌ افتد.
میزان سزارین در ایران بیش از ۳ برابر نرخ جهانی است.

عوارض زایمان سزارین
با وجود پیشرفت های پزشکی و افزایش امنیت عمل جراحی، با این حال یک سزارین، خالی از خطر و عوارض نمی باشد.

عوارض مربوط به مادر عبارت هستند از:
خون ریزی های پس از عمل، لخته های خونی که در برخی از موارد بسیار خطرناک و حتی کشنده هستند، عفونت و چسبندگی هایی در رحم و لوله ها و حتی روده ها، عوارض بیهوشی و دردهای مربوط به بخیه ها.

پس باید به خاطر سپرد که:
1- روزهای بستری در سزارین برای بیمار بیشتر است.
۲- احتمال خون ریزی بعد از زایمان بیشتر است.
3- دردهای لگنی و چسبندگی بیشتر است.
۴- مدت زمانی که فرد بتواند به روال عادی زندگی برگردد بیشتر است.

5- احتمال نازایی بعد از سزارین نیز وجود دارد.

عوارض مربوط به جنین:
عبارت هستند از یرقان و مشکلات تنفسی.
البته منظور این است که احتمال بروز این مشکلات در نوزادان سزارینی بیشتر از نوزادان زایمان طبیعی است نه این که حتماً در هر نوزادی که با روش سزارین به دنیا می آید این مشکلات نیز پیش می آید و بالعکس.

فشاری که در حین زایمان طبیعی به قفسه ی سینه نوزاد وارد می آید کمک زیادی به تمیز کردن ریه های او از ترشحات و مایعات می کند که بر قراری یک فعالیت تنفسی عادی را برای نوزاد ایجاد می کند. البته باز هم باید تأکید نمود در صورتی که ماما یا پزشک تان تشخیص دهد که عمل سزارین برای شما و نوزادتان مفیدتر است باید سزارین انجام شود و عوارض آن با عوارض مربوط به یک زایمان طبیعی مشکل، باید سنجیده شود و هر کدام برای شما مفیدتر است انتخاب گردد.
یکی دیگر از عوارض زایمان سزارین، عوارض مادی آن است.
همان طور که قبلاً ذکر شد هزینه یک عمل سزارین و مدت بستری پس از آن، حدود 4 برابر و یا بیشتر از یک زایمان طبیعی است.


عمل سزارین عمل جراحی بزرگ است و بعد از سزارین انتظار بروز این رویدادها را داشته باشید و موارد زیر را رعایت کنید:
1- درد؛ که معمولا در روز اول پس از جراحی شدیدتر است و بعد از آن باید فروکش کند.

2- ترشح از دستگاه تناسلی که طبیعی است.

3- هر روز مقدار فراوانی آب بنوشید؛ بین 8 تا 10 لیوان.

4- از بلند کردن اشیای سنگین و از بالا رفتن از پله‌ ها خودداری کنید.

5- رانندگی نکنید تا زمانی که بتوانید به راحتی کمربند ایمنی را ببندید.

6- در صورتی که محل برش جراحی، قرمز و متورم شد، به دکترتان اطلاع دهید.

از نظر پزشکان، زایمان طبیعی 3 تا 4 برابر سزارین دردسر ساز است ولی تعرفه‌ هایی که به آن اختصاص داده شده خیلی کمتر از سزارین است که این موضوع نیز بر افزایش سزارین در ایران دامن می ‌زند در حالی که در کشورهای پیشرفته ی دنیا تسهیلات ویژه‌ ای را برای زایمان طبیعی اختصاص داده‌ اند که افراد را به آن ترغیب می‌ کند.

تحقیقات نشان داده است در کشورهایی که آمار سزارین پایین است، مادران تمایل بیشتری به انجام زایمان طبیعی دارند و عامل این تمایل، رضایت آنان از انجام زایمان واژینال است.