اقدامات قبل از زایمان ، کاهش استرس

روزهای آخر بارداری، روزهای حساسی است و هرگونه سهل انگاری می تواند جان کودک و مادر را به خطر بیندازد. البته راهکارهایی هم وجود دارد که خانم های باردار به کمک آنها می توانند از بروز مشکلات دوران بارداری پیشگیری کنند و زایمان راحتی داشته باشند...

دراین باره با دکتر آزیتا صفارزاده، جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت وگویی کرده ایم تا با این اقدامات بیشتر آشنا شویم. خواندن این مطلب را به همه خانم های باردار توصیه می کنم.

خانم دکتر! آیا این درست است که بگوییم روزهای آخر بارداری، دوران مهمی برای کودک و مادر محسوب می شود؟
ـ بله؛ دقیقا همین طور است. ماه آخر، به ویژه هفته پایانی دوران بارداری، زمان بسیار مهمی است و بسته به اینکه قرار است زایمان طبیعی یا سزارین انجام شود، شرایط تا حدی تفاوت خواهد داشت.

چه تفاوت هایی؟
ـ خانم هایی که قرار است زایمان طبیعی داشته باشند، در طول دوران بارداری باید فعالیت های جسمی و پیاده روی های منظمی داشته باشند و در روزهای پایانی، این پیاده روی ها را حتی به ۳ تا ۴ ساعت در روز برسانند؛ چرا که انجام فعالیت های جسمی باعث نرم شدن و حتی باز شدن دهانه رحم می شود و تسریع در امر زایمان را به دنبال خواهد داشت. اما خانم هایی که برای زایمان سزارین آماده می شوند، باید بیشتر استراحت کنند تا در روز موعد که معمولا ۳۸ هفته و ۶ روز است، زایمان راحت و بی دردسری داشته باشند و مجبور نباشند به صورت اورژانسی به بیمارستان مراجعه کنند و سزارین شوند زیرا سزارین های ازپیش تعیین نشده و اورژانسی، قطعا خطرناک تر از سزارین هایی است که با تعیین وقت و برنامه ریزی های از پیش تعیین شده انجام می شود.

درباره تغذیه روزهای پایانی چطور؟ رژیم غذایی خانم های باردار باید تغییر کند؟
ـ از آنجایی که در روزهای آخر بارداری، حجم رحم و اندازه جنین به حداکثر میزان خود می رسد، فشار موضعی روی روده ها نیز افزایش می یابد و یبوست یکی از عمده ترین مشکلاتی است که خانم های باردار در ماه آخر، به ویژه در روزهای پایانی بارداری، با آن مواجه می شوند؛ به همین دلیل توصیه می شود که خانم های باردار در وعده های مختلف از سبزی ها و میوه های تازه و متنوع به میزان زیاد مصرف کنند و روزانه بیشتر از ۸ لیوان آب بنوشند تا هم کمتر دچار یبوست شوند و هم فشار به کف لگن به حداقل برسد.

آیا خانم های باردار در روزهای پایانی بارداری ملزم به انجام آزمایش های خاصی هم هستند؟
ـ بله؛ برای اطمینان از وضعیت سلامت خانم باردار در هفته پایانی بارداری، آزمایش هایی شامل آزمایش های انعقادی، کم خونی، عفونت کلیه و عفونت ادراری برای وی تجویز می شود تا پزشک از وجود نداشتن هرگونه مشکلی در این زمینه ها مطمئن شود و اگر هم مشکلی وجود دارد، هر چه سریع تر رفع شود تا در روند زایمان خللی وارد نشود.

کمردرد یکی از عمده ترین مشکلات خانم های باردار است که در روزهای آخر تشدید می شود. چه توصیه ای برای کاهش این مشکل دارید؟
ـ پوشیدن لباس های راحت و سبک و همچنین استفاده از کفش هایی با پاشنه ۳ سانتی متر (نه کمتر و نه بیشتر) در کاهش و حتی رفع کمردردهای دوران بارداری به ویژه در روزهای آخر موثر است. از طرفی، توصیه ما به همه خانم های باردار این است که از انجام کارهای سنگین پرهیز کنند. بسیاری از خانم ها در روزهای آخر بارداری مشتاق اند اتاق کودکشان را بچینند و بالای نردبان و صندلی بروند اما باید گفت این کارها علاوه بر آنکه موجب تشدید کمردرد دوران بارداری می شود، بسیار هم خطرناک است و سلامت جنین و مادر را به مخاطره می اندازد. متاسفانه بسیاری از خانم ها به دلیل همین سهل انگاری ها در روزهای پایانی بارداری دچار سقط جنین شده اند در صورتی که با رعایت نکات گفته شده، هیچ مشکلی پیش نمی آمد و زایمان سر موعد مقرر انجام می شد.

خانم های باردار روز آخر بارداری باید چه اقداماتی انجام دهند؟
ـ روز آخر برای خانم هایی که قرار است زایمان سزارین داشته باشند، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا آنها روز زایمان خود را می دانند و مانند زایمان طبیعی همه چیز غیرمنتظره و از پیش تعیین نشده نیست. بنابراین به خانم های باردار توصیه می شود که روز قبل از زایمان از یک غذای سبک مانند سوپ یا آش رقیق استفاده کنند و بعد از ساعت ۸ شب به هیچ وجه غذا نخورند اما تا ۱۲ شب می توانند آب و مایعات بخورند. در عین حال، استراحت روز قبل از زایمان نباید فراموش شود و خانم های باردار باید از انجام فعالیت های جسمی قبل از انجام سزارین پرهیز کنند تا زایمان راحت تری داشته باشند اما همان طور که گفتم، خانم هایی که قرار است زایمان طبیعی داشته باشند، باید در روزهای پایانی، پیاده روی خود را به حداکثر برسانند. در عین حال، هر ۲ گروه باید دردهای روزهای پایانی بارداری را جدی بگیرند.

آیا مرزی بین دردهای طبیعی و غیرطبیعی دوران بارداری وجود دارد؟
ـ بله؛ دردهای کاذب دردهایی هستند که تداوم ریتمیک و منظمی ندارند و با استراحت کردن از بین می روند اما دردهای واقعی معمولا هر ۱۰ دقیقه یک بار تکرار می شوند، ریتم منظمی دارند و با استراحت از بین نمی روند. از طرفی دردهای واقعی اغلب در ناحیه بالای شکم، نواحی معده و رحم، زیر شکم و حتی کمر حس می شوند و ممکن است با تهوع و استفراغ همراه باشند. این دردهای واقعی را نباید نادیده گرفت و اگر خانم بارداری با چنین دردهایی مواجه شد و فاصله دردها هم به مرور زمان کمتر شد باید بدون اتلاف وقت به بیمارستان مراجعه کند تا مورد آزمایش قرار بگیرد و وضعیت سلامت مادر و جنین بررسی شود. موارد اورژانسی دیگری هم وجود دارد که خانم باردار با مشاهده آنها باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کند.

چه مواردی؟
ـ خون ریزی، کاهش حرکات جنین (کمتر از ۹ بار در روز)، ترشحات شفاف و گرم که لباس زیر خانم باردار را خیس می کند و... از جمله این موارد هستند.

و سوال آخر اینکه، خانم های باردار چگونه استرس شب قبل از زایمان را به حداقل برسانند؟
ـ این نکته را نباید فراموش کرد که زایمان و در آغوش گرفتن فرزند برای اولین بار، لذتی غیرقابل توصیف است و زایمان های راحت امروزی، مدیون پیشرفت های پزشکی است. خانمی که شب قبل از زایمان استرس دارد، بد نیست به یاد مادربزرگ هایی بیفتد که ۱۰ تا بچه را در خانه به دنیا آورده اند، نه در بیمارستان های مجهز!